ebook Nierówność trwania życia w Polsce. Analiza statystyczno-demograficzna Zofia Mielecka-Kubień

Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach

Rok wydania: 2012

Celem niniejszej pracy jest prezentacja znanych i własnych metod oraz wyników badania empirycznego różnic w umieralności i trwaniu życia w wybranych populacjach ludności Polski, określenie kierunków zmian w umieralności i trwaniu życia tej ludności oraz niektórych uwarunkowań omawianych różnic. Badanie prowadzono na poziomie kraju w przekroju czasowym (lata 1980-2008), wskazując na tendencje rozwojowe podstawowych mierników umieralności i trwania życia, przeprowadzono także analizę przekrojową opartą – dla ograniczenia zakresu wahań losowych – na wartościach średnich z lat 2006-2008. Wykorzystując podział kraju na województwa, uwzględniono także zróżnicowanie przestrzenne w umieralności i trwaniu życia, a poprzez wzięcie pod uwagę najczęstszych w badanym okresie przyczyn zgonów zwrócono uwagę na niektóre uwarunkowania różnic w umieralności i trwaniu życia ludności Polski występujące pomiędzy województwami.

Przeprowadzono również badanie wpływu picia alkoholu, palenia papierosów i używania narkotyków na umieralność i trwanie życia (dla 2008 roku) oraz badanie sezonowości zgonów ogółem, z uwzględnieniem płci oraz podziału na miasto i wieś, a także zgonów niemowląt (w podziale na miasto i wieś), biorąc pod uwagę miesiące lat 2005-2008. W pracy zaprezentowano i wykorzystano w analizie empirycznej zarówno znane metody statystycznego opisu trwania życia, jak i zaproponowane przez autorkę: mierniki charakteryzujące w sposób syntetyczny umieralność w populacji, w tym współczynniki nadumieralności mężczyzn i kobiet, sposób szacowania wskaźników sezonowości zgonów umożliwiający ich wielostronne porównywanie w różnych populacjach, metodę badania wpływu uzależnienia od alkoholu, narkotyków i tytoniu na trwanie życia z wykorzystaniem współczynników ryzyka względnego. Zastosowano także nowoczesne metody statystyki przestrzennej. Metody zaproponowane przez autorkę i mniej znane, jak dotąd, metody analizy przestrzennej opisano w sposób bardziej szczegółowy niż metody powszechnie stosowane.

Spis treści ebooka Nierówność trwania życia w Polsce. Analiza statystyczno-demograficzna

WSTĘP 9

Rozdział 1. WYKORZYSTANIE SUROWYCH I STANDARYZOWANYCH WSPÓŁCZYNNIKÓW ZGONÓW OGÓŁEM ORAZ DLA WYBRANYCH PRZYCZYN ZGONÓW DO BADANIA ZRÓŻNICOWANIA TRWANIA ŻYCIA W CZASIE I UKŁADZIE PRZESTRZENNYM (WEDŁUG WOJEWÓDZTW) 13

1.1. Modelowa struktura wieku 14
1.2. Surowe i standaryzowane współczynniki zgonów według płci w latach 1980-2008 16
1.3. Współczynniki zgonów ogółem i dla wybranych przyczyn zgonów według województw w latach 2006-2008 i ich wykorzystanie do badania nadumieralności 24

Rozdział 2. PRZESTRZENNA AUTOKORELACJA WYBRANYCH WSPÓŁCZYNNIKÓW ZGONÓW I WSPÓŁCZYNNIKÓW NADUMIERALNOŚCI 40

2.1. Uwagi o metodzie badania 40
2.2. Wyniki badania empirycznego 46

Rozdział 3. PRZECIĘTNE DALSZE TRWANIE ŻYCIA I INNE SYNTETYCZNE CHARAKTERYSTYKI TRWANIA ŻYCIA 72

3.1. Przeciętne dalsze trwanie życia jako miernik trwania życia 72
3.2. Polska na tle świata i Europy 74
3.3. Zróżnicowanie przeciętnego dalszego trwania życia w Polsce 77
3.4. Wykorzystanie mierników koncentracji 86
3.5. Syntetyczna charakterystyka różnic w trwaniu życia na podstawie miar asymetrii rozkładu liczby zgonów według wieku 98
3.6. Wykorzystanie cząstkowych współczynników zgonów do badania nadumieralności mężczyzn 105

Rozdział 4. ZRÓŻNICOWANIE POTENCJAŁU ŻYCIOWEGO I LICZBY UTRACONYCH LAT ŻYCIA 111

4.1. Przestrzenne zróżnicowanie potencjału życiowego ludności Polski 111
4.2. Nierówności w liczbie utraconych lat życia według płci i województw oraz wybranych przyczyn zgonów 118

Rozdział 5. BADANIE WPŁYWU NADUŻYWANIA ALKOHOLU, PALENIA PAPIEROSÓW I UŻYWANIA NARKOTYKÓW NA UMIERALNOŚĆ 129

5.1. Współczynniki ryzyka względnego (Standardized Mortality Ratio, Relative Risk) 129
5.2. Wyniki badania empirycznego 136
5.2.1. Alkohol 137
5.2.2. Papierosy 143
5.2.3. Narkotyki 149

Rozdział 6. RÓŻNICE W SEZONOWOŚCI ZGONÓW W LATACH 2005-2008 156

6.1. Standaryzacja danych demograficznych 157
6.2. Metoda szacowania wskaźników sezonowości zgonów 159
6.3. Różnice w sezonowości zgonów ogółem 162
6.4. Różnice w sezonowości zgonów niemowląt 171

ZAKOŃCZENIE 177

ZAŁĄCZNIK 1 179
ZAŁĄCZNIK 2 182
ZAŁĄCZNIK 3 204
ZAŁĄCZNIK 4 205
ZAŁĄCZNIK 5 206

LITERATURA 211
SPIS RYSUNKÓW 221
SPIS TABEL 228