Ebook Zdrowie publiczne. Rozdział 9 Anna Pacian

Spis treści ebooka Zdrowie publiczne. Rozdział 9

Autorzy V

Wstęp VII

CZĘŚĆ I 1

1. Koncepcja zdrowia w medycynie – Teresa Bernadetta Kulik 3

1.1. Historyczno-ewolucyjna koncepcja zdrowia 3
1.2. Koncepcja mechanistyczno-redukcjonistyczna 4
1.3. Paradygmat socjomedyczny zdrowia 5
1.4. Paradygmat socjoekologiczny zdrowia 5
1.5. Promocja zdrowia 7
1.6. Wychowanie zdrowotne 8
1.7. Edukacja zdrowotna 10
1.8. Profilaktyka i jej znaczenie dla współczesnej koncepcji zdrowia 12

2. Zdrowie publiczne a medycyna społeczna – Maciej Latalski, Anna Pacian 18

2.1. Zakres i zadania medycyny społecznej 18
2.2. Zakres i zadania zdrowia publicznego 19
2.2.1. Podstawowe funkcje zdrowia publicznego 21
2.2.2. Znaczenie problematyki zdrowia publicznego i medycyny zapobiegawczej 23
2.2.3. Podstawowa opieka zdrowotna w realizacji treści zdrowia publicznego 24
2.3. Perspektywy medycyny rodzinnej w Polsce 27

3. Zdrowie publiczne jako dyscyplina naukowa – Leszek Wdowiak, Irena Woźnica 31

3.1. Podstawy teoretyczne dyscypliny 31
3.1.1. Określenie „nauka” w definicjach zdrowia publicznego 32
3.2. Podstawy formalno-prawne zdrowia publicznego jako dyscypliny naukowej 34
3.2.1. Kryteria naukowości danej dyscypliny według Augusta Comte’a 35
3.2.2. Podział obszarów wiedzy, dziedzin nauki oraz dyscyplin naukowych 36
3.2.3. Udział innych dziedzin i dyscyplin naukowych w realizacji celów zdrowia publicznego 37
3.2.4. Unia Europejska w upowszechnianiu badań naukowych z dziedziny zdrowia publicznego 40
3.3. Kształcenie przeddyplomowe i podyplomowe w zdrowiu publicznym 42
3.3.1. Kształcenie w zakresie zdrowia publicznego w Stanach Zjednoczonych i Europie 42
3.3.2. Proces boloński 43
3.3.3. Kształcenie kadr zdrowia publicznego w Polsce 44

4. Czynniki kształtujące stan zdrowia – Ewa Rudnicka-Drożak 51

4.1. Stan zdrowia społeczeństwa i jego uwarunkowania 51
4.1.1. Stan zdrowia ludności Polski na tle innych krajów 52
4.2. Zagrożenia środowiska naturalnego w Polsce 53
4.3. Źródła i zdrowotne konsekwencje zanieczyszczeń powietrza 54
4.3.1. Konsekwencje zanieczyszczeń powietrza dla zdrowia człowieka 55
4.4. Zdrowotne konsekwencje zanieczyszczeń wód 56
4.5. Degradacja gleb 58
4.6. Oddziaływanie wybranych metali na organizm człowieka 58
4.6.1. Oddziaływanie ołowiu na organizm człowieka 59
4.6.2. Oddziaływanie kadmu na organizm człowieka 60
4.7. Czynniki społeczne a zdrowie 61

5. Zachowania zdrowotne i ich związek ze zdrowiem – Dorota Żołnierczuk-Kieliszek 64

5.1. Zachowania zdrowotne 64
5.2. Sposób odżywiania się a zdrowie 66
5.3. Palenie tytoniu a zdrowie 73
5.3.1. Palenie bierne 78
5.3.2. Ustawa antynikotynowa 78
5.4. Picie alkoholu a zdrowie 79
5.4.1. Alkohol a ciąża 83
5.5. Aktywność fizyczna a zdrowie 84
5.5.1. Wymagany biologicznie poziom aktywności fizycznej 85

6. Zagrożenia zdrowia psychicznego – Marta Makara-Studzińska (red.) 88

6.1. Definicje zdrowia psychicznego – Aleksandra Rutkowska 88
6.2. Skala zaburzeń psychicznych rejestrowanych w placówkach psychiatrycznej opieki zdrowotnej – Marta Makara-Studzińska 93
6.2.1. Stan psychiatrycznej opieki zdrowotnej w Polsce 94
6.2.2. Polska na tle Europy 99
6.3. Higiena zdrowia psychicznego – Agnieszka Rolińska 100
6.4. Samobójstwa jako problem społeczny 105
6.4.1. Samobójstwa – definicja zjawiska – Joanna Milanowska 105
6.4.2. Etyczny aspekt samobójstw 106
6.4.3. Dynamika samobójstw 107
6.4.4. Samobójstwa w statystykach 109
6.4.5. Pomoc osobom zagrożonym samobójstwem 112
6.5. Narodowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego – główne założenia – Marta Makara-Studzińska 114

7. Profilaktyka chorób cywilizacyjnych i społecznych – Agata Stefanowicz 123

7.1. Charakterystyka chorób cywilizacyjnych i społecznych 123
7.2. Profilaktyka chorób cywilizacyjnych – zasady ogólne 124
7.3. Epidemiologia, czynniki ryzyka i zasady profilaktyki wybranych chorób cywilizacyjnych 126
7.3.1. Choroby układu krążenia (ChUK) 126
7.3.2. Nowotwory złośliwe 129
7.3.3. Otyłość 134
7.3.4. Cukrzyca 135
7.3.5. Gruźlica 135
7.3.6. Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) 136
7.4. Programy profilaktyki chorób cywilizacyjnych w Polsce 136
7.4.1. Narodowy Program Zdrowia 137

8. Opieka medyczna w szkole w ramach zdrowia publicznego – Anna Pacian 141

8.1. Profilaktyka wypadków i urazów w szkole i otoczeniu 141
8.1.1. Strategie zapobiegania urazom 141
8.1.2. Uraz jako problem zdrowia publicznego 143
8.1.3. Częstość występowania urazów i wypadków 145
8.1.4. Wypadki w szkołach i placówkach oświatowych 146
8.1.5. Promocja zdrowia w zwalczaniu urazów 146
8.1.6. Zapobieganie urazom w szkołach i placówkach oświatowych 147
8.2. Aktywność i uprawianie sportu 148
8.2.1. Aktywność fizyczna a zdrowie 148
8.2.2. Cele aktywności fizycznej i wynikające z niej korzyści 150
8.2.3. Wymagany biologicznie poziom aktywności fizycznej 151
8.3. Wypoczynek czynny i bierny 152

9. Profilaktyka zakażeń wirusem HIV i uzależnień wśród dzieci i młodzieży – Anna Pacian 155

9.1. Sytuacja epidemiologiczna w Polsce i na świecie 155
9.2. Drogi i mechanizm zakażenia HIV 156
9.3. Zakażenie HIV u dzieci 157
9.4. Zapobieganie zakażeniom HIV 158
9.5. Profilaktyka uzależnień 160
9.5.1. Ogólna koncepcja profilaktyki uzależnień 160
9.5.2. Programy profilaktyczne 161
9.5.3. Poziomy profilaktyki 162
9.6. Ryzykowne zachowania zdrowotne 162
9.7. Substancje uzależniające i typy uzależnień 164
9.7.1. Zależność typu morfiny 166
9.7.2. Zależność typu alkoholu i barbituranów 168
9.7.3. Uzależnienie od amfetaminy 169
9.7.4. Uzależnienie od kokainy 169
9.7.5. Uzależnienie od przetworów konopi 170
9.7.6. Uzależnienie od halucynogenów 171
9.7.7. Uzależnienie typu khat 171
9.7.8. Uzależnienie od lotnych rozpuszczalników (tzw. zamienników) 172
9.8. Rola szkoły w zapobieganiu narkomanii 172
9.9. Udział pielęgniarki szkolnej w zapobieganiu narkomanii 173
9.9.1. Profilaktyka pierwotna 173
9.9.2. Profilaktyka wtórna 174
9.10. Służba zdrowia w profilaktyce narkomanii 175

10. Elementy prawa w zdrowiu publicznym – Jolanta Pacian 177

10.1. Odpowiedzialność pracowników ochrony zdrowia 177
10.1.1. Odpowiedzialność cywilna deliktowa i kontraktowa 177
10.1.2. Odpowiedzialność karna 179
10.1.3. Odpowiedzialność zawodowa 180
10.2. Prawne podstawy leczenia osób chorych psychicznie oraz uzależnionych 184
10.2.1. Regulacje prawne dotyczące leczenia osób chorych psychicznie 184
10.2.2. Ubezwłasnowolnienie całkowite i częściowe 184
10.2.3. Orzekanie o ubezwłasnowolnieniu 186
10.2.4. Leczenie osób chorych psychicznie 187
10.2.5. Leczenie osób uzależnionych 190
10.3. Regulacje prawne dotyczące sytuacji osób przebywających w domach opieki społecznej 191
10.3.1. Uwagi ogólne 191
10.3.2. Zakres i poziom usług świadczonych przez domy pomocy społecznej 192
10.4. Odpowiedzialność za nieudzielanie pomocy w stanie terminalnym 192
10.4.1. Uwagi ogólne 192
10.4.2. Francuski Kodeks Zdrowia Publicznego 193
10.4.3. Testamenty życia 194

11. Systemy informacyjne w zdrowiu publicznym – Mirosław Jarosz, Anna Włoszczak-Szubzda, Andrzej Horoch 197

11.1. Wprowadzenie 197
11.2. Systemy informacyjne w biologii, medycynie i ochronie zdrowia 198
11.2.1. Informatyka kliniczna 200
11.2.2. e-Zdrowie i telemedycyna 204
11.3. Projektowanie i wdrażanie zdrowotnych systemów informatycznych 205
11.4. Przetwarzanie i transmitowanie informacji zdrowotnej 208
11.4.1. Pojęcia podstawowe 208
11.4.2. Formalizacja języka informacji zdrowotnej 209
11.4.3. Podmioty sektora zdrowia i ich wzajemne relacje informacyjne 213
11.4.4. Miejsce (środowisko) przetwarzania informacji i transmisji danych 215
11.4.5. Sieci komunikacyjne w sektorze zdrowia 217
11.4.6. Typy aktywności w sektorze zdrowia wymagające przetwarzania informacji i transmitowania danych 219
11.5. System informacji zdrowotnej w Polsce 221

CZĘŚĆ II 225

12. Założenia Narodowego Programu Zdrowia – Ewa Joć 227

12.1. Realizacja polityki zdrowotnej Polski a Narodowy Program Zdrowia 227
12.2. Cele Narodowego Programu Zdrowia na lata 2007–2015 228

13. Ubezpieczenia zdrowotne i społeczne – Jolanta Pacian 233

13.1. Świadczenia z ubezpieczenia zdrowotnego 233
13.1.1. Zasiłek chorobowy 233
13.1.2. Świadczenie rehabilitacyjne 235
13.1.3. Zasiłek wyrównawczy 236
13.1.4. Zasiłek macierzyński 236
13.1.5. Zasiłek opiekuńczy 237
13.2. Świadczenia z ubezpieczenia emerytalnego 238
13.3. Świadczenia z ubezpieczenia rentowego 240
13.3.1. Rodzaje rent 240
13.3.2. Renta szkoleniowa 241
13.3.3. Renta rodzinna 241
13.3.4. Zasiłek pogrzebowy 243

14. Polityka zdrowotna – Zbigniew Orzeł 246

14.1. Definicja polityki zdrowotnej 246
14.2. Odpowiedzialność za politykę zdrowotną 249
14.2.1. Konstytucja 249
14.2.2. Odpowiedzialność władz publicznych za prowadzenie polityki zdrowotnej 250
14.2.3. Równy dostęp do świadczeń zdrowotnych na gruncie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych 260
14.3. Projektowanie polityki zdrowotnej 262
14.3.1. Kto projektuje politykę zdrowotną? 262
14.3.2. Kryteria kształtowania dobrej polityki zdrowotnej 265
14.3.3. Narzędzia tworzenia polityki zdrowotnej 266
14.3.4. Skutki prowadzenia nieefektywnej polityki zdrowotnej 266
14.3.5. Podsumowanie 268

15. Zagadnienia polityki zdrowotnej w skali międzynarodowej – Kinga Zdunek 270

15.1. Polityka zdrowotna – aktualne aspekty krajowe i międzynarodowe 270
15.2. Polityka zdrowotna w krajach Unii Europejskiej i jej społeczno-kulturowe uwarunkowania 272
15.3. Globalne zagrożenia zdrowia populacji w skali międzynarodowej w ujęciu socjomedycznym 277
15.4. Strategia zapobiegania zagrożeniom zdrowia populacji 279
15.5. Priorytety w obszarze zdrowia publicznego w Unii Europejskiej 281

16. Podstawy nadzoru sanitarno-epidemiologicznego – Anna Jabłońska Chmielewska 285

16.1. System organizacyjny nadzoru sanitarno-epidemiologicznego w Polsce 285
16.1.1. Rys historyczny 285
16.1.2. Zadania, zakres działania i kompetencje Państwowej Inspekcji Sanitarnej 289
16.1.3. Problemy bioterroryzmu a działalność Państwowej Inspekcji Sanitarnej 293
16.2. Nadzór sanitarno-epidemiologiczny w jednostce organizacyjnej ochrony zdrowia 293
16.2.1. Ogólne omówienie ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi 293
16.2.2. Obowiązki kierowników placówek leczniczych 294
16.2.3. Zespół i komitet kontroli zakażeń szpitalnych 295
16.2.4. Obowiązki innych osób 297
16.2.5. Współpraca z Unią Europejską w ramach nadzoru epidemiologicznego i kontroli chorób zakaźnych 297
16.2.6. Obowiązki lekarza (felczera), kierownika laboratorium i inspektorów sanitarnych 298
16.2.7. Obowiązkowa hospitalizacja 300
16.2.8. Rola administracji publicznej i przepisy końcowe ważne dla pracowników ochrony zdrowia 301

17. Koncepcja medycyny pracy – Katarzyna Kocka 303

17.1. Struktura i zadania służb medycyny pracy 303
17.2. Zapobieganie chorobom zawodowym i parazawodowym 306
17.3. Ocena ryzyka zawodowego 307
17.4. Profilaktyczne badania lekarskie pracowników 309
17.5. Bezpieczne i higieniczne warunki pracy 310
17.6. Wdrażanie programów profilaktycznych i promocyjnych w zakładach pracy 311
17.6.1. Interwencje promocyjne w sferze zachowań zdrowotnych (stylu życia) oraz związanych z pracą zachowań mających wpływ na zdrowie 312
17.6.2. Interwencje medyczne związane z ogólną profilaktyką zdrowotną 312
17.6.3. Promocyjne interwencje w środowisku pracy 312
17.7. Zarządzanie zdrowiem w miejscu pracy 313
17.8. Organy sprawujące nadzór nad zakładami pracy 314
17.8.1. Państwowa Inspekcja Pracy 314
17.9. Państwowa Inspekcja Sanitarna 316

18. Marketing i jakość w promocji zdrowia – Mariola Janiszewska 324

18.1. Podstawowe zasady prowadzenia marketingu społecznego dla potrzeb promocji zdrowia 324
18.2. Zastosowanie marketingu społecznego w promocji zdrowia 328

19. Opieka medyczna nad rodziną w zdrowiu i w chorobie – Hanna Skórzyńska 332

19.1. Rodzina jako system społeczny, tożsamość rodziny 332
19.2. Rodzina miejscem edukacji zdrowotnej 339
19.3. Patologia życia w rodzinie 342
19.3.1. Rodzina z problemem uzależnienia 343
19.3.2. Rozbicie struktury rodziny 345
19.3.3. Choroba przewlekła członka rodziny 346
19.3.4. Przemoc w rodzinie 347
19.3.5. Niski status ekonomiczny, ubóstwo 350
19.4. Rodzina w kryzysie – diagnoza i interwencja kryzysowa 350
19.5. Formy pomocy rodzinie z problemami zdrowotnymi 354
19.5.1. Praktyka lekarza rodzinnego 354
19.5.2. Wsparcie społeczne w chorobie 355
19.6. Polityka prorodzinna państwa 355

20. Opieka nad zdrowiem osób starszych – Hanna Kachaniuk 359

20.1. Starzenie się populacji wyzwaniem dla zdrowia publicznego 359
20.2. Norma społeczna jako społeczny wyznacznik opieki nad osobą starszą 360
20.3. Indywidualizacja procesu starzenia się człowieka 361
20.4. Znaczenie rodziny w opiece 365
20.5. Priorytetowe kierunki działań związane ze starzeniem się jednostek i społeczeństw 367

21. Opieka paliatywna (hospicyjna) – Bożena Zboina 373

21.1. Początki opieki paliatywnej 373
21.2. Podstawowe pojęcia i definicje 374
21.3. Leczenie objawowe w opiece paliatywnej 375
21.3.1. Leczenie bólu nowotworowego 376
21.3.2. Stosowane podziały bólu 376
21.3.3. Ocena i pomiar natężenia bólu 377
21.3.4. Standardy leczenia bólu 379
21.4. Podstawowe zasady i cele opieki paliatywnej (hospicyjnej) 381
21.4.1. Miejsca sprawowania opieki paliatywnej 382
21.4.2. Faza terminalna: umieranie i śmierć 383
21.4.3. Problemy pacjenta umierającego – rola pracownika socjalnego 387
21.4.4. Wsparcie rodziny w okresie osierocenia 388

Skorowidz 390

Szczegóły ebooka Zdrowie publiczne. Rozdział 9