ebook Lecznicze środki zabezpieczające stosowane wobec sprawców przestępstw popełnionych w związku z uzależnieniem Maciej Tygielski

Wydawca: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego

Rok wydania: 2018

Autor prezentuje kierunki zmian postępowania ze skazanymi za przestępstwa popełnione w związku z uzależnieniem, przedstawia ewolucję środków zabezpieczających stosowanych wobec tego typu sprawców, ocenia trafność przyjętych rozwiązań ustawowych.

Pierwsze rozdziały poświęcone są analizie procesu włączania osób i środowisk zmarginalizowanych w obszar regulacji prawa karnego, jak również krystalizowania się pojęć niepoczytalności i poczytalności ograniczonej. W dalszej części znalazły się rozważania dotyczące kształtowania się systemu środków zabezpieczających na ziemiach polskich, a także usystematyzowanie strategii prawnej reakcji na zjawiska nadużywania alkoholu i innych środków odurzających.

Wobec znikomej wiedzy na temat faktycznego funkcjonowania tego typu środków autorowi zależało również na ukazaniu funkcjonowania w praktyce normy art. 96 Kodeksu karnego, która do 1 lipca 2015 roku stanowiła podstawę szczególnego postępowania ze sprawcami przestępstw popełnionych w związku z uzależnieniem. W książce zaprezentowano przebieg badań przeprowadzonych w wybranych sądach rejonowych w latach 2014–2015, przedstawiono analizę i interpretację ich wyników, w szczególności w zakresie praworządności, sprawności i efektywności wykonania środka zabezpieczającego z art. 96 k.k. Rezultaty te pozwoliły na pozytywną ocenę tak zaprojektowanej instytucji, ujawniły jednocześnie jej ograniczenia i realne trudności organizacyjne.

Badania zostały zilustrowane fragmentami z przeanalizowanych akt sądowych. Najważniejszymi problemami, które się z tym łączyły, były: zbieg władzy sądowej i medycznej przy sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości (z dominującą w praktyce pozycją biegłych), ochrona praw osób izolowanych i możliwości ograniczania stosowania kar izolacyjnych przy jednoczesnym dostosowywaniu reakcji karnej do etiologii konkretnego czynu przestępczego.

Osobny rozdział został poświęcony nowelizacji Kodeksu karnego, która weszła w życie 1 lipca 2015 roku, ze szczególnym uwzględnieniem środków zabezpieczających. Podsumowanie zawiera wnioski na temat kierunku zmian postępowania ze skazanymi za przestępstwa popełnione w związku z uzależnieniem oraz ocenę trafności przyjętych rozwiązań ustawowych.

The author presents the directions of changes in proceedings dealing with convicts for crimes committed in connection with addiction. He presents the evolution of security measures applied to these types of perpetrators, and assesses the accuracy of the adopted statutory solutions.

Spis treści ebooka Lecznicze środki zabezpieczające stosowane wobec sprawców przestępstw popełnionych w związku z uzależnieniem

Wstęp 7
1. Przedmiot i cel pracy 7
2. Układ treści pracy 14
3. Założenia i metodologia badań 15

Rozdział I. Geneza i miejsce w polityce kryminalnej leczniczych środków zabezpieczających dla sprawców uzależnionych 18

Rozdział II. Szaleństwo w kontekście rozwoju wiedzy medycznej i koncepcji polityki społecznej 31
1. Choroba jako produkt kultury? 32
2. Ogólny rys historyczny postępowania z ludźmi uznanymi za obłąkanych 35
2.1. Francja i Niderlandy 47
2.2. Ziemie niemieckie 49
2.3. Anglia 51
3. Postępowanie z ludźmi uznanymi za obłąkanych na ziemiach polskich 54

Rozdział III. Idea niepoczytalności i poczytalności zmniejszonej w prawniczym dyskursie na ziemiach polskich 61

Rozdział IV. Założenia teoretyczne i regulacja prawna środków zabezpieczających od 1918 r. do ustawodawstwa karnego z 1969 r. 81
1. W II Rzeczypospolitej 81
2. W hitlerowskich Niemczech i stalinowskiej Rosji 104
3. W Polsce Ludowej 109

Rozdział V. Prawo wobec problemu nadużywania alkoholu i innych substancji odurzających 115
1. Strategie prawnej reakcji na czyny popełnione w związku z odurzeniem 116
2. Ustawodawstwo antyalkoholowe w Polsce 133
3. Postępowanie ze sprawcami przestępstw popełnionych w związku z uzależnieniem po 1989 r. 138
3.1. Zasady orzekania środka zabezpieczającego dla sprawców przestępstw popełnionych w związku z uzależnieniem i jego treść 146
3.2. Procedura stosowania środka zabezpieczającego wobec sprawców przestępstw popełnionych w związku z uzależnieniem 149
3.3. Instytucjonalne aspekty wykonania orzeczenia o zastosowaniu środka zabezpieczającego wobec sprawców przestępstw popełnionych w związku z uzależnieniem 154
3.4. System kontroli i nadzoru nad wykonywaniem środków
zabezpieczających wobec sprawców przestępstw popełnionych w związku z uzależnieniem 157

Rozdział VI. Badania empiryczne dotyczące funkcjonowania art. 96 k.k. 164
1. Pytania badawcze 166
2. Procedura badawcza 169
3. Wyniki analizy materiału badawczego 177
4. Analiza materiału badawczego w ujęciu dynamicznym 189
5. Konkluzje 202

Rozdział VII. Ustawa z 20 lutego 2015 r. o zmianie ustawy Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw – „nowela lutowa” 206
1. Nowe usytuowanie środków zabezpieczających w kontekście krytycznej oceny polityki karnej pod rządami Kodeksu karnego z 1997 r. 206
2. Główne założenia regulacji środków zabezpieczających w ustawie z 20 lutego 2015 r. 209
3. Regulacja leczniczych środków zabezpieczających stosowanych wobec sprawców przestępstw popełnionych w związku z uzależnieniem 214

Zakończenie 228
Załącznik 1. Kwestionariusz badania akt sądowych 237
Załącznik 2. Statystyki Ministerstwa Sprawiedliwości dotyczące wykonywania orzeczeń z art. 96 k.k. (w zestawieniu z art. 94 k.k.) 239
Bibliografia 244
Indeks osób 262