Ebook System prawa ubezpieczeń społecznych. Tom I. Część ogólna Alina Wypych-Żywicka, Wiesław Koczur, Dorota Dzienisiuk, Radosław Pacud, Kamil Antonów, Krzysztof Ślebzak, Daniel Eryk Lach, Katarzyna Roszewska, Renata Babińska-Górecka, Iwona Sierocka, Maciej Jakub Zieliński

Spis treści ebooka System prawa ubezpieczeń społecznych. Tom I. Część ogólna

WYKAZ SKRÓ,TÓ,W , str. 11

SŁOWO WSTĘPNE , str. 19

ROZDZIAŁ I
Pojęcie i systematyka prawa ubezpieczeń społecznych , str. 21
1. Wprowadzenie &ndash, ubezpieczenia społeczne jako systemy świadczeniowe prawa socjalnego , str. 21
1.1. Prawo socjalne jako system norm służących realizacji celów polityki społecznej , str. 21
1.2. Typizacja systemów świadczeniowych prawa socjalnego , str. 26
1.2.1. Techniki zabezpieczenia społecznego i ich ewolucja , str. 26
1.2.2. Systemy przezorności a systemy wspierające , str. 36
1.3. Zakres przedmiotowy prawa socjalnego , str. 41
2. Pojęcie prawa ubezpieczenia społecznego i kryteria jego wyodrębniania od innych systemów świadczeniowych prawa socjalnego , str. 46
2.1. Wprowadzenie , str. 46
2.2. Ryzyko socjalne w ubezpieczeniach społecznych i jego powiązanie z aktywnością zawodową , str. 49
2.3. Składkowe finansowanie ubezpieczeń społecznych , str. 53
2.3.1. Składki a dotacja budżetowa , str. 53
2.3.2. Podział składki , str. 54
2.4. &bdquo,Uwspólnienie&rdquo, ryzyka jako podstawa aksjologiczna ubezpieczeń społecznych , str. 56
2.4.1. Obowiązek ubezpieczeniowy i &bdquo,uwspólnienie&rdquo, ryzyka a podstawa wymiaru składek , str. 56
2.4.2. Problematyka wzajemności i ekwiwalentności składki i świadczenia w ubezpieczeniach społecznych , str. 58
2.4.3. Kwestia pozaskładkowego wkładu ubezpieczonych , str. 61
2.4.4. &bdquo,Uwspólnienie&rdquo, ryzyka a systemy zaopatrzeniowe , str. 62
2.5. Podsumowanie , str. 63
3. Systematyka prawa ubezpieczeń społecznych , str. 65

ROZDZIAŁ II
Miejsce prawa ubezpieczeń społecznych w systemie prawa i związki z innymi gałęziami prawa , str. 71
1. Geneza prawa ubezpieczeń społecznych , str. 71
2. Prawo ubezpieczeń społecznych w systemie prawa , str. 74
2.1. Podział systemu prawa i system ubezpieczeń społecznych , str. 74
2.2. Odrębność prawa ubezpieczeń społecznych jako działu prawa , str. 79
2.3. Prawo ubezpieczeń społecznych a prawo zabezpieczenia społecznego, zaopatrzenia, odszkodowania i wsparcia społecznego oraz pomocy społecznej , str. 83
3. Niesamodzielność prawa ubezpieczeń społecznych , str. 91
4. Publicznoprawny charakter prawa ubezpieczeń społecznych , str. 94
5. Prawo ubezpieczeń społecznych a nauka o ubezpieczeniach społecznych i prawie ubezpieczeń społecznych , str. 96
6. Prawo ubezpieczeń społecznych a inne działy prawa , str. 100
6.1. Uwagi wprowadzające , str. 100
6.2. Prawo ubezpieczeń społecznych a prawo konstytucyjne , str. 103
6.3. Prawo ubezpieczeń społecznych a prawo międzynarodowe , str. 105
6.4. Prawo ubezpieczeń społecznych a prawo cywilne , str. 106
6.5. Prawo ubezpieczeń społecznych a prawo administracyjne , str. 109
6.6. Prawo ubezpieczeń społecznych a prawo karne , str. 110
6.7. Prawo ubezpieczeń społecznych a wybrane inne dziedziny prawa , str. 111
6.7.1. Prawo proceduralne , str. 111
6.7.2. Prawo pracy , str. 112
6.7.3. Prawo finansowe i prawo podatkowe , str. 113
6.7.4. Prawo ubezpieczeniowe, prawo ubezpieczeń gospodarczych , str. 115
7. Prawo ubezpieczeń społecznych a polityka i inne sfery aktywności ludzkiej (nauka, technika) , str. 116

ROZDZIAŁ III
Właściwości prawa ubezpieczeń społecznych , str. 119
1. Uwagi wstępne , str. 119
2. Schematyzm ochrony ubezpieczeniowej , str. 123
3. Formalizm normatywny , str. 133
4. Dyferencjacja w zakresie objęcia ochroną ubezpieczeniową oraz ustalenia i realizacji praw do świadczeń , str. 143

ROZDZIAŁ IV
Funkcje prawa ubezpieczeń społecznych , str. 154
1. Wprowadzenie , str. 154
2. Funkcje prawa ubezpieczeń społecznych w ujęciu historycznoprawnym , str. 158
3. Funkcje prawa ubezpieczeń społecznych , str. 166
3.1. Funkcja ochrony socjalnej , str. 166
3.2. Funkcja rozdzielcza , str. 181
3.3. Funkcja prewencyjna , str. 185
3.4. Funkcja zatrudnienia , str. 194
3.5. Funkcja polityki ludnościowej , str. 196
3.6. Funkcja fiskalno-ekonomiczna , str. 198

ROZDZIAŁ V
Źródła prawa ubezpieczeń społecznych , str. 201
1. Zagadnienia terminologiczne , str. 201
2. Krajowe źródła prawa ubezpieczeń społecznych , str. 203
2.1. Zarys konstytucyjnego system źródeł prawa pracy , str. 203
2.2. Konstytucja jako źródło prawa ubezpieczeń społecznych , str. 204
2.3. Ustawa jako źródło prawa ubezpieczeń społecznych , str. 208
2.4. Rozporządzenia jako źródła prawa ubezpieczeń społecznych , str. 210
2.5. Źródła prawa niespełniające obecnych wymagań konstytucyjnych , str. 213
3. Źródła prawa międzynarodowego , str. 216
3.1. Wprowadzenie , str. 216
3.2. Źródła prawa międzynarodowego w ogólności , str. 217
3.3. Źródła prawa międzynarodowego z zakresu ubezpieczeń społecznych przyjęte przez ONZ , str. 219
3.4. Źródła prawa międzynarodowego z zakresu ubezpieczeń społecznych przyjęte przez MOP , str. 222
3.5. Źródła prawa międzynarodowego z zakresu ubezpieczeń społecznych przyjęte przez Radę Europy , str. 237
3.6. Umowy bilateralne , str. 239
4. Źródła prawa unijnego w zakresie dotyczącym prawa ubezpieczeń społecznych , str. 240
4.1. Miejsce prawa unijnego w polskim porządku prawnym, źródła prawa unijnego , str. 240
4.2. Kompetencje prawodawcze Unii Europejskiej w dziedzinie zabezpieczenia społecznego , str. 245
4.3. Akty prawa pochodnego koordynujące systemy zabezpieczenia społecznego , str. 250
4.4. Akty prawa pochodnego dotyczące problematyki równego traktowania w systemach zabezpieczenia społecznego , str. 256
4.5. Pozostałe akty prawa pochodnego dotyczące problematyki prawa ubezpieczeń społecznych , str. 261

ROZDZIAŁ VI
Stosunki prawne ubezpieczenia społecznego , str. 262
1. Stosunek ubezpieczenia społecznego , str. 262
1.1. Pojęcie i znaczenie stosunku ubezpieczenia społecznego , str. 262
1.1.1. Stosunek prawny a model stosunku prawnego ubezpieczenia społecznego , str. 262
1.1.2. Zróżnicowanie gałęziowe systemu prawa a stosunek ubezpieczenia społecznego , str. 265
1.1.3. Stosunek ubezpieczenia społecznego jako narzędzie prawnicze , str. 274
1.2. Przegląd stanowisk doktryny , str. 280
1.2.1. Struktura i elementy stosunku prawnego ubezpieczeń społecznych , str. 280
1.2.2. Charakterystyka prawna stosunku ubezpieczenia społecznego , str. 285
2. Typy stosunków prawnych z zakresu ubezpieczenia społecznego , str. 290
2.1. Stosunki prawne materialne, procesowe i organizacyjne , str. 290
2.2. Stosunki prawne proste (elementarne) i zespolone (kompleksowe) , str. 295
2.3. Pracownicze i pozapracownicze stosunki prawne ubezpieczeń społecznych , str. 298
2.4. Charakterystyka zobowiązaniowa typów stosunków prawnych , str. 305
3. Podmioty i przedmioty stosunków prawnych ubezpieczenia społecznego , str. 312
3.1. Wprowadzenie , str. 312
3.2. Podmioty stosunków materialnoprawnych ubezpieczenia społecznego , str. 315
3.3. Przedmioty stosunków materialnoprawnych ubezpieczenia społecznego , str. 322
3.3.1. Składka ubezpieczeniowa &ndash, stosunek prawny podlegania ubezpieczeniom , str. 322
3.3.2. Ekspektatywa ubezpieczeniowa &ndash, gwarancyjny stosunek prawny , str. 325
3.3.3. Świadczenie ubezpieczeniowe &ndash, realizacyjny stosunek prawny , str. 329
3.4. Stosunek ubezpieczający a stosunek ubezpieczeniowy , str. 332
3.4.1. Zespolone stosunki prawne ubezpieczeń społecznych. Elementy przedmiotowe zobowiązania , str. 332
3.4.2. Relacje prawne zachodzące w ramach stosunku ubezpieczającego , str. 337
3.4.2.1. Zobowiązanie płatnika do naliczania składki od wynagrodzenia , str. 338
3.4.2.2. Zobowiązanie ubezpieczonego do zaniechania pobierania części wynagrodzenia przeznaczonego na składki ubezpieczeniowe , str. 339
3.4.2.3. Zobowiązanie płatnika do opłacania składki lub jej rozliczenia z ZUS , str. 341
3.4.3. Relacje prawne zachodzące w ramach stosunku ubezpieczeniowego , str. 344
4. Powstanie, kształtowanie treści i ustanie stosunków prawnych ubezpieczenia społecznego , str. 348
4.1. Obowiązkowe stosunki prawne ubezpieczenia społecznego , str. 348
4.2. Zbieg tytułów ubezpieczenia społecznego i jego wpływ na treść stosunków ubezpieczających , str. 353
4.3. Dobrowolne stosunki ubezpieczenia społecznego , str. 357

ROZDZIAŁ VII
Rodzajowe stosunki prawne ubezpieczenia społecznego , str. 361
1. Stosunki prawne ubezpieczenia chorobowego , str. 361
1.1. Stosunek ubezpieczający chorobę i macierzyństwo , str. 361
1.2. Chorobowy stosunek ubezpieczeniowy , str. 364
1.3. Charakter prawny stosunków prawnych ubezpieczenia chorobowego , str. 370
2. Stosunki prawne ubezpieczenia rentowego , str. 373
2.1. Stosunek ubezpieczający trwałą niezdolność do pracy i śmierć , str. 373
2.2. Rentowy stosunek ubezpieczeniowy , str. 377
2.3. Charakter prawny stosunków ubezpieczenia rentowego , str. 383
3. Stosunki prawnego ubezpieczenia emerytalnego , str. 386
3.1. Stosunek ubezpieczający zaprzestanie pracy w wieku emerytalnym , str. 386
3.2. Emerytalny stosunek ubezpieczeniowy , str. 391
3.3. Charakter prawny stosunków ubezpieczenia emerytalnego , str. 395
4. Stosunki prawne ubezpieczenia wypadkowego , str. 399
4.1. Stosunek ubezpieczający wypadek przy pracy i chorobę zawodową , str. 399
4.2. Wypadkowy stosunek ubezpieczeniowy , str. 402
4.3. Charakterystyka stosunków prawnych ubezpieczenia wypadkowego , str. 405

ROZDZIAŁ VIII
Podmioty ubezpieczeń społecznych , str. 408
1. Wprowadzenie , str. 408
2. Zakład Ubezpieczeń Społecznych , str. 410
2.1. Organizacja i zadania Zakładu Ubezpieczeń Społecznych przed ostatnią reformą emerytalną , str. 410
2.1.1. Organizacja i zadania ZUS do 1950 r. , str. 410
2.1.2. Organizacja i zadania Zakładu Ubezpieczeń Społecznych do 1999 r. , str. 413
2.2. Zakład Ubezpieczeń Społecznych współcześnie , str. 418
2.2.1. Status prawny Zakładu Ubezpieczeń Społecznych , str. 418
2.2.2. Organy Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i ich zadania , str. 423
2.2.3. Zakres działania Zakładu Ubezpieczeń Społecznych , str. 429
2.2.3.1. Wprowadzenie , str. 429
2.2.3.2. Realizacja przepisów o ubezpieczeniach społecznych , str. 431
2.2.3.3. Prewencja rentowa i wypadkowa , str. 437
2.2.3.4. Inne działania Zakładu Ubezpieczeń Społecznych , str. 441
2.2.4. Finanse Zakładu Ubezpieczeń Społecznych , str. 442
2.2.4.1. Wprowadzenie , str. 442
2.2.4.2. Fundusz Ubezpieczeń Społecznych , str. 443
2.2.4.3. Fundusz Rezerwy Demograficznej , str. 445
2.2.4.4. Fundusz Emerytur Pomostowych , str. 448
3. Płatnicy składek , str. 449
3.1. Wprowadzenie , str. 449
3.2. Obowiązki płatnika składek , str. 454

ROZDZIAŁ IX
Właściwości regulacji prawnej ubezpieczeń społecznych , str. 458
1. Założenia ogólne prawa ubezpieczeń społecznych. Prawo ubezpieczeń społecznych jako ius strictum , str. 458
2. Zagadnienie występowania klauzul generalnych w regulacji prawnej ubezpieczeń społecznych , str. 464
3. Właściwości tekstów prawnych regulacji ubezpieczeń społecznych , str. 474
3.1. Reguły wykładni przepisów prawnych z zakresu ubezpieczeń społecznych , str. 474
3.2. Klauzule szacunkowe (zwroty nieostre) w regulacji prawnej ubezpieczeń społecznych , str. 477
3.3. Problem wieloznaczności zwrotów występujących w regulacji prawnej ubezpieczeń społecznych , str. 478
3.4. Znaczenie zasady równości ubezpieczonych w procesie wykładni i stosowania regulacji prawnej ubezpieczeń społecznych , str. 484
3.5. Pluralność jako cecha przepisów prawnych w regulacji ubezpieczeń społecznych a orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego , str. 486
3.6. Uwarunkowania i skutki autonomii regulacji prawnej ubezpieczeń społecznych , str. 493

ROZDZIAŁ X
Zasady prawa ubezpieczeń społecznych , str. 498
1. Uwagi ogólne , str. 498
2. Dotychczasowa dyskusja na temat zasad prawa ubezpieczeń społecznych , str. 500
3. Metodologia wyodrębniania zasad prawa ubezpieczeń społecznych , str. 504
4. Zasady-wartości prawa ubezpieczeń społecznych , str. 506
4.1. Pojęcie wartości w naukach prawnych , str. 506
4.2. Zasada solidarności , str. 507
4.3. Zasada sprawiedliwości społecznej , str. 513
4.4. Zasada równości , str. 516
4.5. Zasada ochrony praw nabytych, zasada zaufania do państwa i stanowionego prawa oraz zasada niedziałania prawa wstecz , str. 521
5. Zasady-elementy konstrukcyjne systemu ubezpieczeń społecznych , str. 528
5.1. Zasada powszechności , str. 528
5.2. Zasada przymusu , str. 530
5.3. Zasada automatyzmu prawnego , str. 531
5.4. Zasada schematyzmu świadczeń , str. 534
5.5. Zasada wzajemności , str. 534
5.6. Zasada gwarancji wypłacalności świadczeń , str. 542
6. Zasady-normy ukształtowania określonych instytucji prawnych , str. 543

ROZDZIAŁ XI
Zdarzenia losowe i ryzyka ubezpieczeniowe , str. 544
1. Wprowadzenie , str. 544
2. &bdquo,Zdarzenie losowe&rdquo, , str. 550
2.1. Znaczenie terminu &bdquo,zdarzenie losowe&rdquo, według poglądów doktryny , str. 550
2.2. Próba ustalenia znaczenia terminu &bdquo,zdarzenie losowe&rdquo, , str. 555
3. Formuła &bdquo,ryzyka ubezpieczeniowego&rdquo, , str. 559
3.1. Uwagi wstępne , str. 559
3.2. Konstrukcja &bdquo,ryzyka ubezpieczeniowego&rdquo, , str. 563
3.3. Katalogi i relacje między &bdquo,ryzykami ubezpieczeniowymi&rdquo, , str. 567

BIBLIOGRAFIA , str. 573

INDEKS RZECZOWY , str. 615

O AUTORACH , str. 623

Szczegóły ebooka System prawa ubezpieczeń społecznych. Tom I. Część ogólna