Za darmo

ebook Rola środków wspólnotowych w przezwyciężaniu dualizmu gospodarczego we Włoszech Krzysztof Lewandowski

Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Rok wydania: 2013

Gospodarka włoska stanowi unikalny w skali europejskiej przykład ekonomii dualnej, oznaczającej istnienie dwóch odmiennych, lecz uzależnionych od siebie systemów gospodarczych w obrębie tego samego kraju. Różnice te dotyczą struktury gałęziowej gospodarki, poziomu dochodu i konsumpcji, technologii, a także struktury popytu. Pomimo trwającej już szóste dziesięciolecie polityki wspierania obszarów Południa (Mezzogiomo), różnice rozwojowe w stosunku do pozostałej części kraju nadal są bardzo duże.

Zasadniczym celem pracy jest pokazanie roli, jaką odegrały środki z europejskich funduszy strukturalnych w stymulowaniu słabo rozwiniętych regionów południowej części Włoch. Ponadto poprzez zestawienie wspólnotowej polityki spójności z polityką prowadzoną na szczeblu krajowym podjęta zostanie próba ukazania jej specyficznego charakteru, zalet i słabości. Tak wyznaczony cel określa podstawowe zadanie badawcze, jakim jest wykazanie jakościowej zmiany w polityce wspierania obszarów słabiej rozwiniętych wywołanej zastąpieniem tzw. polityki interwencji nadzwyczajnych przez wspólnotową politykę spójności społeczno-gospodarczej.

Spis treści ebooka Rola środków wspólnotowych w przezwyciężaniu dualizmu gospodarczego we Włoszech

Wstęp 9

Rozdział I. Przyczyny zróżnicowania poziomu gospodarczego we Włoszech w świetle wy- branych teorii 15

1. Ujęcie historyczne dualizmu ekonomicznego 16

1.1. Analiza historyczna dualizmu gospodarczego na świecie 16
1.2. Analiza historyczna dualizmu gospodarczego we Włoszech 25

2. Ujęcie socjologiczne przyczyn dualizmu gospodarczego 33

2.1. Teoria amoralnego familizmu i immobilizmu społecznego 33
2.2. Teoria kapitału społecznego 38

3. Ujęcie ekonomiczne dualizmu gospodarczego 44

3.1. Teorie rozwoju niezrównoważonego 44
3.2. Teorie rozwoju regionalnego 54
3.3. Teorie rozwoju endogenicznego 61

Podsumowanie 68

Rozdział II. Polityka wspierania słabiej rozwiniętych regionów Włoch w okresie interwencji nadzwyczajnych 69

1. Sytuacja gospodarcza Włoch po II wojnie światowej 70

1.1. Reforma rolna na południu Włoch 71
1.2. Projekty odbudowy i industrializacji południa Włoch 73
1.3. Przygotowanie interwencji nadzwyczajnych 75

2. Faza preindustrialna w okresie interwencji nadzwyczajnych (1951–1961) 77

2.1. Realizacja reformy rolnej 78
2.2. Działalność Funduszu dla Południa 80
2.3. Przygotowania do drugiej fazy interwencji 82

3. Faza industrializacji Południa (1962–1975) 84

3.1. Programowanie na południu Włoch 85
3.2. Stworzenie polityki industrializacji 87
3.3. Narodowy Program Gospodarczy i Plan Koordynacji 88
3.4. Utworzenie regionów i ich rola w realizacji polityki industrializacji 90

4. Reforma i zniesienie interwencji nadzwyczajnych (1976–1992) 93

5. Rezultaty gospodarcze Południa w okresie interwencji nadzwyczajnych 97

5.1. Zmiany demograficzne i zmiany migracyjne 98
5.2. Dynamika zatrudnienia, produkcji i produkcyjności w poszczególnych sektorach gospodarki Włoch 100
5.3. Wsparcie publiczne dla południa Włoch 104

6. Krajowa polityka spójności po zakończeniu okresu interwencji nadzwyczajnych 110

7. Ocena interwencji nadzwyczajnych we Włoszech 116

Podsumowanie 121

Rozdział III. Polityka regionalna Wspólnot Europejskich 123

1. Geneza wspólnotowej polityki regionalnej 123

2. Reforma funduszy strukturalnych 132

2.1. Jednolity Akt Europejski i pierwszy pakiet Delorsa 133
2.2. Traktat o Unii Europejskiej i drugi pakiet Delorsa 135
2.3. Traktat amsterdamski i pakiet Santera 136
2.4. Agenda Lizbońska i reforma z 2006 r 138

3. Zasady europejskiej polityki regionalnej 140

3.1. Zasady generalne 141
3.2. Zasady organizacji polityki regionalnej 144
3.3. Zasady finansowania polityki regionalnej 147
3.4. Zasady oceny realizacji programów 150

4. Cele polityki regionalnej i ramy finansowe w poszczególnych okresach programowania 153

4.1. Cele polityki regionalnej i alokacja finansowa w okresie programowania 1989–1993 155
4.2. Cele polityki regionalnej i alokacja finansowa w okresie programowania 1994–1999 158
4.3. Cele polityki regionalnej i alokacja finansowa w okresie programowania 2000–2006 160
4.4. Cele polityki regionalnej i alokacja finansowa w okresie programowania 2007–2013 163

5. Ocena polityki regionalnej Unii Europejskiej 165

5.1. Konwergencja regionów europejskich 166
5.2. Pozytywne aspekty polityki regionalnej 172
5.3. Krytyka wspólnotowej polityki regionalnej 177
Podsumowanie 179

Rozdział IV. Realizacja wspólnotowej polityki spójności we Włoszech i jej znaczenie w wyrównywaniu dysproporcji regionalnych 181

1. Dostosowanie Włoch do wspólnotowej polityki regionalnej 182

1.1. Źródła niespójności polityki 183
1.2. Instytucje włoskie a programowanie wspólnotowe 187
1.3. Procedura programowania we Włoszech 189

2. Wykorzystanie funduszy wspólnotowych w okresie programowania 1989–1993 192

2.1. Cele ogólne i osie priorytetowe 193
2.2. Alokacja zasobów 194
2.3. Problemy w realizacji strategii 196

3. Wykorzystanie funduszy wspólnotowych w okresie programowania 1994–1999 197

3.1. Cele ogólne i osie priorytetowe 198
3.2. Alokacja zasobów 199
3.3. Komponenty Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia 202
3.4. Problemy w realizacji strategii 205

4. Wykorzystanie funduszy wspólnotowych w okresie programowania 2000–2006 206

4.1. Cele ogólne i osie priorytetowe 207
4.2. Alokacja finansowa 208
4.3. Problemy w realizacji strategii 211

5. Wykorzystanie funduszy strukturalnych w okresie programowania 2007–2013 212

5.1. Przygotowanie Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia 212
5.2. Cele ogólne i osie priorytetowe 214
5.3. Programy operacyjne i alokacja zasobów 215
5.4. Postępy w realizacji Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia w okresie pro- gramowania 2007–2013 222

6. Ocena realizacji wspólnotowej polityki spójności we Włoszech 226

Podsumowanie 229

Rozdział V. Pomiar zróżnicowania rozwoju społeczno-gospodarczego Włoch i skuteczności prowadzonej polityki 231

1. Pozycja regionów południowych Włoch na tle innych regionów kohezyjnych w „starych” krajach członkowskich 232

2. Różnice rozwojowe we Włoszech 244

2.1. Różnice w PKB per capita: poziom i dynamika w okresie długim 244
2.2. Dynamika wydajności pracy i zatrudnienia 246
2.3. Dynamika konsumpcji i inwestycji 248
2.4. Bezrobocie i szara strefa 251

3. Wpływ funduszy strukturalnych na konwergencję we Włoszech 253

3.1. Różnice regionalne i konwergencja regionalna we Włoszech 254
3.2. Przegląd literatury dotyczącej wpływu funduszy strukturalnych na proces konwer- gencji we Włoszech 258
3.3. Model ekonometryczny 260

4. Możliwości rozwoju regionów południowych Włoch 271

4.1. Badania i rozwój 271
4.2. Bezpośrednie inwestycje zagraniczne 273
4.3. Przestępczość 274
4.4. Turystyka 276
Podsumowanie 278

Zakończenie 779
Bibliografia 285
Spis tabel 303
Spis wykresów 305
Aneksy 307
Od Redakcji 315