ebook Zarejestrowany związek partnerski a małżeństwo Jakub Pawliczak

Wydawca: Wolters Kluwer

Rok wydania: 2014

Książka stanowi monograficzne opracowanie dotyczące instytucji zarejestrowanego związku partnerskiego oraz małżeństwa osób tej samej płci. Omówiono w niej genezę oraz charakter prawny zarejestrowanego związku partnerskiego przez porównanie tej instytucji prawa cywilnego z małżeństwem. Rozważania prowadzone są na tle regulacji prawa obcego (m.in. Francja, Belgia, Niemcy, Szwajcaria, Irlandia, Holandia, Wielka Brytania, państwa nordyckie) oraz polskich projektów ustaw o związkach partnerskich. Analizie komparatystycznej poddano również charakter prawny małżeństwa, które może zostać zawarte przez dwie osoby, bez względu na ich płeć.

W monografii przedstawiono cywilnoprawne, międzynarodowe oraz konstytucyjne uwarunkowania instytucjonalizacji związków partnerskich w prawie polskim. Szeroko omówiono orzecznictwo sądów europejskich oraz konstytucyjnych, a przeprowadzone badania pozwoliły na sformułowanie postulatów de lege ferenda.

Adresaci:

Publikacja skierowana jest do pracowników naukowych, komparatystów oraz szerokiego kręgu osób zainteresowanych prawną regulacją związków osobistych alternatywnych wobec tradycyjnego małżeństwa. Opracowanie może okazać się pomocne dla osób, które za granicą zarejestrowały związek partnerski lub zawarły małżeństwo z osobą tej samej płci.

Spis treści ebooka Zarejestrowany związek partnerski a małżeństwo

Wykaz skrótów , str. 15

Wstęp , str. 23

Rozdział I
Prawo wobec związków osobistych na przełomie XX i XXI w. , str. 29

1. Od dekryminalizacji do ",inflacji", prawa regulującego związki osobiste , str. 29

2. Geneza prawna zarejestrowanego związku partnerskiego , str. 31

2.1. Rejestracja partnerstw domowych w USA , str. 31

2.2. Rejestracja związków niemałżeńskich w państwach europejskich , str. 35

2.3. Duńskie zarejestrowane partnerstwo z 1989 r. , str. 37

2.3.1. Geneza duńskiego zarejestrowanego partnerstwa , str. 37

2.3.2. Duńska ustawa o zarejestrowanym partnerstwie z 1989 r. , str. 38

2.3.3. Zarejestrowane partnerstwo a małżeństwo w ustawodawstwie duńskim z 1989 r. , str. 40

2.3.4. Charakterystyka duńskiego zarejestrowanego partnerstwa z 1989 r. , str. 41

3. Geneza prawna ",małżeństwa osób tej samej płci", , str. 43

3.1. Przesłanka różnicy płci nupturientów w końcu XX w. , str. 43

3.2. Geneza prawna ",małżeństw osób tej samej płci", w systemach common law , str. 43

3.3. Geneza prawna ",małżeństw osób tej samej płci", w systemach prawa cywilnego , str. 46

4. Regulacja prawna związków nieformalnych , str. 49

4.1. Pojęcie związku nieformalnego (faktycznego) , str. 49

4.2. Rozwój regulacji prawnej związków nieformalnych , str. 52

Rozdział II
Społeczne oraz teoretyczno-prawne uwarunkowania regulacji związków osobistych , str. 57

1. Zarys uwarunkowań społecznych regulacji związków osobistych , str. 57

1.1. Rozwój alternatywnych form życia rodzinnego , str. 57

1.2. Upowszechnienie się kohabitacji (związków nieformalnych) , str. 59

1.3. Wzrost akceptacji społecznej związków osób tej samej płci oraz reakcja prawa na to zjawisko , str. 61

1.4. Zmiana charakteru relacji między małżonkami , str. 65

2. Zarys uwarunkowań teoretyczno-prawnych regulacji związków osobistych , str. 68

2.1. Indywidualizm oraz autonomia jednostki w prawie rodzinnym , str. 68

2.2. Funkcjonalne podejście prawa do związków osobistych , str. 70

2.3. Równościowe (",antydyskryminacyjne",) podejście prawa do związków osobistych , str. 73

2.4. Tradycyjne (konserwatywne) podejście prawa do związków osobistych , str. 75

Rozdział III
Charakter prawny zarejestrowanego związku partnerskiego , str. 79

1. Pojęcie oraz rozwój regulacji zarejestrowanego związku partnerskiego , str. 79

1.1. Pojęcie zarejestrowanego związku partnerskiego , str. 79

1.2. Zarejestrowany związek partnerski w ujęciu prawnoporównawczym , str. 81

2. Charakterystyka zarejestrowanego związku partnerskiego , str. 82

2.1. Definicje oraz cechy konstrukcyjne zarejestrowanego związku partnerskiego , str. 82

2.2. Zarejestrowany związek partnerski jako instytucja prawna , str. 83

2.3. Zarejestrowany związek partnerski jako związek formalny , str. 86

2.4. Zarejestrowany związek partnerski jako związek ",niemałżeński",, aczkolwiek oparty na modelu normatywnym charakterystycznym dla małżeństwa , str. 87

2.5. Zarejestrowany związek partnerski jako związek cywilny (instytucja prawa prywatnego) , str. 88

2.6. Zarejestrowany związek partnerski jako związek dwóch osób (monogamiczny) , str. 90

3. Typy zarejestrowanego związku partnerskiego , str. 91

3.1. Trzy typy zarejestrowanego związku partnerskiego , str. 91

3.2. Zarejestrowane związki partnerskie typu ",kontraktowego", , str. 92

3.3. Zarejestrowane związki partnerskie typu ",małżeństwo-minus", , str. 92

3.4. Zarejestrowane związki partnerskie typu ",quasi-małżeństwo", , str. 94

4. Klasyfikacje związków osobistych , str. 94

4.1. Prawo związków (osobistych) , str. 94

4.2. Doktrynalne klasyfikacje związków osobistych , str. 95

4.3. Proponowana klasyfikacja związków osobistych , str. 99

Rozdział IV
Zarejestrowane związki partnerskie typu ",kontraktowego", , str. 102

1. Francuski cywilny pakt solidarności a małżeństwo , str. 102

1.1. Geneza oraz regulacja cywilnego paktu solidarności we Francji , str. 102

1.2. Cywilny pakt solidarności a małżeństwo w prawie francuskim , str. 104

1.2.1. Zawarcie (rejestracja) związku , str. 104

1.2.2. Stosunki osobiste oraz majątkowe między stronami , str. 108

1.2.3. Wymiar rodzicielski związku , str. 118

1.2.4. Ustanie związku , str. 119

1.3. Charakterystyka francuskiego cywilnego paktu solidarności , str. 120

2. Belgijska ustawowa kohabitacja a małżeństwo , str. 125

2.1. Geneza oraz regulacja ustawowej kohabitacji w Belgii , str. 125

2.2. Ustawowa kohabitacja a małżeństwo w prawie belgijskim , str. 126

2.2.1. Zawarcie (rejestracja) związku , str. 126

2.2.2. Stosunki osobiste oraz majątkowe między stronami , str. 129

2.2.3. Wymiar rodzicielski związku , str. 135

2.2.4. Ustanie związku , str. 137

2.3. Charakterystyka belgijskiej ustawowej kohabitacji , str. 138

Rozdział V
Zarejestrowane związki partnerskie typu ",małżeństwo-minus", , str. 140

1. Niemieckie zarejestrowane partnerstwo życiowe a małżeństwo , str. 140

1.1. Geneza oraz regulacja zarejestrowanego partnerstwa życiowego w Niemczech , str. 140

1.2. Zarejestrowane partnerstwo życiowe a małżeństwo w prawie niemieckim , str. 142

1.2.1. Zawarcie (rejestracja) związku , str. 142

1.2.2. Stosunki osobiste oraz majątkowe między stronami , str. 145

1.2.3. Wymiar rodzicielski związku , str. 150

1.2.4. Ustanie związku , str. 153

1.3. Charakterystyka niemieckiego zarejestrowanego partnerstwa życiowego , str. 155

2. Szwajcarskie zarejestrowane partnerstwo a małżeństwo , str. 157

2.1. Geneza oraz regulacja zarejestrowanego partnerstwa w Szwajcarii , str. 157

2.2. Zarejestrowane partnerstwo a małżeństwo w prawie szwajcarskim , str. 159

2.2.1. Zawarcie (rejestracja) związku , str. 159

2.2.2. Stosunki osobiste oraz majątkowe między stronami , str. 162

2.2.3. Wymiar rodzicielski związku , str. 167

2.2.4. Ustanie związku , str. 169

2.3. Charakterystyka szwajcarskiego zarejestrowanego partnerstwa , str. 170

3. Irlandzkie partnerstwo cywilne a małżeństwo , str. 171

3.1. Geneza oraz regulacja partnerstwa cywilnego w Irlandii , str. 171

3.2. Partnerstwo cywilne a małżeństwo w prawie irlandzkim , str. 174

3.2.1. Zawarcie (rejestracja) związku , str. 174

3.2.2. Stosunki osobiste oraz majątkowe między stronami , str. 176

3.2.3. Wymiar rodzicielski związku , str. 179

3.2.4. Ustanie związku , str. 180

3.3. Charakterystyka irlandzkiego partnerstwa cywilnego , str. 182

Rozdział VI
Zarejestrowane związki partnerskie typu ",quasi-małżeństwo", , str. 183

1. Nordyckie zarejestrowane partnerstwa a małżeństwo , str. 183

1.1. Geneza oraz regulacja zarejestrowanych partnerstw w państwach nordyckich , str. 183

1.2.2. Zarejestrowane partnerstwo a małżeństwo w ujęciu nordyckim , str. 185

1.2.1. Zawarcie (rejestracja) związku , str. 185

1.2.2. Stosunki osobiste oraz majątkowe między stronami , str. 186

1.2.3. Wymiar rodzicielski związku , str. 187

1.2.4. Ustanie związku , str. 189

1.3. Charakterystyka nordyckiego modelu zarejestrowanego partnerstwa , str. 189

2. Holenderskie zarejestrowane partnerstwo a małżeństwo , str. 191

2.1. Geneza oraz regulacja zarejestrowanego partnerstwa w Holandii , str. 191

2.2. Zarejestrowane partnerstwo a małżeństwo w prawie holenderskim , str. 193

2.2.1. Zawarcie (rejestracja) związku , str. 193

2.2.2. Stosunki osobiste oraz majątkowe między stronami , str. 195

2.2.3. Wymiar rodzicielski związku , str. 197

2.2.4. Ustanie związku , str. 200

2.3. Charakterystyka holenderskiego zarejestrowanego partnerstwa , str. 203

3. Brytyjskie partnerstwo cywilne a małżeństwo , str. 203

3.1. Geneza oraz regulacja partnerstwa cywilnego w Wielkiej Brytanii , str. 203

3.2. Partnerstwo cywilne a małżeństwo w prawie brytyjskim , str. 206

3.2.1. Zawarcie (rejestracja) związku , str. 206

3.2.2. Stosunki osobiste oraz majątkowe między stronami , str. 211

3.2.3. Wymiar rodzicielski związku , str. 214

3.2.4. Ustanie związku , str. 216

3.3. Charakterystyka brytyjskiego partnerstwa cywilnego , str. 218

Rozdział VII
Zarejestrowany związek partnerski a małżeństwo w polskich projektach ustaw , str. 221

1. Uwagi wprowadzające , str. 221

2. Projekt ustawy o rejestrowanych związkach partnerskich z dnia 10 grudnia 2003 r. , str. 222

2.1. Geneza, założenia oraz kształt normatywny projektu , str. 222

2.2. Projektowany rejestrowany związek partnerski a małżeństwo , str. 223

2.2.1. Zawarcie (rejestracja) związku , str. 223

2.2.2. Stosunki osobiste oraz majątkowe między stronami , str. 224

2.2.3. Wymiar rodzicielski związku , str. 226

2.2.4. Ustanie związku , str. 226

2.3. Charakterystyka projektu ustawy o rejestrowanych związkach partnerskich z dnia 10 grudnia 2003 r. , str. 228

3. Senacki projekt ustawy o rejestrowanych związkach między osobami tej samej płci z dnia 22 grudnia 2004 r. , str. 228

3.1. Geneza, założenia oraz kształt normatywny projektu , str. 228

3.2. Projektowany rejestrowany związek między osobami tej samej płci a małżeństwo , str. 230

3.2.1. Zawarcie (rejestracja) związku , str. 230

3.2.2. Stosunki osobiste oraz majątkowe między stronami , str. 231

3.2.3. Wymiar rodzicielski związku , str. 233

3.2.4. Ustanie związku , str. 233

3.3. Charakterystyka projektu ustawy o rejestrowanych związkach między osobami tej samej płci z dnia 22 grudnia 2004 r. , str. 234

4. Poselski projekt ustawy o umowie związku partnerskiego z dnia 19 maja 2011 r. , str. 234

4.1. Geneza, założenia oraz kształt normatywny projektu , str. 234

4.2. Projektowana umowa związku partnerskiego a małżeństwo , str. 236

4.2.1. Zawarcie (rejestracja) związku , str. 236

4.2.2. Stosunki osobiste oraz majątkowe między stronami , str. 237

4.2.3. Wymiar rodzicielski związku , str. 239

4.2.4. Ustanie związku , str. 239

4.3. Charakterystyka projektu ustawy o umowie związku partnerskiego z dnia 19 maja 2011 r. , str. 240

5. Poselski projekt ustawy o związkach partnerskich z dnia 16 lutego 2012 r. (złożony ponownie dnia 1 lipca 2013 r.) , str. 241

5.1. Geneza, założenia oraz kształt normatywny projektu , str. 241

5.2. Projektowany związek partnerski a małżeństwo , str. 242

5.2.1. Zawarcie (rejestracja) związku , str. 242

5.2.2. Stosunki osobiste oraz majątkowe między stronami , str. 244

5.2.3. Wymiar rodzicielski związku , str. 246

5.2.4. Ustanie związku , str. 247

5.3. Charakterystyka projektu ustawy o związkach partnerskich z dnia 16 lutego 2012 r. (złożonego ponownie dnia 1 lipca 2013 r.) , str. 248

6. Poselski projekt ustawy o związkach partnerskich z dnia 22 maja 2012 r. (złożony ponownie dnia 29 stycznia 2013 r.) , str. 249

6.1. Geneza, założenia oraz kształt normatywny projektu , str. 249

6.2. Projektowany związek partnerski a małżeństwo , str. 250

6.2.1. Zawarcie (rejestracja) związku , str. 250

6.2.2. Stosunki osobiste oraz majątkowe między stronami , str. 251

6.2.3. Wymiar rodzicielski związku , str. 253

6.2.4. Ustanie związku , str. 253

6.3. Charakterystyka projektu ustawy o związkach partnerskich z dnia 22 maja 2012 r. (złożonego ponownie dnia 29 stycznia 2013 r.) , str. 254

7. Poselski projekt ustawy o umowie związku partnerskiego z dnia 29 sierpnia 2012 r. , str. 255

7.1. Geneza, założenia oraz kształt normatywny projektu , str. 255

7.2. Projektowana umowa związku partnerskiego a małżeństwo , str. 256

7.2.1. Zawarcie (rejestracja) związku , str. 256

7.2.2. Stosunki osobiste oraz majątkowe między stronami , str. 258

7.2.3. Wymiar rodzicielski związku , str. 262

7.2.4. Ustanie związku , str. 263

7.3. Charakterystyka projektu ustawy o umowie związku partnerskiego z dnia 29 sierpnia 2012 r. , str. 263

Rozdział VIII
Małżeństwo zawarte przez osoby tej samej oraz różnej płci , str. 265

1. Małżeństwo zawarte przez osoby tej samej płci , str. 265

2. Regulacja ",małżeństw osób tej samej płci", , str. 267

3. Podobieństwa i różnice między małżeństwem zawartym przez osoby tej samej oraz odmiennej płci , str. 273

3.1. Uwagi ogólne , str. 273

3.2. Zawarcie małżeństwa , str. 274

3.3. Wymiar rodzicielski małżeństwa , str. 277

4. Charakterystyka małżeństwa zawartego przez osoby tej samej płci , str. 281

Rozdział IX
Podobieństwa i różnice między zarejestrowanym związkiem partnerskim a małżeństwem w prawie cywilnym , str. 285

1. Uwagi wprowadzające , str. 285

2. Miejsce i metoda regulacji związku , str. 285

2.1. Usytuowanie przepisów regulujących związek formalny a jego charakter prawny , str. 285

2.2. Stosowanie przepisów odsyłających , str. 287

3. Nazwa związku formalnego a jego charakter prawny , str. 290

4. Przesłanki oraz przeszkody zawarcia związku , str. 294

4.1. Przesłanka dotycząca płci stron związku , str. 294

4.2. Przeszkody zawarcia związku , str. 295

4.3. Brak przesłanki faktycznego wspólnego życia stron , str. 298

5. Sposób zawarcia (rejestracji) związku oraz zmiana stanu cywilnego , str. 299

5.1. Sposób zawarcia (rejestracji) związku , str. 299

5.2. Zmiana stanu cywilnego stron związku , str. 301

6. Stosunki osobiste między stronami , str. 302

7. Stosunki majątkowe między stronami , str. 304

8. Sytuacja stron związku w prawie spadkowym , str. 307

9. Wymiar rodzicielski związku , str. 308

9.1. Prawa i obowiązki względem dziecka drugiej strony związku , str. 308

9.2. Ustalenie pochodzenia dziecka oraz dostęp do medycznie wspomaganej prokreacji , str. 310

9.3. Prawo do przysposobienia , str. 312

10. Ustanie związku , str. 315

11. Zarejestrowany związek partnerski a małżeństwo w prawie cywilnym - uwagi podsumowujące , str. 316

Rozdział X
Zakres swobody regulacyjnej ustawodawcy zwykłego w instytucjonalizacji związków partnerskich oraz postulaty de lege ferenda , str. 320

1. Uwagi wprowadzające , str. 320

2. Cywilnoprawne uwarunkowania instytucjonalizacji związków partnerskich , str. 322

2.1. Instytucjonalizacja związków partnerskich w świetle funkcji prawa cywilnego (rodzinnego) , str. 322

2.2. Zbliżanie zarejestrowanych związków partnerskich do małżeństwa jako skutek ich cywilnoprawnej natury , str. 325

3. Prawnomiędzynarodowe uwarunkowania instytucjonalizacji związków partnerskich , str. 327

3.1. Wpływ Europejskiej Konwencji Praw Człowieka oraz orzecznictwa Trybunału w Strasburgu , str. 327

3.2. Wpływ prawa europejskiego oraz orzecznictwa Trybunału w Luksemburgu , str. 334

4. Konstytucyjne uwarunkowania instytucjonalizacji związków partnerskich , str. 337

4.1. Znaczenie norm konstytucyjnych , str. 337

4.2. Art. 18 Konstytucji RP jako gwarancja instytucjonalna małżeństwa , str. 338

4.3. Art. 18 Konstytucji RP jako norma programowa formułująca obowiązek prawodawczy w zakresie opieki i ochrony małżeństwa , str. 343

4.4. Konstytucyjna dopuszczalność instytucjonalizacji związków partnerskich osób różnej płci , str. 346

4.5. Konstytucyjna dopuszczalność instytucjonalizacji związków partnerskich osób tej samej płci , str. 350

4.6. Konstytucyjna dopuszczalność różnicowania praw i obowiązków zarejestrowanych partnerów oraz małżonków - zarys problematyki , str. 357

5. Model zarejestrowanego związku partnerskiego dla Polski - postulaty de lege ferenda , str. 361

Zakończenie , str. 367

Bibliografia , str. 371

Orzecznictwo , str. 395