ebook Antropocen Katarzyna Gurczyńska-Sady, Wojciech Sady

Spis treści ebooka Antropocen

Wstęp 9
Część I. JAK DO TEGO DOSZŁO? 13
Rozdział 1. Zarys dziejów ludzkości do XVI wieku 15
Wyjście z Afryki i zagłada licznych gatunków dużych zwierząt 15
Neolityczna rewolucja rolnicza i jej skutki 16
Pierwsze cywilizacje 19
Rewolucje religijna i filozoficzna, a także zalążek rewolucji naukowej 20
Ku nowej Europie 21
Rozdział 2. Rewolucja naukowa, przemysłowa i społeczna w Europie 1500–1880 25
Ku światu globalnemu 25
Wielka rewolucja naukowa XVII wieku 26
Postępy nauk w wieku oświecenia 28
Druga rewolucja rolnicza 29
Początki rewolucji przemysłowej 31
Postępy nauki i techniki do 1880 roku 32
Nowe idee społeczne 35
Zmiany układu sił 37
Część II. CZAS WIELKICH ZMIAN 39
Rozdział 3. Wielki Przełom: 1880–1950 41
Czas bezwzględnej dominacji Białych nad resztą ludzkości 41
Ku gospodarce globalnej i początki eksplozji demograficznej 42
Rewolucja naukowa lat 1880–1914 44
Rewolucja techniczna lat 1880–1914 44
Zmiany społeczne w świecie Białych 46
Pierwsza wojna światowa i jej skutki 47
Druga wojna światowa 49
Programy eugeniczne – teoria i praktyka 50
Rozdział 4. Wielkie Przyspieszenie po 1950 roku 53
Ludzki świat ostatecznie się globalizuje 53
Zimna wojna 54
Nauka i technika w latach 1945–2000 56
Czasy wielkiego dobrobytu w świecie Białych 58
Zielona rewolucja w Trzecim Świecie 59
Eksplozja demograficzna w Trzecim Świecie i zastój w świecie Białych 62
Zmiany światowego układu sił 65
Główne kręgi kulturowe 66
Część III. CZY ŻYJEMY W NAJLEPSZYM Z DOTYCHCZASOWYCH LUDZKICH ŚWIATÓW 71
Rozdział 5. Utylitarystyczne zyski z rewolucji naukowo-technicznej 73
Utylitaryzm jako możliwa podstawa oceny 73
Żyjemy dłużej 75
Żyjemy zdrowiej 76
Mamy pod dostatkiem żywności 77
Jesteśmy bardziej niż kiedykolwiek wolni i równi 79
Chodzimy do szkół 81
Wielu ludzi żyje w niewyobrażalnym do niedawna dostatku 82
Życie stało się bezpieczniejsze 84
Mamy wiele czasu wolnego i wielką ofertę rozrywkową 87
Część IV. LUDZKOŚĆ NA KURSIE KOLIZYJNYM Z PRZYRODĄ I ZE SOBĄ 89
Rozdział 6. Groźba zagłady atomowej 91
Wprowadzenie: jak masę zamienić w energię? 91
Skutki wybuchów jądrowych 96
Wyścig zbrojeń jądrowych i mozolne kroki ku jego powstrzymaniu 98
Rozdział 7. Niebezpieczeństwo być może zażegnane: dziura ozonowa 101
Wprowadzenie: fale elektromagnetyczne czy kwanty energii? 101
Słoneczny ultrafiolet a atmosfera 102
Dziura ozonowa: jak powstała i jak ją odkryto 104
Protokół montrealski 106
Rozdział 8. Globalne ocieplenie 109
Wprowadzenie 1: o promieniowaniu elektromagnetycznym i temperaturach panujących na Ziemi 109
Wprowadzenie 2: o temperaturach, jakie panowały w przeszłości i o przyczynach ich zmian 112
Gazy cieplarniane emitowane przez ludzi 117
Badania naukowe nad wzrostem globalnych temperatur i jego skutkami 120
Pierwsze próby przeciwdziałania globalnemu ociepleniu 124
Rozdział 9. Współczesne rolnictwo: szanse i zagrożenia 127
Wkład produkcji i konsumpcji żywności w globalne ocieplenie 127
Terytorialna ekspansja rolnictwa 129
Przekształcanie terenów na potrzeby rolnictwa 131
Nawozy sztuczne i konsekwencje ich stosowania 132
Monokultury rolnicze a pestycydy 135
Inżynieria genetyczna w rolnictwie 137
Rozdział 10. Spadek bioróżnorodności 139
Wprowadzenie: o powstawaniu i znikaniu gatunków, a także o obecnym rozkładzie biomasy 139
Czy wywołujemy szóste wielkie wymieranie? 140
Zagłada dziko żyjących ssaków 142
Stan populacji ptaków, gadów i płazów 143
Degradacja lasów 144
Degradacja wód śródlądowych 146
Stan mórz i oceanów 149
Rozdział 11. Degradacja środowiska naturalnego 153
Wprowadzenie: prawo zachowania energii i prawo wzrostu entropii 153
Ludzkość przyspiesza wzrost entropii 155
O szkodliwości kopalń i wyczerpywaniu zasobów Ziemi 156
Plastikowe śmieci 157
Szybka moda 159
Antybiotyki 161
Przemysł turystyczny niszczy najpiękniejsze zakątki Ziemi 162
Część V. DLACZEGO NIE UDAJE SIĘ ZAPOBIEC ZAGROŻENIOM? 167
Rozdział 12. Problemy z naukowym obrazem świata 169
Wiedza naukowa jest trudna do przyswojenia 169
Wiedza naukowa nie zaspokaja naszych pragnień i nie łagodzi naszych lęków 171
Rewolucja naukowo-techniczna a liberalna demokracja 174
Czy naukowcy są autorytetami? 176
Tendencje antynaukowe w kulturze i polityce 177
Ostrzeżenia naukowców dla ludzkości 180
Rozdział 13. Co czeka nas i życie na Ziemi? 187
Jak zapobiegać groźbie zagłady nuklearnej? 187
Dziura ozonowa i podobne 192
Dlaczego nie jesteśmy w stanie zatrzymać globalnego ocieplenia? 193
Co w związku z globalnym ociepleniem czeka nasze praprawnuki? 196
Czy i w jaki sposób można ograniczyć emisje gazów cieplarnianych? 198
Więcej, jeszcze więcej – tyle że ekologicznie 203
Czy ilość śmieci przekroczyła granice planetarne? 207
Co dalej z produkcją żywności? 208
Perspektywy dalszego spadku bioróżnorodności 210
Problem rozproszonej odpowiedzialności 212
Nierówności społeczne 214
Przeludnienie 216
Zakończenie 221
Bibliografia 223