ebook Fizjoterapia kliniczna

Spis treści ebooka Fizjoterapia kliniczna

I. PODSTAWY FIZJOTERAPII 1

FIZYKOTERAPIA - Wojciech Kasprzak, Agata Mańkowska 2

1. Elektroterapia 3
1.1. Wpływ prądu elektrycznego na tkanki 3
1.1.1. Reakcja mięśni i nerwów na prąd elektryczny 6
1.1.2. Wpływ elektroterapii na odczuwanie bólu 7
1.1.3. Wpływ prądu elektrycznego na naczynia 8
1.2. Ogólne zasady elektroterapii 9
1.3. Elektroterapia prądem stałym 17
1.3.1. Galwanizacja 19
1.3.2. Jonoforeza 21
1.3.3. Kąpiele elektryczno-wodne 24
1.4. Elektroterapia prądami małej częstotliwości 27
1.4.1. Prawidłowa i patologiczna reakcja mięśni na impulsy elektryczne 30
1.4.2. Elektrodiagnostyka 32
1.4.3. Elektrostymulacja nerwowo-mięśniowa 39
1.4.4. Prądy diadynamiczne 54
1.4.5. Prądy Traberta (Ultra Reiz) 59
1.4.6. Metoda TENS 62
1.4.7. Prądy wysokonapięciowe (HV) 64
1.4.8. Mikroamperowa stymulacja (MES) 65
1.5. Elektroterapia prądami średniej częstotliwości 67
1.5.1. Modulowane prądy średniej częstotliwości 68
1.5.2. Terapia energotonowa (HiToP) 73
1.5.3. Terapia wysokotonowa (TWT) 75
1.6. Prąd wielkiej częstotliwości 76
1.7. Przeciwwskazania do stosowania elektroterapii 76
1.8. Aparaty wielofunkcyjne 77

2. Pole elektromagnetyczne 79

2.1. Zmienne pole elektromagnetyczne wielkiej częstotliwości 79
2.1.1. Diatermia krótkofalowa 82
2.1.2. Diatermia mikrofalowa 91
2.1.3. Przeciwwskazania do stosowania diatermii 93
2.2. Zmienne pole magnetyczne małej częstotliwości 93
2.2.1. Magnetoterapia 96
2.2.2. Magnetostymulacja 98
2.2.3. Magnetoledoterapia 99

3. Fototerapia 101

3.1. Biofizyczne procesy zachodzące w tkance pod wpływem światła 103
3.2. Promieniowanie podczerwone 105
3.3. Promieniowanie widzialne 107
3.4. Terapia światłem podczerwonym i widzialnym 108
3.5. Promieniowanie nadfioletowe 112
3.5.1. Biologiczne działanie promieniowania nadfioletowego 114
3.5.2. Terapia promieniowaniem nadfioletowym 119
3.5.3. Wskazania i przeciwwskazania do naświetlań 121
3.6. Promieniowanie słoneczne 123
3.7. Laseroterapia 127
3.7.1. Biofizyczne oddziaływanie promienia laserowego 132
3.7.2. Biostymulacja laserowa (LLLT) 134
3.7.3. Biostymulacja termiczna (HILT) 140

4. Ultradźwięki 143

4.1. Biologiczne oddziaływanie ultradźwięków na tkankę 146
4.1.1. Efekt miejscowy działania ultradźwięków 147
4.1.2. Efekt ogólny działania ultradźwięków 148
4.2. Metodyka zabiegów ultradźwiękowych 149
4.2.1. Substancje sprzęgające 149
4.2.2. Sposoby prowadzenia głowicy 151
4.2.3. Dobór parametrów zabiegowych 151
4.2.4. Zasady wykonywania zabiegów ultradźwiękowych 154
4.2.5. Wskazania i przeciwwskazania do zabiegów ultradźwiękowych 155
4.3. Wprowadzanie substancji aktywnych biologicznie za pomocą fali ultradźwiękowej (ultrafonoforeza) 156
4.3.1. Leki stosowane w zabiegach ultrafonoforezy 159
4.3.2. Wskazania i przeciwwskazania do zabiegów ultrafonoforezy 159
4.4. Terapie łączone, kojarzące ultradźwięki z innymi zabiegami 159

5. Terapia falami uderzeniowymi 161

6. Inhalacje 163

6.1. Aparatura inhalacyjna 164
6.2. Przykładowe leki stosowane w postaci inhalacji układu oddechowego 165

7. Termoterapia 167

7.1. Podstawy biofizyczne termoterapii 167
7.1.1. Człowiek w środowisku cieplnym 168
7.1.2. Termoregulacja w organizmie człowieka 168
7.2. Termoterapia ciepłem 170
7.2.1. Sauna fińska 170
7.2.2. Sauny parowe 172
7.2.3. Zabiegi parafinowe 173
7.2.4. Przeciwwskazania do stosowania zabiegów ciepłem 174
7.3. Termoterapia zimnem (krioterapia) 175
7.3.1. Wpływ zimna na organizm człowieka 175
7.3.2. Miejscowa terapia zimnem 176
7.3.3. Fizjoterapia zimnem całego ciała (kriokomora) 179

8. Hydroterapia 181

8.1. Wpływ zabiegów wodoleczniczych na organizm człowieka 181
8.2. Metody wykonywania zabiegów hydroterapeutycznych 184
8.2.1. Kąpiele 185
8.2.2. Półkąpiele 187
8.2.3. Natryski 188
8.2.4. Polewania 190
8.2.5. Zmywania i nacierania 191
8.2.6. Zawijania 191
8.2.7. Okłady 191
8.2.8. Płukania 192

9. Lecznictwo uzdrowiskowe 193

9.1. Wody lecznicze 204
9.1.1. Kąpiele w wodach leczniczych 207
9.1.2. Kuracje pitne wodami zdrojowymi (krenoterapia) 210
9.1.3. Aerozoloterapia wodami zdrojowymi 211
9.2. Subterranoterapia 213
9.3. Peloidoterapia 214
9.3.1. Borowiny 214
9.3.2. Tworzywa o charakterze osadów mineralnych 216
9.4. Klimatoterapia 217
9.5. Inne formy terapii stosowane w uzdrowisku 220
9.6. Wskazania i przeciwwskazania do leczenia uzdrowiskowego 221

PODSTAWY KINEZYTERAPII - Wojciech Kasprzak, Agata Mańkowska 223

10. Zadania kinezyterapii 224

11. Przygotowanie do zabiegów kinezyterapeutycznych 225

11.1. Badanie zakresu ruchów w stawach 225
11.2. Badanie wymiarów kończyn 225
11.3. Badanie siły mięśni 226

12. Pomieszczenia przeznaczone do ćwiczeń kinezyterapeutycznych 227

12.1. Sprzęt kinezyterapeutyczny 227

13. Formy kinezyterapii 228

13.1. Rodzaje ćwiczeń 228
13.1.1. Ćwiczenia bierne 228
13.1.2. Ćwiczenia czynne 228
13.1.3. Ćwiczenia w wodzie 229
13.1.4. Ćwiczenia specjalne 230
13.2. Metody leczniczego usprawniania 230

MASAŻ - Krzysztof Kassolik, Waldemar Andrzejewski 231

14. Mechanizmy działania masażu 233

15. Pozycje ułożeniowe do masażu 235

16. Techniki masażu 241

17. Zasady masażu 252

18. Metodyka masażu w wybranych stanach chorobowych 255

18.1. Zespół bólowy dolnego odcinka kręgosłupa 255
18.2. Zaparcia 256
18.3. Zaburzenia funkcji nerwów obwodowych 257
18.4. Przywracanie ruchomości w klatce piersiowej i poprawa dystrybucji krwi w drzewie oskrzelowym 258
18.5. Bóle kręgosłupa w okresie ciąży 259
18.6. Zespół bolesnego barku 260
18.7. Zaburzenia napięcia spoczynkowego mięśni w przypadku uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego 261
18.8. Wysiłkowe nietrzymanie moczu 262
18.9. Reumatoidalne zapalenie stawów 263
18.10. Łagodny przerost gruczołu krokowego 265
18.11. Bolesne miesiączki 266

II. FIZJOTERAPIA KLINICZNA v 267

1. Fizjoterapia w chorobach naczyń obwodowych - Irena Ponikowska, Jacek Chojnowski 269

1.1. Przewlekłe niedokrwienie kończyn dolnych 269
1.2. Żylaki i owrzodzenia żylakowe 270
1.3. Klasyfikacje chorób naczyń obwodowych 271
1.3.1. Klasyfikacja zaburzeń krążenia obwodowego naczyń tętniczych kończyn dolnych wg Fontaina 271
1.3.2. Klasyfikacja kliniczna choroby żylakowej kończyn dolnych 271
1.4. Wskazania i przeciwwskazania do leczenia uzdrowiskowego 271
1.5. Cele fizjoterapeutyczne 272
1.6. Programy fizjoterapeutyczne 273
1.6.1. Miażdżycowe stwardnienie naczyń kończyn dolnych 273
1.6.2. Żylaki podudzi, przewlekła niewydolność żylna, owrzodzenia 275
1.6.3. Obrzęki limfatyczne (bez owrzodzeń) - słoniowacizna 276

2. Fizjoterapia w rehabilitacji kardiologicznej - Piotr Dylewicz, Izabela Przywarska 278

2.1. Zasady kwalifikowania do ćwiczeń fizycznych w rehabilitacji kardiologicznej. Ocena ryzyka wykonywania ćwiczeń 279
2.1.1. Inne czynniki zwiększające ryzyko związane z wykonywaniem ćwiczeń fizycznych 282
2.2. Rola badania wysiłkowego w rehabilitacji kardiologicznej 283
2.2.1. Przeciwwskazania do wykonania badania wysiłkowego 283
2.2.2. Stany, w których indywidualnie rozważamy celowość i potrzebę wykonania próby wysiłkowej 284
2.2.3. Wskazania do przerwania próby wysiłkowej 285
2.2.4. Protokóły badań wysiłkowych 285
2.2.5. Dane składające się na wynik próby wysiłkowej 286
2.2.6. Sześciominutowy test marszowy 287
2.2.7. Badanie spiroergometryczne 287
2.3. Zasady programowania ćwiczeń fizycznych w rehabilitacji kardiologicznej 287
2.3.1. Rodzaje ćwiczeń 288
2.3.2. Intensywność 289
2.3.3. Czas trwania i częstotliwość treningu 290
2.3.4. Komponenty sesji treningowej 291
2.3.5. Zasady nadzoru nad pacjentem w trakcie treningu 291
2.3.6. Przeciwwskazania do ćwiczeń, wskazania do przerwania lub zmniejszenia intensywności programu treningowego 291
2.4. Specyficzne problemy rehabilitacji pacjentów z chorobą niedokrwienną serca 292
2.4.1. Rehabilitacja po ostrym zespole wieńcowym 292
2.4.2. Odrębności ćwiczeń fizycznych u pacjentów ze stabilną dławicą piersiową 295
2.4.3. Rehabilitacja po zabiegu pomostowania aortalno-wieńcowego 295
2.5. Nadciśnienie tętnicze 296
2.6. Odrębności leczenia usprawniającego pacjentów z wadami serca 297
2.7. Ćwiczenia u chorych z niewydolnością serca 298
2.8. Ćwiczenia u pacjentów po transplantacji serca 299
2.9. Ćwiczenia u pacjentów z wszczepionym stymulatorem lub kardiowerterem-defibrylatorem (ICD) 299

3. Fizjoterapia w cukrzycy i otyłości - Irena Ponikowska, Jacek Chojnowski 301

3.1. Fizjoterapia w diabetologii - Irena Ponikowska 301
3.1.1. Klasyfikacja cukrzycy 302
3.1.2. Cele fizjoterapeutyczne leczenia chorych na cukrzycę 303
3.1.3. Rola wysiłku fizycznego w leczeniu cukrzycy 303
3.1.4. Wskazania do leczenia uzdrowiskowego 305
3.1.5. Przeciwwskazania do leczenia uzdrowiskowego cukrzycy 306
3.1.6. Programy fizjoterapeutyczne w przewlekłych powikłaniach cukrzycowych 307
3.1.7. Prewencja pierwotna cukrzycy 320
3.2. Fizjoterapia w otyłości - Jacek Chojnowski 321
3.2.1. Klasyfikacja otyłości 323
3.2.2. Wskazania i przeciwwskazania do leczenia uzdrowiskowego ... 324
3.2.3. Cele fizjoterapeutyczne leczenia otyłości 325
3.2.4. Fizjoterapeutyczne leczenie otyłości 325
3.2.5. Fizjoterapia w prewencji otyłości 332

4. Fizjoterapia w endokrynologii - Krzysztof Marczewski, Marek Maciejewski 333

4.1. Wybrane choroby przysadki mózgowej 334
4.1.1. Prolaktinoma 334
4.1.2. Akromegalia 335
4.2. Choroby tarczycy 336
4.2.1. Nadczynność tarczycy 336
4.2.2. Niedoczynność tarczycy 337
4.2.3. Postacie subkliniczne chorób tarczycy 338
4.2.4. Metody fizjoterapeutyczne w leczeniu chorób tarczycy 339
4.3. Choroby nadnerczy 342
4.3.1. Niedoczynność kory nadnerczy 342
4.3.2. Nadczynność kory nadnerczy 343
4.4. Problemy wspólne dla wielu gruczołów endokrynnych 344
4.4.1. Hirsutyzm 344
4.4.2. Przypadkowiaki 344

5. Fizjoterapia w ginekologii i w problemach rozrodu - Stanisław Różewicki 350

5.1. Znany i domniemany mechanizm oddziaływania zabiegów fizjoterapeutycznych i balneologicznych na czynność układu rozrodczego kobiety 351
5.1.1. Leczenie zaburzeń cyklu miesiączkowego 352
5.1.2. Przekwitanie 353
5.2. Miejscowe działanie zabiegów oziębiających i nagrzewających 354
5.3. Pooperacyjna rehabilitacja uzdrowiskowa 355
5.4. Leczenie stanów zapalnych narządów płciowych kobiety 356
5.5. Zapalenie przydatków macicy 357
5.6. Przewlekłe zapalenie błony śluzowej macicy 358
5.7. Zapalenie szyjki macicy i pochwy 358
5.8. Niepłodność 359
5.9. Metody fizjoterapeutyczne stosowane w chorobach narządów rozrodczych kobiety 361

6. Fizjoterapia w neurologii i neurochirurgii - Wojciech Hagner, Krystyna Nowacka 366

6.1. Ogólne zasady usprawniania w neurologii 366
6.2. Rehabilitacja w chorobach naczyniowych mózgu - udar mózgu 369
6.2.1. Udary niedokrwienne mózgu 370
6.2.2. Krwotok mózgowy 372
6.2.3. Krwotok podpajęczynówkowy 372
6.2.4. Standardy postępowania rehabilitacyjnego w stanach poudarowych mózgu 374
6.3. Oddział udarowy 377
6.3.1. Skale diagnostyczne 378
6.3.2. Badania diagnostyczne 383
6.4. Neurorehabilitacja osób po urazach czaszkowo-mózgowych 386
6.4.1. Cele neurorehabilitacji po urazach czaszkowo-mózgowych 387
6.4.2. Etapy neurorehabilitacji po urazach czaszkowo-mózgowych 388
6.4.3. Rehabilitacja przyłóżkowa pacjenta po urazie czaszkowo-mózgowym 389
6.4.4. Wczesna rehabilitacja pozałóżkowa pacjentów po urazach czaszkowo-mózgowych 392
6.5. Neurorehabilitacja po urazach rdzenia kręgowego 393
6.5.1. Fazy rehabilitacji 394
6.5.2. Systemy aktywnej rehabilitacji 398
6.5.3. Powikłania po urazach rdzenia kręgowego 399

7. Fizjoterapia w ortopedii i traumatologii - Zdzisława Wrzosek, Grzegorz Konieczny 402

7.1. Fizjoterapia w najczęściej spotykanych schorzeniach narządu ruchu 404
7.1.1. Dysplazja rozwojowa i zwichnięcie stawu biodrowego 405
7.1.2. Wrodzona stopa końsko-szpotawa 407
7.1.3. Kręcz szyi 408
7.1.4. Nierówna długość kończyn 410
7.1.5. Choroba zwyrodnieniowo-zniekształcająca stawów 414
7.2. Fizjoterapia w traumatologii narządu ruchu 421
7.2.1. Uwarunkowania niezależne od leczącego 422
7.2.2. Uwarunkowania zależne od leczącego 425

8. Fizjoterapia w otorynolaryngologii - Stanisław Betlejewski 428

8.1. Górne drogi oddechowe 428
8.1.1. Aerozoloterapia górnych dróg oddechowych 429
8.1.2. Wskazania do aerozoloterapii w chorobach górnych dróg oddechowych 434
8.1.3. Termoterapia 439
8.1.4. Hydroterapia 439
8.1.5. Światłolecznictwo 440
8.1.6. Elektroterapia 440
8.2. Narząd słuchu i równowagi 442
8.2.1. Szumy uszne 442
8.2.2. Niedosłuch i głuchota 442
8.2.3. Zaburzenia równowagi 443

9. Fizjoterapia w reumatologii - Stefan Mackiewicz, Wojciech Kasprzak 444

9.1. Formy fizjoterapii stosowanej w reumatologii i drogi ich działania 445
9.1.1. Fizykoterapia 445
9.1.2. Kinezyterapia 449
9.1.3. Medycyna uzdrowiskowa 451
9.2. Fizjoterapia wybranych chorób reumatycznych 453
9.2.1. Reumatoidalne zapalenie stawów 453
9.2.2. Zapalenie wielomięśniowe (polymyositis - PM) 456
9.2.3. Polimialgia reumatyczna 456
9.2.4. Twardzina uogólniona (systemic sclerosis) 456
9.2.5. Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa 457
9.2.6. Łuszczycowe zapalenie stawów 458
9.2.7. Choroba zwyrodnieniowa stawów 458
9.2.8. Dna moczanowa 459
9.2.9. Chondrokalcynoza (pseudodna) 459
9.2.10. Osteoporoza 459
9.2.11. Zmiany reumatyczne pozastawowe 460
9.2.12. Entezopatie i zapalenia okołostawowe 460
9.2.13. Fibromialgia 460

10. Fizjoterapia w gastroenterologii - Krzysztof Linke, Wojciech Kasprzak 462

10.1. Choroby gastroenterologiczne, w których stosuje się fizjoterapię 462
10.2. Formy fizjoterapii wykorzystywane w leczeniu chorób przewodu pokarmowego 463
10.2.1. Fizykoterapia 463
10.2.2. Wody lecznicze 466
10.2.3. Peloidy 466
10.2.4. Klimatoterapia 467
10.3. Fizjoterapia wybranych schorzeń gastroenterologicznych 467
10.3.1. Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy 467
10.3.2. Przewlekłe zapalenia błony śluzowej żołądka 469
10.3.3. Dyspepsja 470
10.3.4. Nieswoiste zapalenia jelit 470
10.3.5. Schorzenia okołoodbytnicze 471
10.3.6. Zaburzenia czynnościowe przewodu pokarmowego - zespół jelita drażliwego 472
10.3.7. Choroby dróg żółciowych 474
10.3.8. Przewlekłe zapalenie trzustki 475

11. Rehabilitacja w chorobach płuc i torakochirurgii - Roman Kurzbauer 477

11.1. Anatomia topograficzna 477
11.2. Choroby ściany klatki piersiowej i narządów wymagające leczenia chirurgicznego 480
11.2.1. Złośliwy nowotwór przełyku 480
11.2.2. Guzy śródpiersia 480
11.2.3. Zniekształcenia klatki piersiowej 481
11.2.4. Następstwa urazów klatki piersiowej 481
11.2.5. Odma opłucnowa 482
11.2.6. Płyn w jamie opłucnej 482
11.2.7. Ropniak opłucnej 483
11.2.8. Przepuklina płucna 483
11.2.9. Choroby opłucnej 483
11.2.10. Choroby płuc 483
11.2.11. Choroby śródpiersia 485
11.3. Metody leczenia 485
11.3.1. Operacyjne otwarcie klatki piersiowej - torakotomia 485
11.3.2. Przecięcie mostka - sternotomia 485
11.3.3. Wziernikowanie śródpiersia - mediastinoskopia 486
11.3.4. Wziernikowanie jamy opłucnej - torakoskopia 486
11.3.5. Dostęp piersiowo-brzuszny - torakolaparotomia 487
11.4. Rehabilitacja 487
11.4.1. Psychoterapia 487
11.4.2. Rehabilitacja przedoperacyjna 488
11.4.3. Rehabilitacja pooperacyjna 494
12. Fizjoterapia w chorobach nerek i dróg moczowych - Krzysztof Marczewski, Dorota Boniek-Poprawa 507
12.1. Wprowadzenie do nefrologii dla fizjoterapeutów 508
12.2. Przewlekła choroba nerek 509
12.3. Choroby kłębuszków nerkowych 512
12.4. Choroby śródmiąższu nerek 513
12.5. Zakażenia układu moczowego 514
12.6. Wybrane nefropatie wtórne 515
12.6.1. Nefropatia cukrzycowa 515
12.6.2. Nefropatia nadciśnieniowa 515
12.7. Kamica nerkowa 516
12.8. Leczenie nerkozastępcze 516
12.9. Powikłania fizjoterapii wśród chorych na nerki 519
12.10. Medycyna fizykalna w urologii onkologicznej 520
12.11. Wellness, fitness a choroby nerek 520

13. Fizjoterapia w dermatologii - Zygmunt Adamski, Małgorzata Mazur 521

13.1. Zabiegi fizykoterapeutyczne stosowane w dermatologii 522
13.1.1. Termoterapia 522
13.1.2. Światłolecznictwo 522
13.1.3. Elektroterapia 523
13.1.4. Ultrasonoterapia 524
13.1.5. Pole elektromagnetyczne 524
13.1.6. Hydroterapia 524
13.1.7. Balneoterapia 525
13.2. Fizjoterapia wybranych schorzeń dermatologicznych 526
13.2.1. Łuszczyca pospolita (psoriasis vulgaris) 526
13.2.2. Łuszczyca stawowa (psoriasis arthropathica) 530
13.2.3. Atopowe zapalenie skóry (dermatitis atopica) 532
13.2.4. Twardzina (sclerodermia, morphea) 534
13.2.5. Owrzodzenie podudzi (ulcus cruris) 536
13.2.6. Trądzik pospolity (acne vulgaris) 538
13.2.7. Trądzik różowaty (rosacea) 541
13.2.8. Zaburzenia barwnikowe skóry 543
13.2.9. Bielactwo (vitiligo) 544
13.3. Zastosowanie fizykoterapii w kosmetyce i dermatologii estetycznej 546

14. Fizjoterapia w kosmetologii i medycynie estetycznej - Agata Mańkowska 548

14.1. Reakcja skóry na bodźce fizyczne 549
14.2. Fizjoterapia w problemach estetycznych 550
14.2.1. Proces starzenia się skóry 550
14.2.2. Cellulit 552
14.2.3. Nadwaga i otyłość 553
14.3. Elektroterapia w kosmetologii i medycynie estetycznej 555
14.3.1. Prąd stały 555
14.3.2. Prądy impulsowe 557
14.3.3. Epilacja elektryczna 558
14.4. Ultradźwięki w kosmetologii i medycynie estetycznej 559
14.5. Fototerapia w kosmetologii i medycynie estetycznej 561
14.6. Lasery i inne wysokoenergetyczne źródła światła 563
14.7. Masaż z użyciem przyrządów stosowany w kosmetologii i medycynie estetycznej 567
14.8. Metody fizykalne ułatwiające transport substancji czynnych do skóry 568

Piśmiennictwo 570
Skorowidz 594