ebook Wykładnia prawa Anna Kalisz, Leszek Leszczyński, Bartosz Liżewski

Wydawca: UMCS

Rok wydania: 2011

Celem pracy jest skonfrontowanie ogólnego modelu wykładni prawa, budowanego w literaturze i najpełniej rozwijanego w praktyce orzeczniczej na gruncie prawa krajowego, z właściwościami wykładni dokonywanej w perspektywie ponadkrajowej. Praca składa się z trzech części. Pierwsza z nich ma charakter wprowadzający i odnosi się do podstawowego i wyjściowego do dalszych rozważań modelu wykładni. Problematyka ta przechodzi w części drugiej i trzeciej w budowanie katalogu podstawowych właściwości szczególnych, w pewnym sensie odrębności w stosunku do powyższego modelu podstawowego, w odniesieniu do wybranych aspektów prawa międzynarodowego i ponadnarodowego. Wybór międzynarodowego prawa praw człowieka oraz prawa Unii Europejskiej jako perspektywy wspomnianej na wstępie konfrontacji wynikał zarówno z możliwości, jakie te działy prawa tworzą dla obserwacji i formułowania twierdzeń na temat wykładni w ogóle, jak też z aktualnej roli prawa międzynarodowego i ponadnarodowego w obrocie prawnym, tak międzynarodowym, jak i krajowym. I właśnie fakt bezpośredniego stosowania i wykładni tego prawa przez sądy krajowe z jednej strony łączy poszczególne aspekty ujęte w trzech częściach pracy, natomiast z drugiej - wskazuje na odrębności metodologii wykładni, jakie winny być uwzględniane przez sądy krajowe stosujące i interpretujące prawo unijne i międzynarodowe prawo praw człowieka, nie tylko w obliczu odmiennych sposobów uregulowań normatywnych, ale także roli orzecznictwa sądowego w tych działach prawa.

Spis treści ebooka Wykładnia prawa

Objaśnienia skrótów 8
Wprowadzenie 9
Leszek Leszczyński – Część I. Wykładnia prawa – model ogólny 11
1. Prawo i jego wykładnia 13
1.1. Wykładnia ogólna a wykładnia operatywna. Rodzaje wykładni 13
1.2. Cechy wykładni operatywnej 15
1.3. Walidacyjno−derywacyjne ujęcie wykładni 16
2. Podmioty wykładni operatywnej 19
2.1. Sądy a organy administracji. Wykładnia a typy stosowania prawa 19
2.2. Rodzaje sądów. Sądy krajowe i ponadnarodowe 22
2.3. Formy komunikacji między podmiotami dokonującymi wykładni 23
3. Proces wykładni operatywnej 25
3.1. Przedmiot wykładni i sytuacja interpretacyjna 25
3.2. Rodzaje reguł i ich funkcje w procesie wykładni 27
3.3. Kolejność zastosowania reguł w ramach wykładni operatywnej 29
4. Argumenty walidacyjne wykładni 31
4.1. Argumentacja walidacyjna w wykładni oraz rodzaje źródeł rekonstrukcji 31
4.2. Przepisy jako argumenty walidacyjne. Rodzaje przepisów i ich zastosowań 34
4.3. Precedensy i kryteria otwarte jako argumenty walidacyjne 36
5. Reguły językowe wykładni prawa 38
5.1. Miejsce reguł językowych w wykładni 38
5.2. Rola argumentów semantycznych 40
5.3. Rola argumentów syntaktycznych 43
6. Reguły systemowe wykładni prawa 45
6.1. Miejsce reguł systemowych w wykładni 45
6.2. Rola reguł systemowo−strukturalnych 46
6.3. Rola argumentów systemowo−aksjologicznych 50
7. Reguły celowościowe i funkcjonalne wykładni prawa 53
7.1. Miejsce reguł celowościowych i funkcjonalnych w wykładni 53
7.2. Reguły celowościowe wykładni 55
7.3. Reguły funkcjonalne wykładni 57
8. Kryteria aksjologii otwartej w wykładni prawa 60
8.1. Rodzaje zastosowań kryteriów aksjologii otwartej w wykładni prawa 60
8.2. Rekonstrukcja treści kryterium otwartego 61
8.3. Reguły aksjologii otwartej w rekonstrukcji normatywnej podstawy decyzji 64
9. Inne decyzje (precedensy) w wykładni prawa a prawotwórstwo sądowe 67
9.1. Rekonstrukcja normy z innej decyzji stosowania prawa 67
9.2. Precedens w rekonstrukcji normatywnej podstawy decyzji 69
9.3. Wykładnia a problem prawotwórstwa sądowego 72
10. Czynniki różnicujące model wykładni prawa 75
10.1. Właściwości kultury prawnej 76
10.2. Rodzaj gałęzi prawa i typ procesu decyzyjnego 77
10.3. Właściwości społecznego otoczenia prawa 81
Bartosz Liżewski – Część II. Wykładnia Europejskiej Konwencji Praw Człowieka 85
1. Międzynarodowe prawo praw człowieka i jego wykładnia 87
1.1. Ogólna charakterystyka systemu międzynarodowego prawa praw człowieka 87
1.2. Koncepcja wykładni i źródła prawa w międzynarodowym prawie praw człowieka 90
2. Podmioty wykładni operatywnej 93
2.1. Sądy a organy administracji. Wykładnia a typy stosowania prawa 93
2.2. Sądy krajowe a sądy międzynarodowe 96
2.3. Aspekty komunikacji „międzypodmiotowej”, rola doktryny 98
3. Proces wykładni operatywnej Europejskiej Konwencji Praw Człowieka 101
3.1. Przedmiot wykładni i sytuacja interpretacyjna 101
3.2. Rodzaje reguł wykładni i ich funkcje w procesie wykładni 106
3.3. Kolejność zastosowania reguł w ramach wykładni operatywnej 108
4. Argumenty walidacyjne wykładni 109
4.1. Argumentacja walidacyjna w wykładni oraz rodzaje źródeł rekonstrukcji 109
4.2. Przepisy jako argumenty walidacyjne. Rodzaje przepisów, rodzaje zastosowań 111
4.3. Precedensy i kryteria otwarte jako argumenty walidacyjne 113
5. Reguły językowe wykładni prawa 115
5.1. Miejsce reguł językowych w wykładni 115
5.2. Rola reguł semantycznych (klaryfikacja znaczeń) 118
5.3. Rola argumentów syntaktycznych 124
6. Reguły systemowe wykładni prawa 126
6.1. Miejsce reguł systemowych w wykładni 126
6.2. Rola reguł systemowo−strukturalnych 128
6.3. Rola argumentów systemowo−aksjologicznych 132
7. Reguły celowościowe i funkcjonalne wykładni prawa 135
7.1. Miejsce reguł celowościowych i funkcjonalnych w wykładni 135
7.2. Reguły celowościowe wykładni 136
7.3. Reguły funkcjonalne wykładni 138
8. Kryteria aksjologii otwartej w wykładni prawa 140
8.1. Rodzaje zastosowań kryteriów aksjologii otwartej w wykładni prawa 140
8.2. Rekonstrukcja treści kryterium otwartego 142
8.3. Reguły aksjologii otwartej w rekonstrukcji normatywnej podstawy decyzji 144
9. Inne decyzje (precedensy) w wykładni prawa a prawotwórstwo sądowe 147
9.1. Wyroki ETPC jako źródło rekonstrukcji normy 147
9.2. Precedens w rekonstrukcji normatywnej podstawy decyzji 149
9.3. Wykładnia a problem prawotwórstwa sądowego 152
10. Czynniki różnicujące model wykładni prawa 154
10.1. Właściwości kultury prawnej 154
10.2. Rodzaj gałęzi prawa i typ procesu decyzyjnego 156
10.3. Cechy społecznego otoczenia prawa 158
Anna Kalisz – Część III. Wykładnia prawa Unii Europejskiej 161
1. Prawo Unii Europejskiej i jego wykładnia 163
1.1. Pojęcie prawa ponadnarodowego, prawa europejskiego i prawa Unii Europejskiej 163
1.2. Adekwatna koncepcja wykładni w prawie Unii Europejskiej 167
2. Podmioty dokonujące wykładni 169
2.1. Sądy a organy administracji. Wykładnia a typy stosowania prawa 169
2.2. Rodzaje sądów. Sądy krajowe a sądy ponadnarodowe 169
2.3. Formy komunikacji między sądami w ramach UE 173
3. Proces wykładni prawa 177
3.1. Przedmiot wykładni i sytuacja interpretacyjna 177
3.2. Rodzaje reguł wykładni i ich funkcje w procesie wykładni 181
3.3. Kolejność zastosowania reguł w ramach wykładni operatywnej 182
4. Argumenty walidacyjne wykładni 184
4.1. Argumentacja walidacyjna w wykładni oraz rodzaje źródeł rekonstrukcji 184
4.2. Przepisy prawa jako argumenty walidacyjne 187
4.3. Precedensy i kryteria otwarte jako argumenty walidacyjne 192
5. Reguły językowe wykładni 195
5.1. Miejsce reguł językowych w wykładni 195
5.2. Rola argumentów semantycznych i syntaktycznych 197
5.3. Czynniki wzmacniające pozajęzykową wykładnię prawa unijnego 198
6. Reguły systemowe wykładni 201
6.1. Miejsce reguł systemowych w wykładni 201
6.2. Rola reguł systemowo−strukturalnych 204
6.3. Rola argumentów systemowo−aksjologicznych 208
7. Reguły celowościowe i funkcjonalne wykładni 209
7.1. Miejsce reguł celowościowych i funkcjonalnych w wykładni 209
7.2. Reguły celowościowe wykładni 211
7.3. Reguły funkcjonalne wykładni 213
8. Wykładnia aksjologiczna i kryteria aksjologii otwartej w wykładni 215
8.1. Interpretacyjne argumenty aksjologiczne a kryteria aksjologii otwartej w wykładni prawa 215
8.2. Źródła i wykładnia kryteriów aksjologii otwartej w prawie unijnym 216
9. Precedensy w wykładni prawa UE a prawotwórstwo sądowe 221
9.1. Rekonstrukcja normy z innej decyzji stosowania prawa 221
9.2. Orzecznictwo TSUE w rekonstrukcji normatywnej podstawy decyzji 221
9.3. Wykładnia a problem prawotwórstwa sądowego 223
10. Czynniki różnicowania właściwości modelowych wykładni 225
10.1. Czynniki dywersyfikujące i ich wpływ na wybór koncepcji wykładni prawa UE 225
10.2. Właściwości kultury prawnej, materii regulowanej oraz społecznego otoczenia prawa 226
10.3. Podsumowanie rozważań dotyczących interpretacji prawa UE 227