ebook Praca socjalna

Spis treści ebooka Praca socjalna

Krzysztof Frysztacki (Uniwersytet Jagielloński) Szkic wprowadzający 13
Część pierwsza. Fundamenty 17
1. Sens i istota pracy socjalnej Hubert Kaszyński (Uniwersytet Jagielloński) 19
Wstęp 19
Pomiędzy relacyjnym art brut a pragmatyzmem 20
Orientacje w pracy socjalnej 21
O znaczeniu rozmowy 22
Jak rozumiem pracę socjalną 23
Zranienie i dialogi aksjologiczne 25
Odpowiedzialność jako warunek przebudzenia 27
Doświadczenie źródłem „nowej” wiedzy 28
Praca socjalna na rzecz postępu społecznego 30
Bibliografia 31
2. Podwaliny pracy socjalnej, jej twórcy i klasycy Krzysztof Czekaj (Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej) 33
Wprowadzenie 33
Uwarunkowania powstania pracy socjalnej w Stanach Zjednoczonych 35
Praca socjalna: od The Humanitarian Movement do powstania zawodu 39
Metody pracy socjalnej: od friendly visitors i indywidualnego przypadku przez pracę z grupą do pracy socjalnej ze środowiskiem 41
Badania diagnozujące problemy społeczne na użytek zmiany w pracy socjalnej 50
Szkoły pracy socjalnej i programy do 1939 roku 52
Refleksja zamykająca: aby silny słabego nie krzywdził… 53
Bibliografia 54
3. Polska tradycja społeczno-socjalna Marek Rymsza (Uniwersytet Warszawski) 57
Wprowadzenie: zacznijmy od terminologii 57
Samoorganizacja społeczna jako kapitał społeczno-kulturowy 60
Tradycja dobroczynności jako baza działalności socjalnej 64
Polskie settlementy jako wzory pracy środowiskowej 67
Wnioski 69
Bibliografia 71
4. Praca socjalna w interdyscyplinarnym splocie nauk społecznych Ewa Kantowicz (Uniwersytet Warmińsko-Mazurski) 76
Praca socjalna jako kształtująca się dyscyplina nauk społecznych 77
Pedagogiczne inspiracje w pracy socjalnej 79
Socjologiczne inspiracje w pracy socjalnej 83
Polityka społeczna a praca socjalna 88
Psychologiczne i antropologiczne inspiracje w pracy socjalnej 91
Podsumowanie 94
Bibliografia 94
5. Wachlarz współczesnych stanowisk teoretycznych dla pracy socjalnej Lucjan Miś (Uniwersytet Jagielloński) 97
Teorie a praca socjalna 97
Czym jest teoria dla pracy socjalnej 98
Megastanowiska teoretyczne 103
Megateoria biegu życia 103
Megateoria ekologiczna 108
Podejścia integracyjne i konstrukcjonistyczne 110
Podejście zorientowane na mocne strony 112
Krytyczne uwagi końcowe 113
Bibliografia 115
6. Wartości, normy, wskazania etyczne Anna Olech (Uniwersytet Warszawski) 118
Sprawiedliwość społeczna wiodąca do równości – orientacja równościowa 119
Godność osoby – orientacja godnościowa 123
Zasady pracy socjalnej 124
Relacja pomocy 128
Ewolucja etyki pracy socjalnej – nowe problemy 130
Bibliografia 132
7. Podstawy metodologiczne badań na rzecz pracy socjalnej Barbara Szatur-Jaworska (Uniwersytet Warszawski) 134
Wprowadzenie 134
Trzy typy badań na rzecz pracy socjalnej 135
Badania w pracy socjalnej jako badania stosowane 138
Diagnoza i ewaluacja w pracy socjalnej 140
Nauka a praktyka w pracy socjalnej – dwie formuły wzajemnego oddziaływania 147
Badania ilościowe czy jakościowe 150
Metody zbierania i oceniania danych w pracy socjalnej 152
Podsumowanie 155
Bibliografia 156
Część druga. Uwarunkowania i konteksty 161
8. Cechy charakterystyczne i funkcjonowanie państwa socjalnego Krzysztof Piątek (Uniwersytet Mikołaja Kopernika) 163
Wstęp 163
W kierunku definicji państwa socjalnego 164
Geneza i etapy rozwoju państwa socjalnego 167
Charakterystyka państwa socjalnego w świetle współczesnych wyzwań 168
Postindustrialne modele państwa socjalnego 171
Funkcjonowanie różnych odmian państwa socjalnego 172
Przyszłość państwa socjalnego 177
Zakończenie 180
Bibliografia 181
9. Środowiska wiejskie – środowiska miejskie: realia socjalne Marta Smagacz-Poziemska (Uniwersytet Jagielloński) 183
Wprowadzenie 183
Zróżnicowane i zmienne środowiska społeczne 184
Od dychotomii „miasto–wieś” do „miasta jako sposobu życia” 185
Środowisko społeczne i świat – naczynia połączone 189
Przemiany społeczno-przestrzenne środowisk miejskich i wiejskich w Polsce 191
Jaka będzie, jaka może być miejsko-wiejska przyszłość? 194
„Miejska” i „wiejska” praca socjalna? 196
Bibliografia 197
10. Ewolucja publicznej pomocy społecznej w Polsce Jerzy Krzyszkowski (Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. Jana Długosza) 198
Wprowadzenie 198
Problemy definicyjne 199
Polska droga do publicznej pomocy społecznej 201
Funkcjonowanie publicznej pomocy społecznej po 1990 roku 207
Zakończenie – nowe problemy i nowe tendencje 210
Bibliografia 211
Akty prawne 212
11. Dobroczynność, wolontariat, praca socjalna Ewa Leś (Uniwersytet Warszawski) 213
Wprowadzenie 213
Dobroczynność i filantropia u początków pracy socjalnej w Polsce 214
Dobroczynność i filantropia pod zaborami 218
Rola organizacji trzeciego sektora i wolontariatu w programach pracy socjalnej po 1989 roku 220
Bibliografia 227
12. Praca socjalna w związku z religią, Kościołami i wspólnotami wiary Tadeusz Kamiński (Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego) 230
Religijne źródła działalności pomocowej 231
Religijni prekursorzy nowoczesnej pracy socjalnej 233
Pierwiastki religijno-duchowe w pracy socjalnej i profesjonalizm w działalności charytatywnej 237
Praca socjalna podmiotów wyznaniowych w Polsce 240
Zakończenie 242
Bibliografia 243
Część trzecia. Od problemów społecznych do pracy socjalnej 245
13. Wymiary problemowe życia ludzkiego i społecznego: o dobrym życiu i dobrze urządzonym społeczeństwie Kazimierz W. Frieske (Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej) 247
Społeczna antropologia pracy socjalnej 247
Definicje pracy socjalnej: definicja lokalna i „definicja globalna” 253
Trzy koncepcje „dobrego życia” 257
John Rawls 258
Martha Nussbaum 260
Robert i Edward Skidelscy 263
Bibliografia 265
14. Konteksty i przejawy ubóstwa oraz korespondująca praca socjalna Jolanta Grotowska-Leder (Uniwersytet Łódzki) 267
Wprowadzenie 267
Konceptualizacje ubóstwa i jego przyczyn 268
Skala oddziaływań – utrzymujące się obszary biedy 273
Relacyjny wymiar biedy – stosunek do biednych i jego ewolucja 275
Praca socjalna w środowiskach ludzi biednych 279
Podejście podmiotowe: biedny jako beneficjent pracy socjalnej 280
Jak pomagać biednym. Działania interwencyjne i aktywizujące 284
Krótka refleksja zamiast podsumowania 288
Bibliografia 289
15. Praca socjalna wobec zjawisk i zachowań dewiacyjnych Joanna Zamecka (Uniwersytet Warszawski) 293
Problematyka dewiacji społecznej w obszarze pracy socjalnej 293
Dewiacja społeczna w refleksji socjologicznej 296
Dewiacja społeczna vs patologia społeczna 297
Perspektywa etiologiczna 299
Perspektywa reakcji społecznej 302
Bibliografia 307
16. Problemy niepełnosprawności i reakcje z obszaru pracy socjalnej Dobroniega Głębocka (d. Trawkowska) (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza) 309
W poszukiwaniu definicji niepełnej sprawności użytecznej w pracy socjalnej 310
Złożoność kategorii osób z niepełnosprawnościami i doświadczanych przez nich problemów wyzwaniem dla pracy socjalnej 312
Konsekwencje niepełnej sprawności – problem jawny czy problem pozornie jawny? 315
Podstawowe formy pracy socjalnej z OzN i na ich rzecz: pomoc, opieka i ratownictwo 317
Pola pomocy i opieki oraz obecne w kontekście pomocy i opieki strategie rozwiązywania problemów społecznych 319
Reakcje pracy socjalnej wobec problemów jawnych i problemów pozornie jawnych – na przykładzie problemów niepełnej sprawności 323
Wnioski 329
Bibliografia 330
17. „Eksperyment liskowski” (1900–1939). Przyczynek do rekonstrukcji procesu (samo)organizacji społeczności lokalnej Włodzimierz Piątkowski (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej) 334
Zdrowie w społeczności lokalnej 334
Praca socjalna – społeczność lokalna – zdrowie 337
Pomoc społeczna – społeczność lokalna – zdrowie. Casus Liskowa (1900–1939) 338
Terytorium 339
Liderzy 340
Wspólnota 342
Formy i efektywność pomocy 344
Próba bilansu 345
Bibliografia 346
Część czwarta. Metody działania w pracy socjalnej i ich właściwości 349
18. Co to jest praktyka pracy socjalnej i polityka publiczna oparta na dowodach Jarosław Górniak (Uniwersytet Jagielloński) 351
Jakość dowodów 353
Ograniczenia polityki i praktyki opartej na dowodach 359
Zakończenie 361
Bibliografia 362
19. Metodyka i procesy pracy socjalnej Marcjanna Nóżka (Uniwersytet Jagielloński) 364
Wprowadzenie 364
Co to znaczy pomagać profesjonalnie? 365
Relacja pomocowa i diagnoza – (roz)poznanie sytuacji 368
Planowanie działań – kierunek i rytm pomagania 371
Monitoring, ocena efektów działania pomocowego i (za) kończenie interwencji 374
Bibliografia 377
20. Działania interpersonalne w praktyce bezpośredniej na przykładzie onkologicznej pracy socjalnej Sabina Pawlas-Czyż (Uniwersytet Śląski) 380
Wsparcie osób chorujących onkologicznie w ramach pracy socjalnej, czyli onkologiczna praca socjalna 382
Metoda grupowa w pracy socjalnej 388
Refleksje końcowe 395
Bibliografia 396
21. „Nowa” praca socjalna Beata Dąbrowska (Centrum Metodyczno-Szkoleniowe BOSSTON) 400
Wprowadzenie do problematyki 400
Praca socjalna w stronę zmian 403
Wywiad motywujący 405
Metoda coachingu 406
Kontrakt socjalny 407
Podejście systemowe w pracy z rodziną 410
Podejście Skoncentrowane na Rozwiązaniach 411
Wideotrening Komunikacji 414
Nowy standard pracy socjalnej w Polsce 417
Zakończenie 419
Bibliografia 420
22. Organizowanie społeczności lokalnej jako metoda pracy socjalnej. Geneza, nowe perspektywy i obszary zastosowań Kazimiera Wódz (Uniwersytet Śląski) 422
Wprowadzenie. Podstawowe definicje 422
Geneza, główne nurty i kierunki rozwoju metody organizowania środowiska lokalnego 429
Doświadczenia amerykańskie 429
Doświadczenia europejskie 433
Polskie doświadczenia w obszarze pracy ze społecznością 437
Nowe perspektywy zastosowań środowiskowej pracy socjalnej w Polsce 443
Bibliografia 447
23. Praca środowiskowa a aktywne obywatelstwo Tomasz Kaźmierczak (Uniwersytet Warszawski) 453
Praca socjalna a problematyka obywatelstwa 454
Praca środowiskowa 456
Praktyka środowiskowa jako praktyka aktywnego obywatelstwa 458
Partycypacja publiczna 459
Model uspołecznionego dostarczania usług publicznych 461
Polityki rozwoju lokalnego 464
Uwaga końcowa 465
Bibliografia 466
24. Pracownicy socjalni w rolach terapeutycznych. Sceny z życia człowieka idącego Małgorzata Opoczyńska-Morasiewicz (Uniwersytet Jagielloński) 468
Wstęp 468
Pewnego razu 471
Za każdym razem 473
Cudze historie – własne manowce? 475
Razem 477
Postscriptum 481
Bibliografia 481
25. Praktyka socjalna na rzecz dzieci, kobiet i ludzi starszych, czyli „wrażliwe” kierunki działań dla rodziny Anna Kotlarska-Michalska (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza) 483
Wprowadzenie 483
Działania socjalne na rzecz dzieci 485
Praca socjalna na rzecz kobiet 490
Praca socjalna dla osób w starszym wieku 495
Podsumowanie 499
Bibliografia 500
26. Siła (i ryzyko) transgresji Barbara Kromolicka (Uniwersytet Szczeciński) 502
Wprowadzenie 502
Źródła i rodzaje transgresji 504
Mechanizm działań transgresyjnych 507
Ryzyko transgresji 511
Wnioski 513
Bibliografia 515
Część piąta. Praca socjalna w procesie profesjonalizacji 517
27. Edukacja w zakresie pracy socjalnej Andrzej Niesporek (Uniwersytet Śląski) 519
Krótka historia edukacji do pracy socjalnej 519
Spory o model kształcenia 522
Historia i współczesność edukacji pracowników socjalnych w Polsce 523
Dyskusja wokół edukacji do zawodu a profesjonalizacja pracy socjalnej w Polsce 528
Wyzwania dla edukacji w zakresie pracy socjalnej 530
Bibliografia 531
Akty prawne 533
28. W dążeniu do podnoszenia jakości działania w pracy socjalnej Katarzyna Ornacka (Uniwersytet Jagielloński) 534
Wprowadzenie 534
Superwizja i praca socjalna w przestrzeni społecznej 535
Podejścia i modele superwizji (w) pracy socjalnej 537
Superwizja w kontekście pracy socjalnej – podejście relacyjne 541
Wybrane obszary zastosowań wiedzy superwizyjnej w pracy socjalnej –
wyzwania i dylematy 544
Znaczenie ewaluacji w superwizji pracy socjalnej 548
Podsumowanie 549
Bibliografia 551
29. Ustawowy status, zobowiązania i ryzyka zawodowe pracowników socjalnych Jerzy Szmagalski (Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej) 553
Wprowadzenie 553
Ustawowe usankcjonowanie zawodu pracownika socjalnego 555
Obowiązki i prawa pracownika socjalnego w świetle ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej 557
Praca socjalna jako zawód regulowany 559
Indywidualne ryzyka zawodowe w pracy socjalnej 560
Systemowe czynniki zawodowych ryzyk w pracy socjalnej 561
Skumulowane skutki doświadczania ryzyk w pracy socjalnej: stres i wypalenie zawodowe 564
Taktyki i strategia ograniczania zawodowych ryzyk pracy socjalnej 567
Bibliografia 570
Akty prawne 571
30. Międzynarodowa perspektywa porównawcza w pracy socjalnej Piotr Sałustowicz (SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny) 572
Wstęp 572
Znaczenie porównań międzynarodowych w pracy socjalnej 574
Historia porównań międzynarodowych w pracy socjalnej 576
Typy porównań międzynarodowych 578
Przykład Europy jako ramy dla porównań międzynarodowych w pracy socjalnej 582
Zakończenie 585
Bibliografia 585
Część szósta. W nawiązaniu do wykładów: „kontrapunkty” 589
Doktoraty w obszarze pracy socjalnej. Możliwe, potrzebne, konieczne? Olga Maciejewska (Uniwersytet Jagielloński) 591
Studiując pracę socjalną Julia Pawlikowska (Uniwersytet Jagielloński) 603
Indeks nazwisk 611
Summary 623