ebook Psychiatria. Podręcznik dla studentów

Spis treści ebooka Psychiatria. Podręcznik dla studentów

PRZEDMOWA – Janusz Heitzman 5

I. PODSTAWY TEORETYCZNE WSPÓŁCZESNEJ PSYCHIATRII, PSYCHOPATOLOGII I DIAGNOSTYKI PSYCHIATRYCZNEJ 15

1. ETIOLOGIA, PATOGENEZA I EPIDEMIOLOGIA ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH – Janusz Heitzman, Mariusz Furgał, Maciej Pilecki 16

1.1. Etiologia i patogeneza zaburzeń psychicznych 16
1.2. Epidemiologia zaburzeń psychicznych 19

2. BADANIE PSYCHIATRYCZNE – Janusz Heitzman, Barbara Gierat 22

2.1. Znaczenie nawiązania kontaktu 23
2.2. Wywiad 25
2.3. Ocena stanu psychicznego 27

3. DIAGNOSTYCZNE BADANIA POMOCNICZE – Mariusz Furgał, Barbara Gierat 29

3.1. Badanie psychologiczne 29
3.2. Badania dodatkowe w psychiatrii 30
3.2.1. Badania neuroobrazujące 30
3.2.2. Badanie elektroencefalograficzne (EEG) 32
3.2.3. Badania laboratoryjne 32

4. PSYCHOPATOLOGIA I SYNDROMOLOGIA OGÓLNA – Janusz Heitzman 34

4.1. Psychopatologia 35
4.2. Objawy zaburzeń psychicznych 36
4.2.1. Zaburzenia czynności poznawczych 36
4.2.2. Zaburzenia emocjonalne 46
4.2.3. Zaburzenia świadomości 48
4.2.4. Zaburzenia aktywności i działań ruchowych 51
4.2.5. Zaburzenia kontroli impulsów 52
4.3. Zespoły psychopatologiczne 53
4.4. Klasyfikacje psychiatryczne 55

II. PSYCHIATRIA KLINICZNA 57

5. ZABURZENIA PSYCHICZNE I ZABURZENIA ZACHOWANIA SPOWODOWANE UŻYWANIEM SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCH – Maciej Pilecki 58

5.1. Kryteria diagnostyczne 58
5.2. Charakterystyka substancji psychoaktywnych 61
5.2.1. Alkohol etylowy 64
5.2.2. Opioidy 65
5.2.3. Kanabinole 66
5.2.4. Amfetamina 67
5.2.5. Kokaina 68
5.2.6. Ekstazy 69
5.2.7. LSD 69
5.2.8. Grzyby halucynogenne 70
5.2.9. Rozpuszczalniki 71
5.2.10. Leki uspokajające i nasenne 71
5.2.11. Nikotyna 72
5.2.12. Inne substancje psychoaktywne 73
5.3. Epidemiologia i etiologia 73
5.3.1. Epidemiologia 73
5.3.2. Etiologia 74
5.4. Leczenie 75
5.4.1. Leczenie ostrego zatrucia 75
5.4.2. Leczenie objawów abstynencyjnych i powikłań 76
5.4.3. Leczenie uzależnienia 76
5.5. Interwencja pielęgniarska w uzależnieniach 78

6. PSYCHOZY SCHIZOFRENICZNE I Z KRĘGU SCHIZOFRENII – Mariusz Furgał 79

6.1. Schizofrenia [F20] 79
6.1.1. Kryteria diagnostyczne 80
6.1.2. Obraz kliniczny 81
6.1.3. Podział kliniczny psychoz schizofrenicznych i schizofrenopodobnych 82
6.1.4. Przebieg i rokowanie 85
6.1.5. Uwagi na temat ustalania rozpoznania schizofrenii 86
6.1.6. Epidemiologia i etiologia 87
6.1.7. Leczenie i profilaktyka 90
6.2. Zespoły schizofrenopodobne i krótkotrwałe epizody psychotyczne [F23] 93
6.3. Zaburzenie schizoafektywne [F25] 93
6.3.1. Leczenie 94
6.4. Zaburzenie schizotypowe [F21] 94
6.5. Interwencja pielęgniarska w schizofrenii i zaburzeniach pokrewnych 95

7. ZESPOŁY UROJENIOWE I HALUCYNOZY – Mariusz Furgał 98

7.1. Paranoja i reakcje paranoiczne [F22] 99
7.1.1. Kryteria diagnostyczne 99
7.1.2. Obraz kliniczny 99
7.1.3. Epidemiologia i etiologia 101
7.2. Urojenia udzielone (indukowane zaburzenie urojeniowe) [F24] 102
7.3. Parafrenia i inne halucynozy [F22] 102
7.3.1. Kryteria diagnostyczne 102
7.3.2. Obraz kliniczny 103
7.3.3. Epidemiologia i etiologia 104
7.3.4. Leczenie 104
7.4. Interwencja pielęgniarska w paranoi i parafrenii 104

8. ZABURZENIA I CHOROBY AFEKTYWNE – Janusz Heitzman, Norbert Wojnar 107

8.1. Zaburzenia depresyjne 109
8.1.1. Obraz kliniczny 109
8.1.2. Kryteria diagnostyczne 112
8.2. Zaburzenia maniakalne 119
8.2.1. Obraz kliniczny 119
8.2.2. Kryteria diagnostyczne 121
8.3. Zaburzenia afektywne dwubiegunowe [F31] 121
8.3.1. Obraz kliniczny 121
8.3.2. Kryteria diagnostyczne 122
8.4. Epidemiologia i etiologia 124
8.4.1. Epidemiologia 124
8.4.2. Etiologia 125
8.5. Leczenie 127
8.6. Interwencja pielęgniarska w zaburzeniach afektywnych 128

9. ZABURZENIA NERWICOWE, ZWIĄZANE ZE STRESEM I POD POSTACIĄ SOMATYCZNĄ (SOMATOFORMICZNE) – Janusz Heitzman 131

9.1. Zaburzenia lękowe [F40–F41] 132
9.1.1. Kryteria diagnostyczne 132
9.1.2. Obraz kliniczny i epidemiologia 132
9.1.3. Etiologia 136
9.1.4. Leczenie 137
9.2. Zaburzenia obsesyjno-kompulsywne [F42] 138
9.3. Reakcja na ciężki stres i zaburzenia adaptacyjne [F43] 138
9.3.1. Zespół stresu pourazowego (PTSD) [F43.1] 138
9.3.2. Ostra reakcja na stres [F43.0] 142
9.3.3. Zaburzenia adaptacyjne [F43.2] 144
9.4. Zaburzenia dysocjacyjne (konwersyjne) [F44] 146
9.5. Zaburzenia somatoformiczne [F45] 147

10. ZABURZENIA SNU – Janusz Heitzman 148

10.1. Architektura snu 148
10.2. Kryteria diagnostyczne, obraz kliniczny i etiologia 150
10.2.1. Dyssomnie 150
10.2.2. Parasomnie 153
10.2.3. Zaburzenia snu w przebiegu schorzeń psychicznych 154
10.3. Leczenie 154
10.3.1. Metody niefarmakologiczne 155
10.3.2. Metody farmakologiczne 156
10.4. Interwencja pielęgniarska w zaburzeniach snu 156

11. ZABURZENIA OSOBOWOŚCI – Maciej Pilecki 158

11.1. Osobowość z pogranicza (borderline) [F60.31] 159
11.1.1. Kryteria diagnostyczne 159
11.1.2. Epidemiologia i obraz kliniczny 160
11.2. Osobowość narcystyczna 162
11.2.1. Kryteria diagnostyczne 162
11.2.2. Epidemiologia i obraz kliniczny 162
11.3. Osobowość dyssocjalna [F60.2] 163
11.3.1. Kryteria diagnostyczne 163
11.3.2. Epidemiologia i obraz kliniczny 163
11.4. Osobowość obsesyjno-kompulsywna (anankastyczna) [F60.5] 164
11.4.1. Kryteria diagnostyczne 164
11.4.2. Epidemiologia i obraz kliniczny 165
11.5. Osobowość paranoiczna [F60.0] 165
11.6. Osobowość schizoidalna [F60.1] 166
11.7. Etiologia 166
11.8. Leczenie 169
11.9. Interwencja pielęgniarska w zaburzeniach osobowości 170

12. ZABURZENIA PSYCHOSEKSUALNE – Maciej Pilecki 172

12.1. Zaburzenia identyfikacji płciowej [F64] 172
12.1.1. Kryteria diagnostyczne, obraz kliniczny i epidemiologia 173
12.1.2. Etiologia 174
12.1.3. Leczenie 175
12.2. Dysfunkcje seksualne [F52] 175
12.2.1. Kryteria diagnostyczne, obraz kliniczny i epidemiologia 176
12.2.2. Etiologia 179
12.2.3. Leczenie 180
12.3. Parafilie [F65] 181
12.3.1. Kryteria diagnostyczne, obraz kliniczny i epidemiologia 181
12.3.2. Etiologia 184
12.3.3. Leczenie 185
12.4. Interwencja pielęgniarska w zaburzeniach psychoseksualnych 186

13. PSYCHIATRIA WIEKU ROZWOJOWEGO – WYBRANE ZAGADNIENIA – Maciej Pilecki 187

13.1. Znaczenie rozwoju biopsychospołecznego 187
13.2. Psychopatologia okresu rozwojowego 188
13.3. Specyfika diagnozy klinicznej w okresie rozwojowym 189
13.4. Farmakoterapia w okresie rozwojowym 189
13.5. Specyfika psychoterapii w okresie rozwojowym 190
13.6. Zaburzenia reaktywne 191
13.6.1. Kryteria diagnostyczne i obraz kliniczny 191
13.6.2. Epidemiologia 193
13.6.3. Etiologia 193
13.6.4. Leczenie 193
13.7. Zaburzenia lękowe 194
13.7.1. Kryteria diagnostyczne i obraz kliniczny 194
13.7.2. Epidemiologia 196
13.7.3. Etiologia 196
13.7.4. Leczenie 197
13.8. Zaburzenia zachowania [F91] 197
13.8.1. Kryteria diagnostyczne 197
13.8.2. Obraz kliniczny 198
13.8.3. Epidemiologia 198
13.8.4. Etiologia 199
13.8.5. Leczenie 199
13.9. Zaburzenia hiperkinetyczne [F90] 200
13.9.1. Kryteria diagnostyczne 200
13.9.2. Obraz kliniczny 201
13.9.3. Epidemiologia i etiologia 201
13.9.4. Leczenie 201
13.10. Zaburzenia odżywiania się [F50] 202
13.10.1. Kryteria diagnostyczne i obraz kliniczny 202
13.10.2. Epidemiologia 203
13.10.3. Etiologia 204
13.10.4. Leczenie 204
13.11. Zaburzenia nastroju [F30–F39] 205
13.11.1. Kryteria diagnostyczne 205
13.11.2. Epidemiologia 207
13.11.3. Etiologia 207
13.11.4. Leczenie 207
13.12. Schizofrenia w okresie rozwojowym [F20] 208
13.12.1. Kryteria diagnostyczne 208
13.12.2. Obraz kliniczny 208
13.12.3. Epidemiologia 209
13.12.4. Etiologia 209
13.12.5. Leczenie 209
13.13. Autyzm dziecięcy [F84.0] 209
13.13.1. Kryteria diagnostyczne i obraz kliniczny 209
13.13.2. Epidemiologia 211
13.13.3. Etiologia 211
13.13.4. Leczenie 211
13.14. Upośledzenie umysłowe [F70–F79] 212
13.14.1. Kryteria diagnostyczne 212
13.14.2. Epidemiologia 214
13.14.3. Etiologia 214
13.14.4. Postępowanie 215
13.15. Interwencja pielęgniarska w psychiatrii wieku rozwojowego 215
13.15.1. Własne trudne uczucia 215
13.15.2. Fizyczna pielęgnacja pacjentów 216
13.15.3. Obawy o własne bezpieczeństwo 217
13.15.4. Zespół wypalenia zawodowego 217

14. PSYCHIATRIA WIEKU PODESZŁEGO – WYBRANE ZAGADNIENIA – Janusz Heitzman 219

14.1. Starość a choroba 219
14.2. Zaburzenia psychiczne w wieku podeszłym 220
14.2.1. Zaburzenia depresyjne 221
14.2.2. Zaburzenia nerwicowe 223
14.2.3. Psychozy 223
14.2.4. Majaczenie 224
14.2.5. Zaburzenia świadomości 225
14.2.6. Otępienia [F00–F03] 225
14.2.7. Objawy charakteropatyczne 227
14.2.8. Koncepcja opieki nad chorym z chorobą Alzheimera 227

15. ZABURZENIA PSYCHICZNE W CHOROBACH SOMATYCZNYCH – Mariusz Furgał, Janusz Heitzman, Maciej Pilecki, Barbara Gierat 229

15.1. Różnicowanie psychogennych i somatogennych zaburzeń psychicznych 229
15.2. Specyfika pielęgnacji chorych z zaburzeniami psychicznymi w chorobach somatycznych 232
15.2.1. Pacjent kardiologiczny i kardiochirurgiczny 233
15.2.2. Pacjent internistyczny 234
15.2.3. Pacjent neurologiczny, neurotraumatologiczny i neurochirurgiczny 235
15.2.4. Pacjentka ginekologiczna i położnicza 236
15.2.5. Pacjent onkologiczny 238
15.2.6. Pacjent zakaźny 238
15.2.7. Pacjent okulistyczny 239
15.2.8. Pacjent laryngologiczny 240
15.2.9. Pacjent urologiczny 240
15.2.10. Pacjent toksykologiczny 241
15.2.11. Pacjent stomatologiczny 242

16. STANY NAGŁE W PSYCHIATRII – Mariusz Furgał, Janusz Heitzman 243

16.1. Tendencje i próby samobójcze 245
16.2. Pobudzenie, agresja i zdezorganizowane zachowanie 246
16.3. Silny lęk 247
16.4. Zaburzenia somatyczne 247
16.5. Ratownictwo medyczne a zaburzenia psychiczne 248

17. SAMOBÓJSTWA – Mariusz Furgał 251

17.1. Epidemiologia 251
17.2. Etiologia 252
17.2.1. Biologiczne podłoże samobójstw 252
17.2.2. Społeczne i psychologiczne podłoże samobójstw 252
17.3. Zagrożenie popełnieniem samobójstwa 253
17.3.1. Samobójstwo a próba samobójcza 253
17.3.2. Myśli samobójcze a tendencje samobójcze 254
17.3.3. Czynniki ryzyka 254
17.4. Wybór metody samobójstwa 256
17.5. Doraźna interwencja psychologiczna 257
17.6. Decyzja o dalszym leczeniu 259
17.7. Zapobieganie samobójstwom 259

III. ZAGADNIENIA ZWIĄZANE Z TERAPIĄ ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH

18. BIOLOGICZNE METODY LECZENIA ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH – Mariusz Furgał 262

18.1. Farmakoterapia zaburzeń psychicznych 262
18.1.1. Leki przeciwpsychotyczne 262
18.1.2. Leki przeciwdepresyjne 267
18.1.3. Leki przeciwlękowe (anksjolityczne) i nasenne 274
18.1.4. Leki prokognitywne 277
18.1.5. Leki psychostymulujące 278
18.1.6. Leki normotymiczne 278
18.1.7. Leki przeciwparkinsonowskie 279
18.1.8. Inne leki używane w psychiatrii 280
18.1.9. Pozafarmakologiczne działanie leków 281
18.2. Inne biologiczne metody leczenia zaburzeń psychicznych 284
18.2.1. Elektrowstrząsy 284
18.2.2. Leczenie światłem (fototerapia) 285
18.2.3. Psychochirurgia 286
18.2.4. Przezczaszkowa stymulacja magnetyczna 286

19. PSYCHOTERAPIA – Mariusz Furgał 287

19.1. Cele psychoterapii 287
19.2. Metody psychoterapii 288
19.2.1. Psychoanaliza i terapia analityczna 288
19.2.2. Terapia behawioralna 289
19.2.3. Terapia poznawcza 290
19.2.4. Terapia interpersonalna 290
19.2.5. Terapia rodzinna i małżeńska 291
19.2.6. Terapia grupowa 291
19.3. Profesjonalna i nieprofesjonalna interwencja psychoterapeutyczna 292
19.3.1. Błąd jatropatogenny 293
19.3.2. Emocjonalność terapeutów 294

20. REHABILITACJA W PSYCHIATRII – Mariusz Furgał 295

21. SPECYFIKA OPIEKI PIELĘGNIARSKIEJ NAD PACJENTEM Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI – Barbara Gierat 297

21.1. Diagnoza pielęgniarska 297
21.2. Dbanie o bezpieczeństwo chorych 298
21.3. Współpraca z rodzinami pacjentów 299
21.4. Współpraca w ramach zespołów terapeutycznych 300
21.5. Cechy osobowe pielęgniarki psychiatrycznej 301

22. ETYCZNE I PRAWNE ASPEKTY OPIEKI PSYCHIATRYCZNEJ – Janusz Heitzman, Barbara Gierat 302

22.1. Podstawy prawnych gwarancji leczenia 303
22.1.1. Odmowa leczenia 307
22.1.2. Zgoda na leczenie 308
22.1.3. Postępowanie z zastosowaniem przymusu oraz wobec osób niezdolnych do wyrażenia zgody lub niewyrażających zgody 312
22.1.4. Tajemnica leczenia 318
22.1.5. Postępowanie wobec chorych psychicznie naruszających porządek prawny 319
22.2. Wybrane akty prawne 322
22.2.1. Kodeks etyki zawodowej pielęgniarki i położnej 322
22.2.2. Ustawa o zawodzie pielęgniarki i położnej 323

LITERATURA ŹRÓDŁOWA I ZALECANA 324

SKOROWIDZ 326