ebook Zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej i kwasowo-zasadowej Franciszek Kokot, Edward Franek

Wydawca: PZWL

Rok wydania: 2013

W książce przedstawiono patofizjologię, diagnostykę i terapię zaburzeń równowagi wodno-elektrolitowej i kwasowo-zasadowej zgodnie z najnowszymi osiągnięciami medycyny.

Autorzy kładą nacisk na takie zjawiska, jak rozmaite postaci odwodnienia i przewodnienia (m.in. obrzęki) oraz metabolizm podstawowych dla życia pierwiastków chemicznych, wiele miejsca poświęcają różnego typu kwasicom i zasadowicom, szczegółowo omawiają rolę układów i narządów w gospodarce kwasowo-zasadowej.

Gruntowna znajomość tych zagadnień daje niezmierne korzyści lecznicze, takie jak ograniczenie śmiertelności z powodu biegunki wśród dzieci do wartości poniżej 1%, pozwala na uniknięcie jatrogennych powikłań sercowo-naczyniowych u pacjentów, którzy przyjmują diuretyki, kortykosteroidy, leki nefrotoksyczne lub wpływające na przezbłonowy transport elektrolitów.

Obecnie nie można już wyobrazić sobie zwalczania wstrząsu, dializoterapii lub transplantacji serca i wątroby bez opanowania podstawowych praw rządzących homeostazą wodno-elektrolitową i kwasowo-zasadową.

Publikacja jest adresowana do internistów, lekarzy rodzinnych, nefrologów i endokrynologów.

Spis treści ebooka Zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej i kwasowo-zasadowej

Przedmowa IX
Wstęp XI
Wykaz skrótów XIII

1. Zagadnienia ogólne 1

Podstawowe prawa rządzące gospodarką wodno-elektrolitową i kwasowo-zasadową 1
Powiązanie równowagi wodno-elektrolitowej i kwasowo-zasadowej. Diagram Gamble’a 2

2. Zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej 5

Przestrzenie wodne – ich wielkość i skład jonowy 5
Zawartość wody w ustroju 5
Skład elektrolitowy płynów ustrojowych 7
Regulacja składu i objętości płynów ustrojowych 8
Regulacja izotonii płynów ustrojowych 9
Regulacja fizjologicznych wielkości przestrzeni wodnych 10
Zagęszczanie i rozcieńczanie moczu 16
Przemiana wody 17
Pobór wody 17
Utrata wody 18
Przemiana sodu 20
Hiponatremia 22
Hipernatremia 39
Kliniczne postacie zaburzeń gospodarki wodnej i sodowej 44
Uwagi ogólne 44
Patofizjologia, objawy kliniczne i terapia poszczególnych postaci zaburzeń gospodarki wodnej 46
Odwodnienie izotoniczne 46
Odwodnienie hipertoniczne (niedobór „wolnej” wody) 49
Odwodnienie hipotoniczne (zespół niedoboru sodu) 52
Przewodnienie izotoniczne 53
Kliniczne postacie obrzęków 53
Przewodnienie hipertoniczne 70
Przewodnienie hipotoniczne (zatrucie wodne) 70
Przemiana potasu 71
Uwagi ogólne 71
Hipokaliemia 74
Hiperkaliemia 84
Przemiana wapnia 93
Zawartość wapnia w ustroju 93
Regulacja kalcemii 94
Wchłanianie wapnia z przewodu pokarmowego 94
Wydalanie wapnia z moczem 95
Odkładanie lub uruchomienie wapnia w kościach 97
Udział parathormonu, kalcytoniny, 1,25(OH)₂D oraz fosforanów nieorganicznych w homeostazie wapniowej 97
Rola wapnia i fosforanów w kalcyfikacji naczyń 101
Prawidłowe stężenie wapnia w surowicy 101
Czynniki wpływające na stężenie wapnia w surowicy 102
Rola wapnia w ustroju 103
Hiperkalcemia 103
Hipokalcemia 113
Przemiana magnezu 119
Zawartość magnezu w ustroju, przemiana i rola fizjologiczna 119
Hipomagnezemia 121
Hipermagnezemia 127
Przemiana fosforu 129
Zawartość fosforu w ustroju, wchłanianie i wydalanie fosforanów 129
Wchłanianie fosforanów z przewodu pokarmowego 130
Wydalanie fosforanów z moczem 131
Rola fosforu w ustroju 133
Nowe ogniwa regulacji gospodarki fosforanowej – czynnik wzrostowy fibroblastu FGF-23 i białko Klotho 134
Stany niedoboru białka Klotho 136
Aspekty diagnostyczne i lecznicze białka Klotho i FGF-23 138
Hipofosfatemia 139
Hiperfosfatemia 147
Zaburzenia gospodarki wapniowo-fosforanowej u chorych z przewlekłą chorobą nerek 150
Ograniczanie podaży fosforanów u chorego 153
Wiązacze fosforanów nieorganicznych w przewodzie pokarmowym 154
Glinowe wiązacze fosforanów 154
Wapniowe wiązacze Pi 155
Magnezowe wiązacze fosforanów nieorganicznych 155
Węglan lub chlorowodorek sewelameru 156
Węglan lantanu 156
Sole żelaza 156
Inhibitory kotransportera sodowo-fosforanowego IIa 157
Inne sposoby obniżenia fosfatemii 157
Przemiana chloru 158
Hipochloremia 159
Hiperchloremia 160

3. Zaburzenia gospodarki kwasowo-zasadowej 161

Definicja kwasu i zasady 161
Stężenie jonów wodorowych w warunkach fizjologicznych 161
Mechanizmy uczestniczące w utrzymywaniu izohydrii 162
Układy buforowe krwi i tkanek 162
Równanie Hendersona–Hasselbalcha 163
Rola płuc w gospodarce kwasowo-zasadowej 165
Rola nerek w gospodarce kwasowo-zasadowej 165
Rola wątroby w regulacji gospodarki kwasowo-zasadowej 166
Rola układu kostnego w równowadze kwasowo-zasadowej 166
Rola przewodu pokarmowego w homeostazie kwasowo-zasadowej 167
Wpływ pośredniej przemiany materii na gospodarkę kwasowo-zasadową 168
Wskaźniki oceny równowagi kwasowo-zasadowej 168
Luka anionowa osocza i moczu 173
Luka osmolalna osocza (L_osmP) i moczu (L_osmM) 175
Podział zaburzeń równowagi kwasowo-zasadowej 175
Zaburzenia oddechowe równowagi kwasowo-zasadowej 177
Kwasice oddechowe 177
Ostra kwasica oddechowa 177
Przewlekła kwasica oddechowa 181
Zasadowica oddechowa 184
Nieoddechowo („metabolicznie”) uwarunkowane zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej 185
Kwasice nieoddechowe („metaboliczne”) – część ogólna 186
Mechanizmy kompensacji kwasicy nieoddechowej 186
Wpływ ostrej i przewlekłej kwasicy nieoddechowej na metabolizm i wskaźniki hemodynamiczne 188
Mechanizmy kompensacyjne zwalczające ostrą kwasicę nieoddechową 188
Ogólne uwagi odnośnie do leczenia kwasicy nieoddechowej 190
Charakterystyka poszczególnych postaci etiologicznych kwasicy nieoddechowej 191
Kwasica ketonowa 191
Kwasica mleczanowa 199
Zasadowice metaboliczne (nieoddechowe) 242
Uwagi ogólne 242
Patomechanizmy warunkujące powstawanie zasadowicy nieoddechowej według Gennariego 244
Skutki kliniczne zasadowicy metabolicznej 247
Mechanizmy kompensacji zasadowicy metabolicznej 247
Zasadowica metaboliczna wywołana nadmierną utratą jonów wodorowych (zasadowica substrakcyjna) lub chlorków 248
Zasadowice metaboliczne uwarunkowane nadmierną podażą zasad (zasadowice addycyjne) 252
Zasadowice metaboliczne wywołane niedoborem potasu w ustroju 254
Piśmiennictwo 261

Skorowidz 269