ebook Wiek Oświecenia 40/2024 Proza oświecenia – oświecenie prozy

Wydawca: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego

Rok wydania: 2024

Numer jest poświęcony prozie oświeceniowej i dominującym wówczas praktykom czytelniczym. Tom otwierają artykuły dotyczące lektury Biblii w perspektywie zbiorowej i indywidualnej, polskiej i obcej. Kolejne teksty dotyczą prozy politycznej, osiemnastowiecznych praktyk paratekstowych, a także rozważań wokół początków polskiej powieści. Publikację uzupełnia kilkanaście recenzji najnowszych książek naukowych poruszających różne aspekty kultury oświecenia.

Publikacja na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowa (CC BY 4.0) (pełna treść wzorca dostępna pod adresem: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/deed.pl).

******

The issue is devoted to Enlightenment prose and the dominant reading practices of the time. The volume opens with articles on reading the Bible in a collective and individual perspective, Polish and foreign. Subsequent texts deal with political prose, eighteenth-century paratextual practices, and reflections on the origins of the Polish novel. The publication is complemented by some dozen reviews of recent scholarly books dealing with various aspects of Enlightenment culture.

Publication under the Creative Commons Attribution 4.0 (CC BY 4.0) license (full text available at: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/).

Spis treści ebooka Wiek Oświecenia 40/2024

Artykuły
Martyna Deszczyńska, Biblia w czytelnictwie polskim na przełomie XVIII i w pierwszych dekadach XIX stulecia 11

Krystyna Szelągowska, Ortodoksi, pietyści, racjonaliści – o różnych wizjach Biblii w duńsko-norweskim oświeceniu 49

Michał Bajer, Przedmowy i rozmowy. Rama wydawnicza osiemnastowiecznych dramatów w świetle oświeceniowej teorii konwersacji (1779–1794) 71

Grzegorz Zając, Powieść po polsku – pierwszy kryzys czy tylko trudne początki? 103

Roman Dąbrowski, O komentarzach Pawła Lubienieckiego do Biblii 131

Tomasz Hen-Konarski, Dusza rządu: Znaczenie komisji porządkowych cywilno-wojskowych dla oceny przebudowy Rzeczypospolitej w epoce stanisławowskiej 149

Wolfgang Stephan Kissel, Europejskie memorandum Adama Jerzego Czartoryskiego Sur le système politique que devrait suivre la Russie. Semantyka cywilizacji i europejski system państw we wczesnym wieku XIX 173

Varia
Izabela Zatorska, Jean Ehrard (1926–2023) 193
Paweł Soliwoda, Od kamienicy kanonika wileńskiego po pierwszy salon Warszawy. Historia pałacu Pod Blachą 199

Artykuły recenzyjne
Odkrywanie kobiecego świata. Magnatki i ich kręgi „przyjaciół”, dworzan i służby w 1. połowie XVIII wieku. Rec.: Bożena Popiołek, Dobrodziejki i klienci. Specyfika patronatu kobiecego i relacji klientalnych w czasach saskich, Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie,
Warszawa 2020, 632 s. [Agnieszka Wieczorek] 215

Uchwytne nieuchwytne. Rec.: Anouchka Vasak, 1797. Pour une histoire météore, Anamosa, 2022, 429 s. + 3nlb. [Izabella Zatorska] 223

Rec.: Bernardo Bellotto. W 300. rocznicę urodzin malarza, red. A. Badach, M. Królikiewicz, Zamek Królewski w Warszawie – Muzeum, Warszawa 2022. [Andrzej Pieńkos] 231

Edycja poprawiona i odmieniona. O drugim wydaniu tomu 1 „Dzieł zebranych” Ignacego Krasickiego. Rec.: Ignacy Krasicki, Poematy. Myszeis, Monachomachia, Antymonachomachia, Wojna chocimska, Pieśni Ossjana, oprac. Zbigniew Goliński, wydanie 2, przejrzane i poprawione, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 2021 [właśc. 2023] (I. Krasicki, Dzieła zebrane, pod red. Z. Golińskiego, kontynuowaną przez J.T. Pokrzywniaka i M. Parkitnego, Seria pierwsza Pisma literackie, t. 1. Poematy), ss. 591. [Magdalena Kinga Górska] 237

Eklektyczny Wybór Dzieł Voltaire’a. Rec.: François-Marie Arouet, Wybór dzieł filozoficznych, Fundacja Augusta, hr. Cieszkowskiego, Warszawa 2022 [Kamil Popowicz] 269

Wolter odkrywany przez Xaviera Martina. Rec.: Xavier Martin, Wolter niepoznany. Ukryte strony oświeceniowego humanizmu (1750–1800), Instytut Dziedzictwa Europejskiego Andegavenum, Kraków, 2023 [Kamil Popowicz] 277

Wędrówka po pięknych światkach. Rec.: Tomasz Jędrzejewski, Blednący atrament. Polskie rokoko literackie lat 1795–1830, Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich PAN, Warszawa 2022. Studia romantyczne. [Roman Dąbrowski] 285

Wiedza i magia. Jeszcze raz o czarownicach. Rec.: Sabina Kowalczyk, Wizerunek wiedźmy w piśmiennictwie staropolskim XVI i XVII wieku, Universitas, Kraków 2023, 276 s. [Aleksandra Malich] 293

Rec.: François-Augustin Paradis de Moncrif, Essais sur la nécessité et sur les moyens de plaire, édition de Geneviève Haroche-Bouzinac, Classiques Garnier, Paris 2023, 110 s. + 2 nlb. [Izabella Zatorska] 299

Lekcja ruin. Rec.: Tekstowe reprezentacje ruin (1760–1830), red. M. Cieński i P. Pluta, Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich PAN, Warszawa 2023, s. 677. [Aleksandra Norkowska] 305

*********

Articles
Martyna Deszczyńska, The Bible in Polish readership at the turn of the 18th and in the first decades of the 19th century 11

Krystyna Szelągowska, Orthodox, pietists, rationalists – on different visions of the Bible in Danish-Norwegian Enlightenment 49

Michał Bajer, Prefaces and conversations: the publishing frame of eighteenth-century dramas in the light of the Enlightenment theory of conversation (1779–1794) 71

Grzegorz Zając, Novel in Polish – the first crisis or just difficult beginnings? 103

Roman Dąbrowski, Commentary by Paweł Lubieniecki on the Bible 131

Tomasz Hen, The soul of the government: The significance of the civil-military commissions of order for the assessment of Poland-Lithuania’s reconstruction in the age of Stanislaus Augustus 149

Wolfgang Stephan Kissel, Adam Jerzy Czartoryski’s European memorandum on the political system that Russia should follow. The semantics of civilization and the European state system in the early 19th century 173

Varia
Izabela Zatorska, Jean Ehrard (1926–2023) 193

Paweł Soliwoda, From the tenement of the canon of Vilnius to the first salon of Warsaw. History of the Copper-Roof Palace 199

Review articles
Exploring the female world. Magnate women and their circles of ‘friends’, courtiers and servants in the first half of the 18th century. Review: Bożena Popiołek, Benefactors and clients. Specificity of female patronage and cliental relations in Saxon times, Museum of the Palace of King John III in Wilanów, Warsaw 2020, 632 pp. [Agnieszka Wieczorek] 215

Tangible intangible. Review: Anouchka Vasak, 1797. Pour une histoire météore, Anamosa, 2022, 429 pp. + 3 unnumbered pages [Izabella Zatorska] 223

Review: Bernardo Bellotto. On the 300th anniversary of the painter’s birth, ed. by A. Badach, M. Królikiewicz, Royal Castle in Warsaw – Museum, Warsaw 2022. [Andrzej Pieńkos] 231

Corrected and revised edition. On the second edition of volume 1 of the Collected Works of Ignacy Krasicki. Review: Ignacy Krasicki, Poems. Myszeis (Mouseiad), Monachomachia (War of the Monks), Antymonachomachia (Against War of the Monks), Wojna chocimska (The Chocim
War), Pieśni Ossjana (Poems of Ossian), ed. by Zbigniew Goliński, 2nd edition, revised and corrected, Adam Mickiewicz University Publishing House in Poznań, Poznań 2021 [proper 2023] (I. Krasicki, Collected Works, ed. by Z. Goliński, continued by J.T. Pokrzywniak and M. Parkitny, First Series Literary Writings, vol. 1. Poems), 591 pp. [Magdalena Kinga Górska] 237

An eclectic selection of Voltaire’s works. Review: Voltaire (François-Marie Arouet), A selection of philosophical works, Count August Cieszkowski Foundation, Warsaw 2022 [Kamil Popowicz] 269

Voltaire rediscovered by Xavier Martin. Review: Xavier Martin, Voltaire undiscovered. The hidden sides of Enlightenment humanism (1750–1800), Andegavenum Institute for European Heritage, Kraków, 2023 [Kamil Popowicz] 277

A journey through beautiful worlds. Review: Tomasz Jędrzejewski, Fading ink. Polish literary Rococo 1795–1830, Publishing House of the Institute of Literary Research of the Polish Academy of Sciences, Warsaw 2022. Romantic Studies. [Roman Dąbrowski] 285

Knowledge and magic. Once again about the witches. Review: Sabina Kowalczyk, the image of a witch in Old Polish literature of the 16th and 17th centuries, Universitas, Kraków 2023, 276 pp. [Aleksandra Malich] 293

Review: François-Augustin Paradis de Moncrif, Essais sur la nécessité et sur les moyens de plaire, édition de Geneviève Haroche-Bouzinac, Classiques Garnier, Paris 2023, 110 pp. + 2 unnumbered pages [Izabella Zatorska] 299

Lesson of ruins. Review: Textual representations of ruins (1760–1830), ed. M. Cieński and P. Pluta, Publishing House of the Institute of Literary Research of the Polish Academy of Sciences, Warsaw 2023, 677 pp. [Aleksandra Norkowska] 305