ebook Kenozoik regionu śląsko-krakowskiego Józef Lewandowski

Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego

Rok wydania: 2015

Niniejszy podręcznik stanowi kompendium wiedzy na temat regionu śląsko-krakowskiego, obejmującego Wyżynę Śląsko-Krakowską oraz przylegające od zachodu i północy fragmenty Niziny Śląskiej i Niziny Środkowopolskiej, o zróżnicowanej budowie geologicznej i urozmaiconej rzeźbie. Powstawała ona w ciągu ostatnich 65 mln lat, gdy obszar ten stawał się lądem, okresowo tylko i lokalnie zalewanym przez morze mioceńskie. Podczas kenozoiku wielokrotnie zmieniał się tu klimat — od tropikalnego i subtropikalnego w paleogenie i miocenie, przez sawannowy i stepowy w pliocenie, po umiarkowany i subarktyczny w czwartorzędzie. Zmiany te zarejestrowane są w osadach i strukturach geologicznych oraz zróżnicowanych genetycznie formach rzeźby. Szczególnie burzliwe dzieje geologiczne przechodził omawiany region w czwartorzędzie, kiedy to wielokrotnie wkraczał na ten obszar lądolód skandynawski, zostawiając osady i formy glacigeniczne.

Z uwagi na występujące w regionie surowce naturalne (węgiel kamienny i brunatny, rudy metali) formy antropogeniczne (hałdy i wyrobiska oraz zapadliska poeksploatacyjne) wywierają szczególne piętno na krajobraz i przyrodę górnośląską.

Spis treści ebooka Kenozoik regionu śląsko-krakowskiego

Spis treści

1. Wprowadzenie / 5
1.1. Wstęp / 5
1.2. Położenie obszaru oraz jego podział geomorfologiczny i geologiczny / 7
1.3. Procesy geologiczne, czas ich trwania oraz skutki / 14

2. Historia badań geologicznych / 19

3. Metody badawcze / 25

4. Podstawy stratygrafii / 37

5. Tropiki paleogenu / 49

6. Miocen — paratetyda i otaczający ją ląd / 53

7. Pliocen — stepy i sawanny / 67

8. Preglacjał — zapowiedź lodowcowej katastrofy / 73

9. Epoka lodowcowa / 77

10. Zlodowacenia południowopolskie / 83
10.1. Charakterystyka ogólna / 83
10.2. Zlodowacenie sanu I / 85
10.3. Interglacjał ferdynandowski / 91
10.4. Zlodowacenie sanu II / 92

11. Interglacjał wielki / 95
11.1. Strefa niezlodowacona / 95
11.2. Interglacjał mazowiecki / 95

12. Zlodowacenia środkowopolskie / 101
12.1. Charakterystyka ogólna / 101
12.2. Interglacjał (interstadiał?) lubawski (lubelski) / 102
12.3. Zlodowacenie odry / 103
12.4. Interstadiał odra/warta / 113
12.5. Stadiał (zlodowacenie) warty / 115

13. Interglacjał eemski / 119

14. Zlodowacenie północnopolskie (wisły) / 123

15. Holocen / 141
15.1. Charakterystyka ogólna / 141
15.2. Zmiany roślinności / 143
15.3. Doliny rzeczne i stoki / 144
15.4. Osady eoliczne / 148
15.5. Przekształcenia antropogeniczne (antropocen) / 149
15.6. Historyczne i współczesne zmiany klimatu („globalne ocieplenie”) / 152

Literatura / 155
Plansze / 167
Spis rycin / 187
Spis tabel / 193
Spis plansz / 195