ebook Psychoterapia systemowa i narracje więzi Zastosowania w zróżnicowanych warunkach klinicznych Rudi Dallos, Arlene Vetere

Wydawca: Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania: 2025

Niniejsza książka daje doskonały, wszechstronny obraz praktyki terapii rodzinnej, uwzględniający wszystkie wymiary teorii przywiązania i terapii narracyjnej oraz scalający je w usystematyzowaną strukturę. Stanowi przełom w stopniowym procesie włączania teorii więzi do głównego nurtu praktyki terapii rodzinnej.

Bowlby byłby zachwycony!

Z przedmowy Johna Bynga-Halla

Książka Psychoterapia systemowa i narracje więzi pokazuje, w jaki sposób koncepcje wywodzące się z teorii przywiązania mogą znaleźć zastosowanie w praktyce. Autorzy pokazują, jak wczesne doświadczenia emocjonalne wpływają na narracje, jakie tworzymy na temat własnego życia, oraz jak one z kolei kształtują nasze więzi emocjonalne. Prezentują aktywności, jakie można zaproponować klientom, i ilustrują problematyczne wzorce interakcji z ukazaniem ich znaczenia dla członków rodziny. Posługują się również przykładami klinicznymi, aby wyjaśnić, jak stosować narracyjną terapię więzi w rozmaitych kontekstach i z różnymi grupami klientów.

Narracje nie są biernym rejestrowaniem przeszłości, stanowią czynny proces nieustannej konstrukcji, rekonstrukcji i rewizji. Opowiadamy swoje historie innym, a ich pytania, reakcje, komentarze, uzupełnienia, korekty i poprawki za każdym razem przekształcają te opowieści. Dzielenie się nimi, nawet gdy mówimy sami do siebie, wywołuje silne uczucia, które wpływają na to, w jaki sposób i kiedy opowiadamy swoje historie, na przykład przed kim się otwieramy, co pomijamy, o czym zapominamy albo przed jakimi wspomnieniami się bronimy, co zmieniamy, korygujemy i wycinamy oraz, oczywiście, dlaczego postanawiamy o czymś powiedzieć.

Możemy również zmieniać swoje historie w zależności od tego, komu je opowiadamy – czy czujemy się przy danym słuchaczu na tyle bezpiecznie, że jesteśmy szczerzy i otwarci, a przy tym mamy dostęp do wspomnień.

Ze Wstępu

Spis treści ebooka Psychoterapia systemowa i narracje więzi

Przedmowa Johna Bynga-Halla do pierwszego wydania XV

Wstęp autorów XIX
Teoria i terapia systemowa XXIV
Nurty teorii i terapii narracyjnej XXV
Teoria przywiązania XXVI

1. Teoria więzi, systemy rodzinne i narracje 1
Te same fakty – różne historie 4
Systemy reprezentacji a wybór 10
Rozwój przywiązania i narracji 14
Konceptualizacja przypadku i współtworzenie 17
Fazy NTW 21
Stworzenie bezpiecznej bazy 21
Analiza stylów przywiązania i narracji w ujęciu systemowym 23
Analiza alternatywnych rozwiązań 24
Utrwalanie zmiany i podtrzymywanie bazy terapeutycznej 26
Zidentyfikowanie podstawowych stylów przywiązania i znaczenia interakcji dla przywiązania 28
Organizowanie narracji 29
Ukierunkowanie konceptualizacji przypadku na interwencję 31
Regulacja emocji i zapewnianie/szukanie komfortu psychicznego 31
Identyfikowanie kluczowych momentów emocjonalnych 34
Stymulowanie spójności i integracji 35
Tara 38

2. Wina, wybór i odpowiedzialność: skrypty korekcyjne i replikacyjne w cyklu życia rodziny 43
Etykietowanie i uśmierzanie poczucia winy 48
Wybór – skrypty świadome i nieświadome 50
Świadoma intencja 53
Style przywiązania a skrypty 58
Świadome intencje a strategie przywiązania 58
Bezpieczne style przywiązania 60
Unikające style przywiązania 60
Style zaabsorbowane 63
Proces triadyczny – modele z wieloma skryptami 64
Zmiana sposobu ekspresji 66
Analiza intencji korekcyjnych i replikacyjnych z perspektywy bezpiecznej bazy 68
Trauma a skrypty: utrata elastyczności i zdolności adaptacyjnych 70
Denise i jej rodzina 72
Trauma, skrypty i dynamika par 77
Edwin i jego rodzina 77

3. Przemiany cyklu życia a narracje więzi: modele zmiany i rozwoju w cyklu życia rodziny 83
Etapy cyklu życia rodzin jako rewizja relacji przywiązania 86
Dylematy przywiązaniowe i modele operacyjne 88
Etapy cyklu życia rodziny a reorganizacja relacji przywiązania 91
Od okresu dojrzewania do wczesnej dorosłości – seksualność i zaloty 91
Małżeństwo/partnerstwo i jego konsekwencje 98
Narodziny dzieci 101
Dylematy małżeńskie i rodzinne 108
Rozpoczęcie szkoły 109
Wiek dojrzewania 111
Wyprowadzka dziecka z domu 114
Podeszły wiek i przejście na emeryturę 116
Rodziny w okresach przejściowych: separacja, rozwód i życie w rodzinach rekonstruowanych 117
Mapowanie dylematów przywiązaniowych z użyciem rzeźb rodzinnych 121

4. Miłość i seksualność: narracyjna terapia więzi – zastosowanie u par 125
Poczucie bezpieczeństwa w naszych bliskich relacjach 131
Relacja pary jako bezpieczna baza 132
Seksualność i płeć 134
Terapia par a teoria przywiązania 138
Zrozumieć złość: protest, bezbronność i ochrona 140
Strategie przywiązaniowe 146
Implikacje teorii przywiązania dla terapii systemowej par 154
Przykład: praca terapeutyczna z Claire i Jimem 156
Przykład: praca terapeutyczna z Peterem i Mary 158
Obserwacja i refleksja 159
Zranienia więzi 161
Studzenie emocji 164
Podsumowanie 174

5. Problemy z zarządzaniem pobudzeniem: praca z diagnozami ADHD i zaburzeń ze spektrum autyzmu 177
Style przywiązania 178
Style unikające 179
Style lękowo-ambiwalentne 180
Strategie przywiązaniowe jako filtry naszych doświadczeń 182
Od samoregulacji do koregulacji uczuć 184
Zależność i niezależność 186
Problemy z uwagą/nadpobudliwością i agresją 190
Konsekwencje dla terapii: konceptualizacja z perspektywy teorii przywiązania 194
Style lękowo-ambiwalentne 196
Tworzenie bezpiecznej bazy 200
Otwarta komunikacja – rozmowa o relacji terapeutycznej 204
Praca z subsystemami 205
Analiza problemów 206
Analiza alternatywnych rozwiązań 212
Podtrzymywanie zmian i integracja 215
Zaburzenia ze spektrum autyzmu (Autism Spectrum Disorder – ASD) 217
Konceptualizacja autyzmu w ujęciu systemowo-przywiązaniowym 218
Proces konceptualizacji przypadku w ujęciu systemowo-przywiązaniowym 220

6. Problematyka uzależnień: uzależnienie od alkoholu i zaburzenia odżywiania 225
Praca z uzależnieniem od alkoholu 227
Konceptualizacja przypadku 228
Wielorakie koszty picia 230
Związki między spożywaniem alkoholu a agresją fizyczną 234
Włączenie rodziny w proces leczenia 236
Zaangażowanie 237
Nieudane próby zaangażowania 242
Komunikacja a problemy w związku 245
Uwagi końcowe 254
Zaburzenia odżywiania 255
Konceptualizacja przypadku i interwencje 264
Triangulacja przywiązania 264
Złożone style przywiązania na przestrzeni pokoleń 266
Skrypty korekcyjne 267
Ukojenie i rola jedzenia 268

7. Życie w strachu: zagrożenia w bliskich relacjach a przemoc w rodzinie 271
Międzypokoleniowe skutki przemocy w rodzinie 271
Trauma a przemoc domowa 275
Praca z rodzinami, w których dochodzi do przemocy: podejście NTW do systemowej terapii relacji 278
Współtworzenie bezpieczeństwa: ryzyko, odpowiedzialność i współpraca 279
Budowanie bezpieczeństwa za pomocą bezpiecznych trójkątów 280
Planowanie bezpieczeństwa i narracje więzi 283
Phil i Mary 288
Przeciwwskazania dla terapii relacji, w której występuje problem przemocy 293

8. Trauma i dysocjacja 297
Czym jest trauma? 299
Funkcje traumy 304
Trauma, dysocjacja i teoria więzi 305
Wzorce rodzinne a trauma 310
Rodzina jako źródło ochrony i nadawania znaczeń 312
Rodzina jako źródło zagrożenia 314
Procesy transgeneracyjne 318
Implikacje dla terapii 322
Tworzenie bezpiecznej bazy 322
Zaproszenie terapeutyczne 326
Analiza problemów: komunikacja i systemy reprezentacji umysłowych 330
Analiza alternatywnych rozwiązań i możliwości zmiany 334
Skrypty korekcyjne i replikacyjne 336
Integracja i podtrzymanie kontaktu 337
Wnioski 339

9. Strata, żałoba i przywiązanie 341
Utrzymujące się więzi 343
Systemy reprezentacji umysłowych a wewnętrzne modele terapeutyczne 346
Proces żałoby 347
Dzieci a żałoba 348
Dorośli a żałoba 356
Żałoba, terapia systemowa i narracje przywiązaniowe 363
Konceptualizacja w ujęciu NTW 363
NTW: stworzenie bezpiecznej bazy 366
NTW: analiza narracji i więzi w ramach ujęcia systemowego 368
NTW: analiza alternatywnych rozwiązań 372
NTW: przyszłość – kontynuacja i konsolidacja 374

10. Superwizja i konsultacje terapii i praktyki systemowej 377
Nasze obecne konteksty pracy – złożoność i adaptacja 379
Bezpieczna baza 380
Długa i kręta ścieżka praktyki i rozwoju zawodowego 382
Superwizja a pobudzenie 385
Bezpieczeństwo i zagrożenie: rozwój i zmiany w obszarze empatii w sojuszu superwizyjnym 386
Superwizja w kontekście pracy z przemocą w rodzinie 388
Aktywności w ramach superwizji – ujęcie NTW 392
Podsumowanie 395

Aneks. Formy do analizy: początki, praca z relacją pary i relacjami rodzinnymi, przywiązania i narracje 397
Wstępne informacje i pierwszy kontakt 398
Praca z relacjami, więziami i narracjami – przewodnik 399
1. Analiza narracji dotyczących przywiązania za pomocą genogramu rodziny 401
Analiza panującego w rodzinie klimatu emocjonalnego we wczesnych doświadczeniach pary/rodziców 403
Analiza przywiązania pary/rodziców do własnych rodziców 404
Analiza relacji między babcią a dziadkiem 404
Analiza wpływu doświadczeń pary/rodziców na ich relację z własnymi dziećmi (nawet jeśli para nie ma dzieci pod opieką, bez względu na przyczynę tego stanu rzeczy, hipotetyczne pytania o przyszłe nadzieje i oddziaływania może skłonić ją do bardziej refleksyjnego spojrzenia na wpływ obecnych wzorców) 405
2. Definiowanie wzorców interakcji w kontakcie z trudnymi emocjami 406
Identyfikowanie sekwencji działań 407
Identyfikowanie procesów poznawczych i uczuć leżących u podstaw każdego z działań 408
Identyfikowanie stylów i dylematów przywiązania 409
3. Rzeźba emocji 410
4. Analiza wzorców komunikacji 412
Rozmowa o rozmowie 413
Zasady rozmowy z terapeutą 414
Analiza stylu komunikacji w rodzinie 415
5. Intencje korekcyjne i skrypty replikacyjne 416
Techniki wizualne 417
6. Analiza wzorców kojenia (choroba, uraz lub dystres) 418
7. Dyskusja w zespole odzwierciedlającym: narracje o przywiązaniu 422
8. Ustrukturyzowana refleksyjna rozmowa 423
9. Analiza zranienia więzi 425
10. Tworzenie rusztowania dla rozmów o uczuciach i więziach 429
Podsumowanie 434

Bibliografia 435

Indeks rzeczowy 455