ebook Psychologiczne aspekty postrzegania ekspertów i ich rekomendacji Katarzyna Stasiuk

Wydawca: Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania: 2020

W czasach, w których ludzie dysponują niemal nieograniczonym dostępem do wiedzy, zmieniły się relacje między laikami i ekspertami, a także status tych ostatnich. Coraz częściej ich opinie konkurują z opiniami osób, które nie mają wykształcenia czy dużego doświadczenia w danej dziedzinie. Mimo to chętnie dzielą się z innymi swoimi przemyśleniami, w bezpośredniej rozmowie lub dyskutując na forach internetowych. Głos ekspertów, chociaż wspierany dowodami naukowymi bądź latami praktyki, często okazuje się nie bardziej przekonujący niż opinia znajomych albo „przeciętnych użytkowników internetu”. To zjawisko oznacza, że obiektywne właściwości legitymizujące ekspertów (takie jak tytuł naukowy czy doświadczenie), nie są już równoznaczne z traktowaniem ich jako wiarygodnych źródeł informacji, a eksperckość (podobnie jak piękno) „jest w oku patrzącego”.

W książce Psychologiczne aspekty postrzegania ekspertów i ich rekomendacji Katarzyna Stasiuk przedstawia znaczące teoretyczne podejścia do zagadnienia funkcjonowania ekspertów oraz rozważa intrygujące zagadnienie przyczyn i konsekwencji sceptycyzmu wobec ich wiedzy. Autorka relacjonuje także własne badania nad znaczeniem wymiarów spostrzegania społecznego, sprawczości i wspólnotowości w spostrzeganiu ekspertów. Ostatnia część książki poświęcona jest psychologicznym aspektom udzielania i przyjmowania rad eksperckich – Autorka poszukuje odpowiedzi na pytanie w jaki sposób udzielane przez ekspertów rady wpływają na ocenę ich wiarygodności.

Spis treści ebooka Psychologiczne aspekty postrzegania ekspertów i ich rekomendacji

Wstęp 9
Część pierwsza: KIM SĄ EKSPERCI 13
1. Zakres i organizacja wiedzy jako kryterium defi niowania ekspertów 15
1.1. „Porcjowanie informacji” 15
1.2. Oddzielanie informacji istotnych od nieistotnych 18
1.3. Analiza problemu 20
1.4. Proceduralizacja wiedzy 22
1.5. Ograniczenia wiedzy ekspertów 23
1.6. Nabywanie wiedzy eksperckiej 26
2. Ekspert jako rola społeczna 29
2.1. Rola ekspertów – udzielanie rad 30
2.2. Specyfi ka relacji eksperta i klienta 32
2.3. Paradoks eksperckości – czy współczesne społeczeństwo potrzebuje ekspertów? 36
3. Kryzys zaufania do ekspertów – jego przyczyny i konsekwencje 38
3.1. Eksperckość a autorytet 38
3.2. Wątpliwości co do kompetencji i intencji ekspertów 40
3.3. Zmiany społeczne – zacieranie granic między ekspertami i laikami 45
3.4. Doktor Google i deprofesjonalizacja medycyny 46
PODSUMOWANIE CZĘŚCI PIERWSZEJ 51
Część druga: SPRAWCZOŚĆ I WSPÓLNOTOWOŚĆ W SPOSTRZEGANIU EKSPERTÓW 53
4. Dwa wymiary spostrzegania społecznego 55
4.1. Sprawczość i wspólnotowość 57
4.2. Dominacja wspólnotowości (moralności) w spostrzeganiu innych 59
4.3. Różnice w przetwarzaniu treści wspólnotowych i sprawczych – regulacyjna funkcja procesu spostrzegania społecznego 61
5. Ekspert kompetentny czy moralny i życzliwy? Dominacja sprawczości w spostrzeganiu ekspertów – badania własne 63
5.1. Lekarz, doradca fi nansowy i mechanik samochodowy – wybór ekspertów do badań własnych 65
5.2. Podobieństwo cech sprawczych i wspólnotowych jako podstawa kategoryzacji ekspertów – badanie 1 67
5.2.1. Osoby badane, schemat i procedura badania 68
5.2.2. Analiza wyników 71
5.2.3. Dyskusja wyników 73
5.3. Najważniejsze cechy ekspertów i spostrzegana zależność od eksperta – badanie 2 75
5.3.1. Osoby badane, schemat i procedura badania 77
5.3.2. Analiza wyników 78
5.3.3. Dyskusja wyników 82
5.4. Zachowania ekspertów jako podstawa procesu wnioskowania o posiadanych przez nich cechach (efekt pozytywności/negatywności) – badanie 3 83
5.4.1. Osoby badane, schemat i procedura badania 87
5.4.2. Analiza wyników 90
5.4.3. Dyskusja wyników 91
5.5. Formułowanie ogólnych opinii na temat ekspertów – badanie 4 93
5.5.1. Osoby badane, schemat i procedura badania 95
5.5.2. Analiza wyników 97
5.5.3. Dyskusja wyników 100
PODSUMOWANIE CZĘŚCI DRUGIEJ 104
Część trzecia: RADY EKSPERTÓW 107
6. Udzielanie i korzystanie z rad w różnych podejściach teoretycznych i empirycznych 109
6.1. Udzielanie i przyjmowanie rad w badaniach językoznawczych 109
6.2. Analizy społecznych sieci udzielania i przyjmowania rad 110
6.3. Udzielanie i przyjmowanie rad w teoriach komunikacji 111
6.4. Udzielanie i przyjmowanie rad z perspektywy psychologicznej 113
7. Przyjmowanie rad a zmiana postaw 116
7.1. Wpływ wiarygodności doradcy (nadawcy) na akceptację rady (komunikatu) 117
7.2. Dwutorowe modele zmiany postaw i ich odniesienie do przyjmowania rad 119
7.2.1. Czynniki wpływające na sposób przetwarzania komunikatu (rady) 121
8. Czy rada eksperta może zmienić jego wiarygodność? Badania własne 124
8.1. Efekt aktywnej rekomendacji – badania 5–7 126
8.2. Rekomendacja aktywna vs. pasywna – badanie 5 127
8.2.1. Osoby badane i procedura badania 127
8.2.2. Analiza wyników i ich interpretacja 128
8.3. Wielkość zalecanej interwencji i rodzaje rekomendacji pasywnej – badanie 6 129
8.3.1. Osoby badane i procedura badania 130
8.3.2. Analiza wyników 131
8.3.3. Dyskusja wyników 133
8.4. Efekt aktywnej rekomendacji w dziedzinie fi nansów – badanie 7 134
8.4.1. Osoby badane i procedura badania 134
8.4.2. Analiza wyników 135
8.4.3. Dyskusja wyników 135
8.5. Efekt aktywnej rekomendacji czy efekt konfi rmacji? – badanie 8 137
8.5.1. Osoby badane i procedura badania 139
8.5.2. Analiza wyników 140
8.5.2. Dyskusja wyników 140
8.6. Rekomendacja na (nie)korzyść klienta 142
8.7. Kiedy ekspert zyskuje na swoich radach – badanie 9 144
8.7.1. Osoby badane i procedura badania 147
8.7.2. Analiza wyników 148
8.7.3. Dyskusja wyników 150
PODSUMOWANIE CZĘŚCI TRZECIEJ 153
9. Zakończenie 155
9.1. Moralność i sprawczość w spostrzeganiu ekspertów 156
9.2. Rola relacyjności ekspertów 157
9.3. Rekomendacje ekspertów zmieniają oceny ich wiarygodności 158
9.4. Ograniczenia badań 159
9.5. Perspektywy dalszych badań 160
Bibliografia 161
Załączniki 175
Indeks nazwisk 185
Indeks rzeczowy 190
O Autorce 192