ebook Dzieje medycyny w Polsce. Lata 1914-1944. Tom 2

Spis treści ebooka Dzieje medycyny w Polsce. Lata 1914-1944. Tom 2

Autorzy III
Wstęp VI
I WOJNA ŚWIATOWA 1
Służba zdrowia w organizacjach paramilitarnych i w wojsku – Marek Dutkiewicz 3
Polscy lekarze w czasach I wojny światowej i walk o granice – Józef Janczy 11
I wojna światowa 12
Zabór austriacki 12
Legiony Polskie 16
Zabór rosyjski 18
Zabór pruski 21
Do Polski z odległych stron 22
Walki o Lwów w 1918/1919 r. 23
Powstanie wielkopolskie 25
Powstania śląskie 28
Wojna polsko-bolszewicka 32

II RZECZPOSPOLITA 37
Sytuacja polityczno-społeczna – Jerzy Supady 39
Zarys dziejów politycznych 39
Struktura społeczna 44
Stan gospodarczy i kulturowo-cywilizacyjny 46

Zamknięta i otwarta opieka zdrowotna – Elżbieta Więckowska 53
Szpitalnictwo epidemiczne w latach 1918–1924 53
Zamknięta opieka zdrowotna 56
Otwarta opieka zdrowotna 60

Kształtowanie się ochrony zdrowia – Elżbieta Więckowska 65
Sytuacja epidemiologiczna 65
Publiczna służba zdrowia 69
Polityka zdrowotna państwa 72

Ustawy o zawodzie lekarza – Walentyna Krystyna Korpalska 75
Ustawa o wykonywaniu praktyki lekarskiej (1921) 76
Rozporządzenie Prezydenta RP o wykonywaniu praktyki lekarskiej (1932) 77
Rozporządzenie Prezydenta RP o wykonywaniu zawodu lekarza dentysty i technika dentystycznego (1927) 79

System ubezpieczeń społecznych – Jolanta Sadowska83
Podstawy prawne ubezpieczenia zdrowotnego 83
Struktura organizacyjna lecznictwa podstawowego w sektorze ubezpieczeniowym 86
System ambulatoryjny i prywatnego gabinetu 86
System lekarza domowego 88
Szpitale i sanatoria Kasy Chorych/Ubezpieczalni Społecznej 90
Działalność lecznicza 90
Działalność profilaktyczna 91
Zasady finansowania świadczeń leczniczych 93

Wojskowa służba zdrowia – Andrzej Felchner 95
Wprowadzenie 95
Organizacja wojskowej służby zdrowia 96
Zakłady lecznicze 98
Korpus oficerów wojskowej służby zdrowia 99
Kształcenie podyplomowe 101
Plany mobilizacyjne wojskowej służby zdrowia 102

Polski Czerwony Krzyż – Józef Janczy, Jerzy Supady 105

Lecznictwo uzdrowiskowo-sanatoryjne – Zygmunt Wiśniewski, Danuta Reśko,Jerzy Supady 111
Lecznictwo sanatoryjne 115

Izby lekarskie – Zygmunt Wiśniewski 117
Ustawa o samorządzie lekarskim 117
Cele i zadania izb lekarskich 118
Początki działalności 119
Dokonania i porażki 120
Kadencja konfrontacji 124

Towarzystwa lekarskie – Krzysztof Brożek 127
Towarzystwa ogólne 127
Towarzystwa specjalistyczne 129
Organizacje związkowe 131
Zebrania i zjazdy towarzystw 131
Kursy towarzystw 132
Czasopisma towarzystw 133
Biblioteki towarzystw 133
Towarzystwa w projekcie systemu kształcenia podyplomowego lekarzy 134
Towarzystwa w społecznej służbie zdrowia 134

Organizacja wyższego szkolnictwa medycznego – Wanda Wojtkiewicz-Rok 137
Stan szkolnictwa polskiego w latach 1916–1920 137
Prace nad reformą studiów medycznych 140
Unifikacja programu kształcenia w ramach regulacji prawnych 145
Organizacja studiów medycznych 156
Zasady rekrutacji 156
Numerus clausus 160
Nostryfikacje dyplomów zagranicznych 164
Organizacja praktyk lekarskich 169
Przepisy dotyczące tytułu nadawanego absolwentom wydziałów lekarskich 170
Zasady przyznawania stopni i tytułów naukowych 174

Uniwersyteckie wydziały lekarskie i uczelnie stomatologiczne –Wanda Wojtkiewicz-Rok 179
Wydział Lekarski Uniwersytetu Jagiellońskiego 179
Wydział Lekarski Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie 185
Wydział Lekarski Uniwersytetu Warszawskiego 190
Wydział Lekarski Uniwersytetu Poznańskiego 196
Wydział Lekarski Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie 202
Organizacja kształcenia stomatologicznego 211
Kształcenie stomatologów 211
Państwowy Instytut Dentystyczny (PID) 214
Akademia Stomatologiczna (AS) 218
Zagadnienie feminizacji zawodu dentystycznego 220

Nauczanie etyki lekarskiej w programach studiów medycznych – Aleksandra Kładna 223

Instytuty medyczne – Jerzy Supady 229
Państwowy Zakład Higieny 229
Instytut Radowy 238
Liga Higieny Psychicznej, Instytut Higieny Psychicznej i Państwowa Szkoła Higieny 245
Instytut Medycyny Morskiej i Tropikalnej 247
Stowarzyszenie Polski Instytut Przeciwrakowy we Lwowie (SPIP) 247

Wydział Lekarski Polskiej Akademii Umiejętności – Wojciech Noszczyk, Izabela Gac 249
Wznowienie działalności PAU 249
Działalność Wydziału Lekarskiego 251

Anatomia prawidłowa – Ryszard W. Gryglewski 257
Szkoła anatomiczno-przyrodnicza Kazimierza Kostaneckiego 257
Antropologiczny kierunek badawczy w anatomii 261
Kraniologia i anatomia antropologiczna ras ludzkich 265
Cytoarchitektonika mózgu 267
Anatomia rozwojowa i topograficzna 269

Anatomia patologiczna – Ryszard W. Gryglewski 273
Anatomia patologiczna zmian nowotworowych i mechaniki nowotworzenia 273
Anatomia patologiczna i patofizjologia zaburzeń układów wielonarządowych 281
Anatomia patologiczna w badaniach klinicznych 285
Stan zapalny 287
Podręczniki 287

Histologia – Ryszard W. Gryglewski 289
Początki histologii 289
Histologia w okresie międzywojennym 290
Histologia tkanki nerwowej 290
Histochemia i histologia embriologiczna 294
Kierunek histofizjologiczny i hodowle tkankowe 297
Histologia porównawcza 298
Cytofizjologia i mechanika rozwojowa 299

Biologia lekarska – Ryszard W. Gryglewski 303
Rudolf Weigl i narodziny światowej riketsjologii 303
Neuroendokrynologia i endokrynologia doświadczalna 308
Biologia mechanizmów rozwoju 310
Etologia i mechanizmy dziedziczenia 313

Mikrobiologia i bakteriologia – Ryszard W. Gryglewski 315
Odo Bujwid i początki nowoczesnej bakteriologii 315
Mechanizm i warunki zakażenia 317
Immunochemia i chemiczne podstawy zakażeń bakteryjnych 318
Serologia i immunologia 320
Mikrobiologia kliniczna 323
Mikrobiologia porównawcza 325

Fizjologia – Ryszard W. Gryglewski 327
Fizjologia trawienia 327
Neurofizjologia 330
Fizjologia procesów regulacyjnych 333
Patofizjologia i fizjologia układu trawienia oraz krążenia 336
Czynności wegetatywne układu nerwowego 338
Fizjologia automatyzmu serca 339

Chemia lekarska (biochemia) – Ryszard W. Gryglewski 341

Poszukiwania jedności biochemicznej organizmów żywych 341
Biochemia witamin i procesów nowotworowych 343
Biochemia przemiany materii 345
Amoniogeneza i glikogenoliza 348
Biochemia porównawcza mechanizmów regulacyjnych 351
Ośrodek wileński 353

Farmakologia – Ryszard W. Gryglewski 357
Farmakologia procesów regulacyjnych i wydzielniczych 357
Farmakologia eksperymentalna 359
Farmakologia i fizjologia przewodu pokarmowego 362
Farmakologia kliniczna 365
Farmakodynamika i nauka o leku 367

Patologia ogólna i doświadczalna – Ryszard W. Gryglewski 369
Patologia w rozumieniu Karola Kleckiego 369
Onkologia 371
Patologia doświadczalna 372
Patofizjologia nerek 374

Choroby wewnętrzne – Bogumiła Kempińska-Mirosławska, Adam J. Białas 377
Ośrodki pracy naukowo-klinicznej 377
Kraków 377
Lwów 378
Warszawa 380
Wilno 383
Poznań 383
Wybrane zagadnienia naukowo-badawcze 384
Pulmonologia 384
Kardiologia 384
Gastrologia 388
Diabetologia 391
Hematologia 393

Pediatria – Bogumiła Kempińska-Mirosławska 395
Pierwsze lata powojenne 395
Obszary zainteresowań badawczych i działalności leczniczej 398
Choroby zakaźne 403
Błonica 403
Płonica 404
Odra 404
Ospa 405
Inne choroby dziecięce 405
Organizacja opieki nad dzieckiem 407

Ftyzjatria – Bogumiła Kempińska-Mirosławska 409
Kształtowanie się ftyzjatrii jako odrębnej specjalności 409
Gruźlica jako problem społeczno-medyczny 411
Badania nad patogenezą gruźlicy 413
Klasyfikacja gruźlicy 414
Szczepienia przeciwgruźlicze 415
Diagnostyka i leczenie gruźlicy 417

Dermatologia i wenerologia – Bogumiła Kempińska-Mirosławska 419
Wprowadzenie 419
Kliniki i oddziały dermatologiczne 421
Choroby dermatologiczne 424
Choroby weneryczne 426
Polskie Towarzystwo Dermatologiczne 427

Neurologia – Bogumiła Kempińska-Mirosławska 429
Ośrodki neurologiczne 429
Prace naukowe 433
Towarzystwa, czasopisma i zjazdy naukowe 438

Psychiatria – Tadeusz Nasierowski 439
W cieniu wielkiej wojny 439
Starania o poprawę warunków i jakości lecznictwa psychiatrycznego 443
Starania o rozdzielenie katedr i klinik neurologiczno-psychiatrycznych 445
Działalność naukowa 446
Los osób chorych psychicznie w okupowanej Polsce 451

Okulistyka – Hanna Celnik 455
Osiągnięcia okulistyki 455
Jaglica 458
Jaskra 460
Zaćma 461
Zez 462
Kiła narządu wzroku 463
Wiewiór (rzeżączka) 465
Gruźlica gałki ocznej 465

Wprowadzenie do nauk zabiegowych – Andrzej Wysocki, Józef Janczy 467

Chirurgia – Andrzej Wysocki, Józef Janczy 471
Chirurgia w miastach uniwersyteckich 471
Chirurgia poza miastami uniwersyteckimi 476
Problemy zawodowe chirurgów 476

Ginekologia i położnictwo – Andrzej Wysocki, Józef Janczy 483
Laryngologia – Andrzej Wysocki, Józef Janczy 489
Wyodrębniające się specjalności zabiegowe – Andrzej Wysocki, Józef Janczy 495
Urologia 495
Ortopedia i traumatologia 497
Neurochirurgia 499
Onkologia 500

Radiologia – Andrzej Urbanik 503
Początki radiologii 503
Rozwój radiologii 507
Polski sprzęt radiologiczny 509
Radiologia w okresie II wojny światowej 510

Higiena – Ryszard W. Gryglewski 511
Kazimierz Karaffa-Korbutt i jego uczniowie 511
Szkoła Witolda Gądzikiewicza 515
Higiena żywności w ujęciu prawnym 517
Epidemiologia w kontekście higieny 518
Higiena społeczna i administracja lekarska w ośrodku warszawskim 519
Seweryn Szterling i higiena społeczna ośrodka przemysłowego 521
Zdzisław Steusing i higiena eksperymentalna 521
Paweł Gantkowski i higiena pastoralna 522

Medycyna sądowa – Ryszard W. Gryglewski 523
Leon Wachholz i metodyka eksperymentalna w medycynie sądowej 524
Psychiatria sądowa Wiktora Grzywo-Dąbrowskiego 525
Toksykologia sądowa – Włodzimierz Sieradzki, Jan Olbrycht,Sergiusz Schilling-Siengalewicz 528
Metodyka badania i zabezpieczania śladów sądowo-lekarskich oraz analiz chemiczno-toksykologicznych 534

Filozofia medycyny – Ryszard W. Gryglewski 537
Filozofia medycyny jako narzędzie krytyki 537
Filozofia medycyny jako synteza dziejów 539
Filozofia jako źródło metodologii w nauce 540
Epistemologia 542
Filozofia medycyny w ujęciu psychologicznym 545
Filozofia medycyny jako nauka ścisła 547

Etyka lekarska – Józef Borówka 549

Historia medycyny – Ryszard W. Gryglewski 561
Pragmatyczny i filozoficzny wymiar historii medycyny 561
Historia medycyny jako badanie źródeł 565
Biografistyka 567
Bibliografia medyczna 568
Historia medyczna 569
Historia medycyny jako perspektywa badawcza 570
Historia medycyny filozoficznie ujęta 571

Profesjonalizm w pielęgniarstwie – Bożena Urbanek 573
Wstęp 573
Kształtowanie nazewnictwa 574
Szkolnictwo pielęgniarskie 577
„Pielęgniarka Polska”. Polskie Stowarzyszenie Pielęgniarek Zawodowych 581
Ustawa o pielęgniarstwie 582

II WOJNA ŚWIATOWA 585
Lekarze polscy w czasie II wojny światowej – Andrzej Wysocki 587
Wojna. Wrzesień 1939 roku 587
Pod okupacją 594
W Rzeszy Niemieckiej 594
W republikach sowieckich 596
Generalne Gubernatorstwo 597
Ziemie włączone do ZSRR, od 1941 r. pod okupacją niemiecką 620
Nauczanie i nauka 624
W więzieniach i obozach 629
Zagłada 631
Z Wojskiem Polskim w walce o ojczyznę 633
Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie 633
1. i 2. Armia Wojska Polskiego 638
Koniec wojny. Bilans 640

Suplement 1. Lekarze polscy w łagrach sowieckich – Jerzy Supady 643

Suplement 2. Polski Czerwony Krzyż – Józef Janczy, Jerzy Supady 647

POSŁOWIE 653
Andrzej Wysocki, Wojciech Noszczyk 653
SPIS ILUSTRACJI 659
SKOROWIDZ NAZWISK 671
Wykaz skrótów 689