ebook Wybór prawa dla zobowiązań umownych na gruncie rozporządzenia Rzym I Sławomira Lerman-Balsaux

Wydawca: Wolters Kluwer

Rok wydania: 2022

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 593/2008 (Rzym I) należy do najważniejszych przykładów realizacji zasady swobody wyboru prawa w europejskim prawie kolizyjnym. Zawarcie w umowie klauzuli wyboru prawa eliminuje niepewność co do prawa właściwego i tym samym umożliwia standaryzację procedur prawnych.

Głównym celem książki jest przedstawienie granic swobody wyboru prawa dla zobowiązań umownych na gruncie rozporządzenia Rzym I, a także zestawienie i ocena ograniczających ją mechanizmów. Opracowanie w sposób przystępny wyjaśnia korzyści stosowania wyboru prawa dla zobowiązań umownych i przestrzega przed najczęściej popełnianymi błędami w zakresie formułowania klauzuli electio iuris. W publikacji przedstawiono nie tylko szeroki zbiór sytuacji faktycznych będących przedmiotem rozstrzygnięć organów orzeczniczych, lecz także przeanalizowano rozwiązania preferowane przez samych uczestników obrotu, w tym klauzule wyboru prawa.

Autorka, posiadając doświadczenie orzecznicze, proponuje teoretyczne uzasadnienia postulowanych rozwiązań oraz przywołuje liczne przykłady praktyczne dla zilustrowania swoich tez.

Monografia uwzględnia najnowsze orzecznictwo TSUE w odniesieniu do swobody wyboru prawa w umowach konsumenckich oraz indywidualnych umowach o pracę.

Książka jest przeznaczona dla przedstawicieli zawodów prawniczych – adwokatów, radców prawnych i sędziów, jak też dla obsługi prawnej przedsiębiorców zajmujących się handlem transgranicznym. Zainteresuje również pracowników naukowych specjalizujących się w prawie prywatnym międzynarodowym i prawie unijnym.

Spis treści ebooka Wybór prawa dla zobowiązań umownych na gruncie rozporządzenia Rzym I

Wykaz skrótów&ensp, , str. 13
Wstęp&ensp, , str. 19
Rozdział I
Autonomia woli w ,prawie prywatnym międzynarodowym&ensp, , str. 23

Wybór prawa jako przejaw kolizyjnej autonomii woli&ensp, , str. 23
Zalety wyboru prawa&ensp, , str. 27

2.1. Ujęcie doktrynalne&ensp, , str. 27
2.1.1. Stanowisko tradycyjne&ensp, , str. 27
2.1.2. Efektywność ekonomiczna&ensp, , str. 31
2.2. Wybór kolizyjny a ,motywacja stron w ,obrocie międzynarodowym&ensp, , str. 36
2.2.1. Uwagi ogólne&ensp, , str. 36
2.2.2. Badania empiryczne&ensp, , str. 36
2.2.3. Wybór prawa w ,praktyce obrotu gospodarczego&ensp, , , , , 39
2.2.3.1. Dążenie do wyboru prawa rodzimego&ensp, , str. 39
2.2.3.2. Wybór prawa a ,pozycja negocjacyjna stron&ensp, , str. 42
2.2.3.3. Globalna ocena &bdquo,jakości&rdquo, danego systemu prawnego&ensp, , str. 43
2.2.4. Podsumowanie&ensp, , str. 47

Systematyka wyboru prawa&ensp, , str. 48

3.1. Rodzaje wyboru prawa&ensp, , str. 48
3.2. Wybór swobodny&ensp, , str. 49
3.3. Wybór ograniczony&ensp, , str. 51

Wybór prawa a ,wskazanie materialnoprawne&ensp, , str. 52

,
Rozdział II
Wybór prawa jako zasada w ,prawie Unii Europejskiej &ensp, , str. 57

Od konwencji rzymskiej do rozporządzenia Rzym ,I&ensp, , str. 57
Wybór prawa w ,unijnych rozporządzeniach kolizyjnych&ensp, , str. 67
Wybór prawa a ,cele Unii Europejskiej&ensp, , str. 74

3.1. Uwagi ogólne&ensp, , str. 74
3.2. Wybór prawa w ,procesie integracji europejskiej&ensp, , str. 75
3.3. Wybór prawa jako unijny aksjomat?&ensp, , str. 81

Wykładnia rozporządzenia i ,zagadnienia kwalifikacyjne&ensp, , str. 84

4.1. Uwagi ogólne&ensp, , str. 84
4.2. Wykładnia językowa&ensp, , str. 85
4.3. Wykładnia systemowa&ensp, , str. 87
4.4. Wykładnia celowościowo-funkcjonalna&ensp, , str. 91
4.5. Wykładnia historyczna&ensp, , str. 94
4.6. Kwalifikacja na gruncie rozporządzenia Rzym ,I&ensp, , str. 96
4.6.1. Pojęcie kwalifikacji a ,specyfika unijnego prawa kolizyjnego&ensp, , str. 96
4.6.2. Kwalifikacja autonomiczna na gruncie rozporządzenia Rzym ,I&ensp, , str. 100

Charakter norm rozporządzenia Rzym ,I&ensp, , str. 105
Prawo właściwe do oceny istnienia oraz ważności porozumienia w ,przedmiocie wyboru prawa&ensp, , str. 107

6.1. Statut umowy o ,wybór prawa&ensp, , str. 107
6.2. Istnienie i ,ważność umowy o ,wybór prawa&ensp, , str. 110
6.2.1. Uwagi ogólne&ensp, , str. 110
6.2.2. Ważność materialna umowy o ,wybór prawa (art. ,10 ust. ,1 rozporządzenia Rzym ,I)&ensp, , str. 112
6.2.3. Dojście do skutku umowy o ,wybór prawa&ensp, , str. 113
6.2.4. Konflikt formularzy &ensp, , str. 116
6.2.5. Problem odpowiedniego stosowania art. ,10 ust. ,2 rozporządzenia Rzym ,I&ensp, , str. 119
6.3. Forma wyboru prawa&ensp, , str. 121
,
Rozdział III
Przedmiot wyboru prawa w ,rozporządzeniu Rzym ,I&ensp, , str. 123

Uwagi ogólne&ensp, , str. 123
Wybór prawa określonego państwa&ensp, , str. 124

2.1. Uwagi ogólne&ensp, , str. 124
2.2. Prawo państwa o ,niejednolitym systemie prawnym&ensp, , str. 129

Wybór norm niebędących prawem określonego państwa&ensp, , str. 136

3.1. Normy niebędące prawem określonego państwa&ensp, , str. 136
3.2. Stanowisko prawa unijnego&ensp, , str. 138
,
3.3. Wybór norm niebędących prawem państwa jako wskazanie materialnoprawne&ensp, , str. 141
3.4. Zasadność dopuszczenia wyboru norm niebędących prawem pozytywnym&ensp, , str. 145
3.5. Praktyczna potrzeba dopuszczenia wyboru norm niepochodzących od prawodawcy&ensp, , str. 149

Możliwość wyboru przez strony unijnegoinstrumentu opcjonalnego&ensp, , str. 154

Wybór postanowień konwencji wiedeńskiej &ensp, , str. 158

5.1. Poddanie umowy przepisom konwencji wiedeńskiej jako materialnoprawne wskazanie ........ regulacji prawnej&ensp, , str. 158
5.2. Zastosowanie konwencji wiedeńskiej w ,przypadku wyboru prawa określonego państwa&ensp, , str. 161

Prawo religijne jako prawo właściwe dla umowy&ensp, , str. 163

,
Rozdział IV
Sposób wyboru prawa właściwego&ensp, , str. 167

Wybór wyraźny a ,wybór dorozumiany&ensp, , str. 167

1.1. Wybór wyraźny&ensp, , str. 167
1.2. Wybór dorozumiany&ensp, , str. 168
1.2.1. Sformułowanie art. ,3 ust. ,1 zdanie drugie ............ rozporządzenia Rzym ,I&ensp, , str. 168
1.2.2. Wybór jako wyraz rzeczywistej woli stron&ensp, , str. 172
1.2.3. Elementy wskazujące na dorozumiany wybór prawa&ensp, , str. 174
1.2.3.1. Przykładowy katalog okoliczności świadczących o ,dokonaniu wyboru prawa&ensp, , str. 174
1.2.3.2. Znaczenie klauzuli jurysdykcyjnej&ensp, , str. 179
1.2.4. Wybór dorozumiany ,&ndash, problemy praktyczne&ensp, , str. 182

Wybór uprzedni, następczy i ,zmiana statutu kontraktowego&ensp, , str. 185

2.1. Uwagi ogólne&ensp, , str. 185
2.2. Wybór prawa w ,toku postępowania sądowego&ensp, , str. 188
2.3. Skutek temporalny wyboru następczego&ensp, , str. 192
2.3.1. Domniemanie skutku ex tunc&ensp, , str. 192
2.3.2. Zmiana statutu a ,ważność formalna umowy&ensp, , str. 196
2.3.3. Prawa osób trzecich&ensp, , str. 197
2.4. Klauzule modyfikujące w ,czasie właściwość prawa wybranego&ensp, , str. 200
2.4.1. Wybór warunkowy i ,klauzule floating choice&ensp, , str. 200
2.4.2. Klauzule usztywniające (petryfikacja treści statutu kontraktowego)&ensp, , str. 204

Wybór częściowy i ,złożony&ensp, , str. 211

3.1. Dé,peç,age ,&ndash, pojęcie i ,geneza&ensp, , str. 211
3.2. Granice wyboru częściowego i ,złożonego&ensp, , str. 213
3.3. Wybór częściowy w ,praktyce&ensp, , str. 221

Podsumowanie&ensp, , str. 224

,
Rozdział V
Ograniczenia wyboru prawa w ,umowach konsumenckich i ,pracowniczych&ensp, , str. 226

Uwagi ogólne&ensp, , str. 226
Umowy konsumenckie&ensp, , str. 229

2.1. Pojęcie umów konsumenckich&ensp, , str. 229
2.2. Zakres podmiotowy regulacji&ensp, , str. 232
2.2.1. Pojęcie konsumenta&ensp, , str. 232
2.2.2. Konsument jako osoba fizyczna&ensp, , str. 233
2.2.3. Nieprofesjonalny cel zawarcia umowy&ensp, , str. 235
2.2.4. Przedsiębiorca jako kontrahent konsumenta&ensp, , str. 241
2.3. Zakres przedmiotowy regulacji&ensp, , str. 242
2.3.1. Uwagi ogólne&ensp, , str. 242
2.3.2. Przesłanki pozytywne&ensp, , str. 243
2.3.2.1. Uwagi ogólne&ensp, , str. 243
2.3.2.2. Nakierowanie działalności&ensp, , str. 243
2.3.2.3. Umowa zawarta w ,zakresie działalności przedsiębiorcy&ensp, , str. 247
2.3.2.4. Podsumowanie&ensp, , str. 247
2.3.3. Przesłanki negatywne&ensp, , str. 248

Indywidualne umowy o ,pracę&ensp, , str. 250
Mechanizm ochrony słabszej strony umowy w ,przypadku wyboru prawa&ensp, , str. 251

4.1. Uwagi ogólne&ensp, , str. 251
4.2. Zasada kolizyjnego uprzywilejowania strony słabszej a ,wybór prawa właściwego&ensp, , str. 252
4.3. Przepisy, których nie można wyłączyć w ,drodze umowy&ensp, , str. 254
4.4. Normy imperatywne a ,minimalny standard ochrony strony słabszej&ensp, , str. 258
4.5. Porównanie standardów ochrony&ensp, , str. 262
4.5.1. Uwagi ogólne&ensp, , str. 262
4.5.2. Proces porównania poziomów ochrony&ensp, , str. 262
4.5.3. Metody porównania poziomów ochrony&ensp, , str. 265
4.5.4. Stosowanie prawa korzystniejszego dla strony słabszej&ensp, , str. 268

Wybór prawa jako klauzula nienegocjowana indywidualnie&ensp, , str. 271

5.1. Uwagi ogólne&ensp, , str. 271
5.2. Dopuszczalność zawarcia klauzuli wyboru prawa we wzorcu umownym&ensp, , str. 272
5.3. Wymóg rzeczywistego konsensu stron&ensp, , str. 276
5.4. Uznanie klauzuli wyboru prawa za niedozwoloną&ensp, , str. 278

Efektywność konstrukcji ograniczenia skutku wyboru prawa&ensp, , str. 283

,
Rozdział VI
Ograniczony wybór prawa ,&ndash, umowy przewozu oraz umowy ubezpieczenia&ensp, , str. 286

Wprowadzenie&ensp, , str. 286
Umowy przewozu&ensp, , str. 287

2.1. Geneza i ,ratio legis art. ,5 ust. ,2 zdanie trzecie rozporządzenia Rzym ,I&ensp, , str. 287
2.2. Rozróżnienie umów przewozu towarów i ,osób w ,kontekście wyboru prawa właściwego&ensp, , str. 290
2.3. Ograniczony wybór prawa dla umów ........ przewozu osób&ensp, , str. 297
2.4. Wyłączenie stosowania reguły korekcyjnej&ensp, , str. 301

Umowy ubezpieczenia&ensp, , str. 301 ,

3.1. Art. ,7 rozporządzenia Rzym ,I jako próba ujednolicenia reżimu kolizyjnego umów ubezpieczenia&ensp, , str. 301
3.1.1. Uwagi ogólne&ensp, , str. 301
3.1.2. Geneza i ,zakres zastosowania art. ,7 rozporządzenia Rzym ,I&ensp, , str. 302
3.1.3. Kryteria umiejscowienia ryzyka i ,jego rozmiaru&ensp, , str. 306
3.2. Wybór prawa dla umów ubezpieczenia&ensp, , str. 309
3.2.1. Zakres swobody wyboru prawa dla umowy ............ ubezpieczenia&ensp, , str. 309
3.2.1.1. Uwagi ogólne&ensp, , str. 309
3.2.1.2. Wybór prawa dla umów ubezpieczenia dużych ryzyk&ensp, , str. 310
3.2.1.3. Wybór prawa dla umów ubezpieczenia obejmujących ryzyka masowe zlokalizowane na terytorium Unii&ensp, , str. 311
3.2.1.4. Wybór prawa dla umów reasekuracji i ,umów ubezpieczenia obejmujących ryzyka masowe zlokalizowane poza terytorium Unii&ensp, , str. 312
3.2.2. Ratio legis zróżnicowania zasad wyboru prawa dla umów ubezpieczenia&ensp, , str. 312
3.3. Ograniczony wybór prawa dla umów ubezpieczenia ryzyk masowych ,&ndash, zagadnienia szczegółowe&ensp, , str. 318
3.3.1. Zakres stosowania regulacji art. ,7 ust. ,3 zdanie pierwsze rozporządzenia Rzym ,I&ensp, , str. 318
3.3.2. Przedmiot wyboru prawa&ensp, , str. 321
3.3.2.1. Zamknięty katalog porządków prawnych&ensp, , str. 321
3.3.2.2. Wybór prawa państwa członkowskiego, ............... w ,którym umiejscowione jest ryzyko ubezpieczeniowe w ,chwili zawarcia umowy&ensp, , str. 322
3.3.2.3. Wybór prawa państwa, w ,którym ubezpieczający ma miejsce zwykłego pobytu&ensp, , str. 325
3.3.2.4. Wybór prawa państwa członkowskiego Unii Europejskiej, którego obywatelem jest ubezpieczający zawierający umowę ubezpieczenia na życie&ensp, , str. 327
3.3.2.5. Wybór prawa państwa członkowskiego Unii Europejskiej wystąpienia ryzyka ubezpieczeniowego&ensp, , str. 329
3.3.2.6. Wybór prawa państwa członkowskiego umiejscowienia ryzyka, gdy ubezpieczający prowadzi działalność handlową lub przemysłową lub wykonuje wolny zawód, a ,umowa ubezpieczenia obejmuje co ,najmniej dwa ryzyka ubezpieczeniowe związane z ,tą działalnością i ,umiejscowione w ,różnych państwach członkowskich&ensp, , str. 331
3.3.3. Mechanizm kolizyjny umożliwiający poszerzenie minimalnych granic wyboru prawa &ensp, , str. 333

Ograniczony wybór prawa jako narzędzie..... ochrony kolizyjnoprawnej&ensp, , str. 339

4.1. Uwagi ogólne&ensp, , str. 339
4.2. Przedmiot ograniczonego wyboru prawa a ,realizacja celu ochronnego&ensp, , str. 340
4.2.1. Uwagi ogólne&ensp, , str. 340
4.2.2. Umowy przewozu osób&ensp, , str. 342
4.2.3. Umowy ubezpieczenia obejmujące ryzyka masowe zlokalizowane na terytorium Unii Europejskiej&ensp, , str. 345
4.3. Zasadność zastosowania konstrukcji ograniczonego wyboru prawa dla ochrony kolizyjnej ........ strony słabszej&ensp, , str. 346
,
Rozdział VII
Wybór prawa a ,regulacje o ,charakterze imperatywnym&ensp, , str. 354

Uwagi ogólne&ensp, , str. 354 ,

Wybór prawa w ,sytuacjach wewnątrzkrajowych (art. ,3 ust. ,3 rozporządzenia Rzym ,I)&ensp, , str. 358

2.1. Wybór prawa a ,element międzynarodowy&ensp, , str. 358
2.2. Przesłanki stosowania art. ,3 ust. ,3 rozporządzenia Rzym ,I&ensp, , str. 360
2.2.1. Obiektywny element międzynarodowy&ensp, , str. 360
2.2.2. Powiązania podmiotowe&ensp, , str. 364
2.2.3. Powiązania przedmiotowe&ensp, , str. 367
2.2.4. Moment dokonania oceny&ensp, , str. 370
2.3. Charakter regulacji zawartej w ,art. ,3 ust. ,3 rozporządzenia Rzym ,I&ensp, , str. 371
2.3.1. Uwagi ogólne&ensp, , str. 371
2.3.2. Artykuł 3 ust. ,3 rozporządzenia Rzym ,I ............ jako ograniczenie wyboru kolizyjnego&ensp, , str. 371
2.3.3. Znaczenie art. ,3 ust. ,3 rozporządzenia Rzym ,I dla praktyki&ensp, , str. 377

Wybór prawa w ,sytuacjach wewnątrzunijnych (art. ,3 ust. ,4 rozporządzenia Rzym ,I)&ensp, , str. 381

3.1. Geneza i ,cel uregulowania&ensp, , str. 381
3.2. Przesłanki stosowania art. ,3 ust. ,4 rozporządzenia Rzym ,I&ensp, , str. 384
3.3. Unijne przepisy imperatywne&ensp, , str. 388
3.3.1. Pojęcie unijnych przepisów imperatywnych&ensp, , str. 388
3.3.2. Unijne przepisy imperatywne w ,kształcie przyjętym w ,siedzibie sądu ,&ndash, wady i ,zalety&ensp, , str. 391
3.4. Mechanizm ograniczenia wyboru prawa&ensp, , str. 394
3.5. Relacja art. ,3 ust. ,4 rozporządzenia Rzym ,I , z ,innymi przepisami rozporządzenia &ensp, , str. 399
3.6. Artykuł 3 ust. ,4 rozporządzenia Rzym ,I a ,obowiązki implementacyjne państw członkowskich&ensp, , str. 404
3.7. Relacja z ,przepisami kolizyjnymi dyrektyw&ensp, , str. 406
Bibliografia&ensp, , str. 411