ebook Kapitał społeczny i edukacja Piotr Mikiewicz

Wydawca: Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania: 2014

Publikacja jest odpowiedzią na pewne uwiedzenie nauk społecznych pojęciem „kapitału społecznego”, jednym z najczęściej używanych narzędzi teoretycznych we współczesnej socjologii. Książka Piotra Mikiewicza to systematyczne przedstawienie różnych sposobów rozumienia kapitału społecznego i wykorzystywania tej kategorii w analizach edukacji i systemu szkolnictwa. Cel, który stawia sobie autor, to odpowiedź na pytanie, czy pojęcie to może być przydatne w badaniu wpływu edukacji na zajmowaną pozycję społeczną.

Wielką zaletą książki jest przyjrzenie się różnym ujęciom kapitału społecznego. Okazuje się, że w zależności od przyjętej perspektywy teoretycznej termin „kapitał społeczny” zmienia swoje znaczenie i swoją funkcję w badaniu związku między systemem szkolnictwa a społeczeństwem. Jeśli to pojęcie ma być przydatne w analizach edukacyjnych, niezbędne jest zrozumienie jego całego zaplecza teoretycznego, a także konsekwencji analitycznych wynikających z różnorodności koncepcji posługujących się tą kategorią.

Spis treści ebooka Kapitał społeczny i edukacja

Podziękowania 9

Wstęp 11

Teoria, metafora, problem społeczny – o znaczeniu konstrukcji teoretycznych w poznawaniu rzeczywistości. Nota metodologiczna 17
Teoria i metafora 17
Problem społeczny 26

CZĘŚĆ PIERWSZA. EDUKACJA I JEJ ZWIĄZEK ZE STRUKTURĄ SPOŁECZNĄ W SPOŁECZEŃSTWIE PÓŹNEJ NOWOCZESNOŚCI

Rozdział 1. Edukacja i struktura społeczna 33

Rozdział 2. Ekspansja edukacyjna i jej społeczne konsekwencje 38

Rozdział 3. Od czego zależy nasz edukacyjny los – mechanizmy warunkowania selekcji społecznych w edukacji 51

CZĘŚĆ DRUGA. METAFORYKA KAPITAŁU SPOŁECZNEGO JAKO NARZĘDZIE WŁĄCZENIA SZERSZEGO KONTEKSTU SPOŁECZNEGO DO ANALIZ EDUKACYJNYCH

Rozdział 4. Kapitał społeczny jako perswazyjna metafora – o „modzie” na kapitał społeczny i ekonomizacji nauk społecznych 65
4.1. Kapitał społeczny – próba ogólnego zdefiniowania 66
4.2. Dlaczego koncepcja kapitału społecznego budzi wątpliwości? 75

Rozdział 5. Różne teoretyczne umocowania pojęcia kapitału społecznego 90
5.1. Kapitał społeczny jako zasób w grze habitusów w polu – teoria Pierre’a Bourdieu 93
5.1.1. Pole, habitus i klasa społeczna 95
5.1.2. Kapitały (ekonomiczny, kulturowy, społeczny i symboliczny) 98
5.1.3. Strategiczna gra kapitałem społecznym w polu 103
5.2. Kapitał społeczny jako zasób i gwarant wymiany – teoria Jamesa S. Colemana 107
5.2.1. Aktorzy i zasoby, interesy i kontrola 112
5.2.2. Struktury działania 113
5.2.3. Wymiana społeczna 116
5.2.4. Proste i złożone relacje 118
5.2.5. Potrzeba norm 119
5.2.6. Kapitał społeczny – jego formy i funkcje 124
5.2.7. Powstawanie, utrzymywanie i destrukcja kapitału społecznego 129
5.3. Demokracja i Kapitał społeczny – podejście Roberta D. Putnama 135
5.3.1. Kapitał społeczny jako fundament efektywnej demokracji – wnioski z badań nad wzajemnym uwarunkowaniem polityki i ekonomii 136
5.3.2. Bonding i bridging – definicja i wymiary kapitału społecznego 141
5.3.3. Dopełnienie i rozwinięcie teorii – Kapitał społeczny w ujęciu Michaela Woolcocka i Davida Halperna 151
5.4. Sieci i dziury strukturalne – Kapitał społeczny w perspektywie teorii sieci w ujęciu Nana Lina 158
5.4.1. Trzy teorie kapitału 159
5.4.2. Kapitał społeczny jako podstawa organizacji struktury społecznej 163
5.4.3. Osiąganie statusu i Kapitał społeczny 174
5.4.4. Kapitał społeczny i kreowanie się struktury społecznej – dążenie do zdobycia większych zasobów jako mechanizm generowania porządku społecznego 176

Rozdział 6. Cztery teorie – cztery kapitały? 183

CZĘŚĆ TRZECIA. KONSEKWENCJE EMPIRYCZNE ODMIENNEJ METAFORYKI W BADANIACH EDUKACYJNYCH

Rozdział 7. Znaczenie struktur rodzinnych i międzyrodzinnych dla efektywności szkoły – edukacja w perspektywie teorii Jamesa S. Colemana 191
7.1. Przykład I: Rodzina i zbiorowość w badaniu zagrożenia odpadem szkolnym 195
7.2. Przykład II: Wpływ kapitału społecznego na przechodzenie przez progi selekcyjne 200
7.3. Przykład III: Relacje rodziców ze szkołą 209
7.4. Przykład IV: Szkolny i rodzinny Kapitał społeczny 212
7.5. Podsumowanie: charakterystyka badań realizowanych przez pryzmat teorii Jamesa S. Colemana 216

Rozdział 8. Znaczenie klasy społecznej dla aktywności rodziny w podnoszeniu szans edukacyjnych jednostek – kapitał społeczny w polu edukacji według Pierre’a Bourdieu 222
8.1. Przykład I: Kapitał społeczny na rynku edukacyjnym 224
8.2. Przykład II: „Obcość” i „swojskość” kultury szkolnej dla rodzin z różnych klas społecznych 232
8.3. Przykład III: Zaangażowane wychowanie vs swobodny rozwój, czyli klasowe róónice w wykorzystaniu kapitału społecznego 240
8.4. Przykład IV: Klasy rodzicielskiego wyboru i przypadkowego zapisu 245
8.5. Przykład V: Szkoła jako miejsce budowania kapitału społecznego dla uczniów pochodzących z niższych warstw 249
8.6. Przykład VI: Dlaczego próby budowy kapitału społecznego w środowiskach zagrożonych wykluczeniem nie przynoszą spodziewanych efektów 254
8.7. Podsumowanie: Charakterystyka sposobu wykorzystania koncepcji kapitału społecznego w badaniach inspirowanych teorii Pierre’a Bourdieu 258

Rozdział 9. Edukacja i społeczność lokalna – kapitał społeczny i edukacja według Roberta D. Putnama 261
9.1. Przykład I: Wpływ wykształcenia na poziom kapitału społecznego 262
9.2. Przykład II: Edukacja i kapitał społeczny na różnych poziomach organizacji struktury społecznej 267
9.3. Przykład III: Wpływ społeczności na ukończenie szkoły w planowanym terminie 274
9.4. Przykład IV: Związek kapitału społecznego z edukacją w Diagnozie Społecznej 277
9.5. Przykład V: Kapitał społeczny w szkołach różnego szczebla w perspektywie biograficznej 281
9.6. Podsumowanie: Charakterystyka sposobu prowadzenia badań inspirowanych teorii Roberta D. Putnama 286

Rozdział 10. Teoria sieci Nana Lina – sieci dla edukacji 288
10.1. Przykład I: Dostęp do wsparcia instytucjonalnego dzięki sieciom społecznym 288
10.2. Przykład II: Sieci w różnych klasach społecznych 296
10.3. Przykład III: Sieci społeczne w środowisku wiejskim 305
10.4. Przykład IV: Współbieżne aspiracje oraz działania rodziców i dzieci 310
10.5. Przykład V: Sieci społeczne w elitarnej uczelni 321
10.6. Podsumowanie: Charakterystyka realizacji badań inspirowanych teorią sieci Nana Lina 323

Rozdział 11. Kapitał czy kapitały? Jakie konsekwencje analityczne i pragmatyczne wynikają z zastosowania odmiennych modeli? 325

Zakończenie 336

Bibliografia 339

Indeks nazwisk 353