ebook Sercowo-płucne testy wysiłkowe Kompendium

Wydawca: PZWL

Rok wydania: 2023

Sercowo-płucny test wysiłkowy (CPET), zwany też spiroergometrycznym, to badanie niezbędne w nowoczesnej diagnostyce czynnościowej, coraz częściej wykorzystywane w praktyce klinicznej w związku z systematycznym rozszerzaniem wskazań do jego wykonywania. Wyniki badań nieustannie potwierdzają, że parametrem wyznaczającym rokowanie u pacjenta jest wydolność fizyczna. Tylko CPET umożliwia jej obiektywną i powtarzalną ocenę. Co więcej, parametry tego testu pozwalają ustalić główną przyczynę nietolerancji wysiłku w różnych grupach pacjentów.
W ostatnich latach CPET wykonywany jest w połączeniu z obrazowaniem serca, np. przy użyciu echokardiografii, m.in. w diagnostyce niewydolności serca z zachowaną frakcją wyrzutową. Najnowszy przykład stosowania tego badania dotyczy diagnostyki zespołu pocovidowego. Niniejsza publikacja stanowi kompendium aktualnej wiedzy na temat CPET, zawierające podstawy fizjologii wysiłku, zasady wykonywania i interpretacji badań oraz przegląd zastosowań w różnych scenariuszach klinicznych wraz z przykładami. Wskazówki dotyczące prowadzenia badania CPET i jego interpretacji znajdą w książce nie tylko kardiolodzy, zwłaszcza zajmujący się na co dzień chorymi z niewydolnością serca czy rehabilitacją kardiologiczną, lecz także lekarze innych specjalności, fizjoterapeuci, fizjologowie wysiłku, pielęgniarki i studenci.

Spis treści ebooka Sercowo-płucne testy wysiłkowe Kompendium

1. Fizjologiczne podstawy testów wysiłkowych – Karol KAMIŃSKI 1
2. Zasady prowadzenia testów sercowo-płucnych 11
2.1. Warunki wykonywania spiroergometrycznych testów wysiłkowych – Małgorzata KURPESA 11
Wyposażenie pracowni 11
Personel 13
Bezpieczeństwo badania 14
2.2. Protokoły stosowane przy wykonywaniu CPET – Małgorzata KURPESA 15
2.3. Systemy do analizy gazów oddechowych – Maciej MACHOWSKI 19
Analiza gazów oddechowych 20
Kalibracja sprzętu 23
3. Badanie spirometryczne dla potrzeb sercowo-płucnego testu wysiłkowego – Tomasz PIORUNEK 25
3.1. Wskazania i przeciwwskazania do spirometrii 28
Wskazania do spirometrii 28
Względne przeciwwskazania do spirometrii 29
3.2. Warunki wykonywania spirometrii 30
3.3. Kryteria poprawności badania i powtarzalności pomiarów 31
3.4. Kryteria rozpoznania i oceny zaawansowania zaburzeń wentylacji 33
3.5. Przykłady wyników badań spirometrycznych 35
4. Najważniejsze parametry testu spiroergometrycznego – Ewa STRABURZYŃSKA-MIGAJ 39
4.1. Parametry wydolności i czynności układu krążenia 40
Zużycie tlenu (VO2) 42
Eliminacja dwutlenku węgla (VCO2) 44
Współczynnik wymiany oddechowej (RER) 44
Próg beztlenowy, próg wentylacyjny (AT, VT) 45
Puls tlenowy 46
4.2. Parametry wentylacyjne CPET 46
Rezerwa oddechowa 47
Wentylacja oscylacyjna 47
4.3. Parametry sprawności wymiany gazowej w płucach 47
Wentylacyjny równoważnik dwutlenku węgla i tlenu 48
Wskaźnik sprawności wentylacji podczas wysiłku (VE/VCO2 slope) 49
Ciśnienie parcjalne CO2 i O2 w powietrzu końcowowydechowym (PETO2 i PETCO2) 49
4.4. Parametry klasycznego elektrokardiograficznego testu wysiłkowego (ExT) 50
5. Interpretacja wyników testu spiroergometrycznego – Ewa STRABURZYŃSKA-MIGAJ 55
5.1. Wykresy Wassermana 58
5.2. Zużycie tlenu (VO2) 60
5.3. Puls tlenowy (puls O2) 62
5.4. Próg beztlenowy, próg wentylacyjny 63
5.5. Wentylacja 65
5.6. Równoważnik wentylacyjny VO2 i VCO2 67
5.7. Wskaźnik efektywności wentylacji (VE/VCO2 slope) 67
5.8. Ciśnienie parcjalne tlenu i dwutlenku węgla w powietrzu końcowowydechowym 68
5.9. Rezerwa sercowa 68
5.10. Wskaźnik chronotropowy 70
5.11. Powysiłkowe zwalnianie częstotliwości serca (HRR) 70
5.12. Raport końcowy 71
6. Zastosowanie testu w wybranych sytuacjach klinicznych 73
6.1. Pacjent z niewydolnością serca – Magdalena DUDEK 73
Szczytowe pochłanianie tlenu 75
Współczynnik wymiany oddechowej 77
Submaksymalny test spiroergometryczny 77
Wydajność wentylacji 77
Próg wentylacyjny 78
Ciśnienie końcowowydechowe dwutlenku węgla (PETCO2) 79
Wentylacja oscylacyjna 79
Wskaźnik wydajności zużycia tlenu (OUES) 80
Wysiłkowa moc wentylacyjna 80
Seryjne testy spiroergometryczne 80
Oszacowanie ryzyka za pomocą testu spiroergometrycznego ograniczonego objawami u pacjenta z HF 82
CPET u pacjenta z HF a choroby współtowarzyszące 82
Podsumowanie 85
6.2. Pacjent z podejrzeniem lub potwierdzoną kardiomiopatią przerostową – Ewa STRABURZYŃSKA-MIGAJ 89
6.3. Test spiroergometryczny w diagnostyce różnicowej duszności wysiłkowej – Ewa STRABURZYŃSKA-MIGAJ 92
6.4. Pacjent z podejrzeniem lub potwierdzonym nadciśnieniem płucnym – Jacek MIGAJ 97
Mechanizmy patologiczne 98
Parametry badane podczas sercowo-płucnego testu wysiłkowego 98
Podsumowanie 105
6.5. Sercowo-płucny test wysiłkowy w diagnostyce chorób układu oddechowego – Marcin GRABICKI 107
6.6. Sercowo-płucne testy wysiłkowe w rehabilitacji kardiologicznej – Dominika SZALEWSKA, Piotr NIEDOSZYTKO 115
Wysiłek fizyczny w rehabilitacji kardiologicznej 115
Wykorzystanie CPET w planowaniu wysiłku fizycznego 115
Kwalifikacja do CPET w czasie rehabilitacji kardiologicznej 116
Odrębności w wykonaniu CPET w celach rehabilitacji kardiologicznej 116
Planowanie treningu na podstawie CPET 116
Ocena efektów rehabilitacji kardiologicznej 119
Podsumowanie 120
6.7. Sportowcy wyczynowi – Krzysztof KUSY 121
Cele testu 121
Specyfika procedur testowych 122
Wskaźniki i interpretacja 131
6.8. Sercowo-płucne testy wysiłkowe u dzieci – Katarzyna ŁUCZAK-WOŹNIAK, Bożena WERNER 139
Różnice w przeprowadzaniu sercowo-płucnego testu wysiłkowego pomiędzy pacjentami pediatrycznymi a dorosłymi 140
Wskazania do wykonania sercowo-płucnego testu wysiłkowego u dzieci 140
Przygotowanie pacjenta do badania 142
Wybór protokołu 142
Różnice w mierzonych parametrach u pacjentów pediatrycznych i u dorosłych 144
Powikłania testu wysiłkowego 155
Wybrane sytuacje szczególne 155
Podsumowanie 158
6.9. Sercowo-płucny test wysiłkowy z oceną obrazową (spiroergoechokardiografia) – Krzysztof SMARŻ 160
Warunki techniczne i oceniane parametry 161
Zastosowanie kliniczne 164
Podsumowanie 168
7. Przypadki kliniczne 173
PRZYPADEK 1. Zdrowy mężczyzna, badanie na cykloergometrze i bieżni – Ewa STRABURZYŃSKA-MIGAJ, Hubert POPIAK 173
PRZYPADEK 2. Sportowiec – Ewa STRABURZYŃSKA-MIGAJ, Hubert POPIAK 176
PRZYPADEK 3. Zdrowa kobieta – Ewa STRABURZYŃSKA-MIGAJ, Hubert POPIAK 178
PRZYPADEK 4. Pacjent z kardiomiopatią alkoholową przed okresem abstynencji i po nim – Ewa STRABURZYŃSKA-MIGAJ, Hubert POPIAK 181
PRZYPADEK 5. Pacjent z kardiomiopatią rozstrzeniową przed umiarowieniem przewlekłego migotania przedsionków i po nim – Ewa STRABURZYŃSKA-MIGAJ, Hubert POPIAK 184
PRZYPADEK 6. Pacjent z chorobą nadciśnieniową serca z migotaniem przedsionków – Ewa STRABURZYŃSKA-MIGAJ, Hubert POPIAK 188
PRZYPADEK 7. Pacjent z chorobą wieńcową w okresie niewydolności serca – Ewa STRABURZYŃSKA-MIGAJ, Hubert POPIAK 190
PRZYPADEK 8. Pacjent z przewlekłą niewydolnością serca i otyłością – Ewa STRABURZYŃSKA-MIGAJ, Hubert POPIAK 193
PRZYPADEK 9. Pacjent z przewlekłą niewydolnością serca przed wszczepieniem układu do stymulacji resynchronizującej (CRT) i po wszczepieniu CRT – Ewa STRABURZYŃSKA-MIGAJ, Hubert POPIAK 195
PRZYPADEK 10. Pacjentka z kardiomiopatią rozstrzeniową i POChP – Ewa STRABURZYŃSKA-MIGAJ, Hubert POPIAK 199
PRZYPADEK 11. Pacjent z POChP, sarkoidozą i pylicą płuc w okresie nadciśnienia płucnego – Ewa STRABURZYŃSKA-MIGAJ, Hubert POPIAK 201
PRZYPADEK 12. Pacjent z POChP i rozedmą pęcherzową płuc – Ewa STRABURZYŃSKA-MIGAJ, Hubert POPIAK 204
PRZYPADEK 13. Pacjent z mukowiscydozą – Ewa STRABURZYŃSKA-MIGAJ, Hubert POPIAK 206
PRZYPADEK 14. Pacjent z kardiomiopatią przerostową – Ewa STRABURZYŃSKA-MIGAJ, Hubert POPIAK 208
PRZYPADEK 15. Pacjent z kardiomiopatią przerostową z ponadprzeciętną tolerancją wysiłku – Ewa STRABURZYŃSKA-MIGAJ, Hubert POPIAK 210
PRZYPADEK 16. Pacjentka z kardiomiopatią przerostową z nieprawidłową odpowiedzią ciśnienia tętniczego – Ewa STRABURZYŃSKA-MIGAJ, Hubert POPIAK 213
PRZYPADEK 17. Pacjentka z nadciśnieniem płucnym tętniczym – Karol KAMIŃSKI 215
PRZYPADEK 18. Pacjentka z zakrzepowo-zatorowym nadciśnieniem płucnym – Jacek MIGAJ 217
PRZYPADEK 19. Pacjent poddany rehabilitacji kardiologicznej – Dominika SZALEWSKA, Piotr NIEDOSZYTKO 220
PRZYPADEK 20. Pacjent z poprawą wydolności po rehabilitacji kardiologicznej – „responder” (badanie CPET-ESE) – Krzysztof SMARŻ 222
PRZYPADEK 21. Pacjent bez poprawy wydolności po rehabilitacji kardiologicznej – „non-responder” (badanie CPET-ESE) – Krzysztof SMARŻ 226
PRZYPADEK 22. Przewlekła niewydolność serca – ocena spiroergometryczna leczenia zgodnego z zaleceniami 2016/2021 – Ewa STRABURZYŃSKA-MIGAJ 229
PRZYPADEK 23. Przewlekła niewydolność serca z poprawą frakcji wyrzutowej – Ewa STRABURZYŃSKA-MIGAJ 233
PRZYPADEK 24. Ocena spiroergometryczna pacjenta z zaawansowaną niewydolnością serca przed przeszczepieniem serca i po przeszczepieniu – Magdalena DUDEK, Ewa STRABURZYŃSKA-MIGAJ 236
PRZYPADEK 25. Mężczyzna po COVID-19 – Ewa STRABURZYŃSKA-MIGAJ 240
Sportowcy wyczynowi – wprowadzenie do przypadków 26–34 – Krzysztof KUSY 242
PRZYPADEK 26. Kobieta uprawiająca kajakarstwo – Krzysztof KUSY 243
PRZYPADEK 27. Mężczyzna uprawiający boks amatorski – Krzysztof KUSY 245
PRZYPADEK 28. Kobieta uprawiająca triathlon – Krzysztof KUSY 247
PRZYPADEK 29. Mężczyzna uprawiający kolarstwo – Krzysztof KUSY 249
PRZYPADEK 30. Mężczyzna uprawiający chód sportowy – Krzysztof KUSY 251
PRZYPADEK 31. Kobieta uprawiająca sprint lekkoatletyczny – Krzysztof KUSY 253
PRZYPADEK 32. Mężczyzna uprawiający futsal – Krzysztof KUSY 256
PRZYPADEK 33. Kobieta uprawiająca tenis – Krzysztof KUSY 258
PRZYPADEK 34. Mężczyzna uprawiający taekwondo olimpijskie – Krzysztof KUSY 260
Skorowidz 263