ebook Prawa dziecka pokrzywdzonego przestępstwem w polskim systemie wymiaru sprawiedliwości w świetle standardów europejskich Cezary Kulesza

Wydawca: Wolters Kluwer

Rok wydania: 2024

Książka stanowi kompendium wiedzy na temat praw dziecka jako ofiary przestępstwa i jako świadka w systemie wymiaru sprawiedliwości.

Omówiono w niej m.in.: • prawa dzieci będących ofiarami przestępstw określone w Konwencji o prawach dziecka i aktach Rady Europy, a także unijny standard ochrony, praw i wsparcia tych dzieci, • karnoprawną ochronę dziecka w Kodeksie karnym oraz jego status jako strony procesowej i świadka w polskim procesie karnym, • prawa, ochronę i wsparcie dzieci pokrzywdzonych przestępstwem poza procesem karnym, w tym regulacje ustawy z 13.05.2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronie małoletnich.

Szczególną uwagę poświęcono ostatnim ważnym nowelizacjom procedury karnej zmierzającym do uściślenia i doprecyzowania gwarancji procesowych przysługujących osobom, które nie ukończyły 18 lat.

Publikacja będzie przydatna zarówno dla prawników praktyków i osób związanych ze świadczeniem pomocy lub udzielaniem wsparcia dzieciom ofiarom przestępstw (prokuratorów, adwokatów, sędziów, kuratorów sądowych, służb policyjnych, wolontariuszy), jak i dla przedstawicieli nauki zainteresowanych problematyką dzieci krzywdzonych i ich szczególnymi potrzebami w procesie karnym.

„Dużą wartość poznawczą ma prezentacja wyników badań empirycznych oraz zestawienia statystyczne, które obrazują, na tle normatywnym, stan rzeczywisty w zakresie ścigania i karania przestępstw, których ofiarami są dzieci. Uzasadnieniem dla publikacji (…) jest nie tylko waga poruszanej w niej problematyki, szerokie ujęcie omawianego zagadnienia, bogata literatura przedmiotu wykorzystana w adekwatny sposób, ale także aktualność rozważań, bowiem Autor analizuje najnowsze zmiany prawne zarówno w kodeksie postępowania karnego, jak i w kodeksie karnym”. Z recenzji prof. dr hab. Hanny Paluszkiewicz

Spis treści ebooka Prawa dziecka pokrzywdzonego przestępstwem w polskim systemie wymiaru sprawiedliwości w świetle standardów europejskich

Wykaz skrótów , str. 13
Wstęp , str. 15
Rozdział 1
Konwencyjny standard praw dzieci ofiar , str. 23
1.1. Konwencja Narodów Zjednoczonych o ,prawach dziecka z ,20.11.1989 ,r. , str. 23
1.2. Europejska Konwencja praw człowieka z ,4.11.1950 ,r. , str. 28
1.3. Konwencja Rady Europy o ,ochronie dzieci przed seksualnym wykorzystywaniem i ,niegodziwym traktowaniem w ,celach seksualnych z ,25.10.2007 ,r. , str. 33
1.4. Konwencja Rady Europy o ,zapobieganiu i ,zwalczaniu przemocy wobec kobiet i ,przemocy domowej z ,11.05.2011 ,r. , str. 37
1.5. Wytyczne Komitetu Ministrów Rady Europy dotyczące wymiaru sprawiedliwości przyjaznego dzieciom z ,17.11.2010 ,r. , str. 42
1.6. Strategia Rady Europy o ,prawach dziecka (2022–2027) , str. 49
Rozdział 2
Unijne standardy ochrony, praw i ,wsparcia dzieci ofiar , str. 55
2.1. Dyrektywa 2011/93/UE z ,13.12.2011 ,r. w ,sprawie zwalczania niegodziwego traktowania w ,celach seksualnych i ,wykorzystywania seksualnego dzieci oraz ,pornografii dziecięcej , str. 55
2.2. Dyrektywa 2012/29/UE z ,25.10.2012 ,r. o ,minimalnych standardach ochrony, praw i ,wsparcia ofiar przestępstw , str. 66
2.3. Dyrektywa 2011/99/EU z ,13.12.2011 ,r. w ,sprawie europejskiego nakazu ochrony , str. 77
2.4. Strategia Unii Europejskiej na rzecz praw dziecka z ,2021 ,r. , str. 79
2.5. Wdrażanie europejskich standardów wymiaru sprawiedliwości przyjaznego dzieciom w ,krajach Unii Europejskiej , str. 83
2.5.1. Raport Agencji Praw Podstawowych UE (FRA) z ,2017 ,r. , str. 83
2.5.2. Raport Komisji Europejskiej z ,2022 ,r. dotyczący ewaluacji dyrektywy 2012/29/EU i ,efektywności jej wdrażania , str. 91
2.6. Prawa dzieci ofiar przestępstw w ,projekcie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i ,Rady ,z ,23.07.2023 ,r. zmieniającej dyrektywę 2012/29/UE , str. 94
Rozdział 3
Dziecko jako szczególny rodzaj świadka w ,świetle wyników badań wiktymizacji, badań psychologicznych i ,praktyki procesowej w ,krajach europejskich i ,USA , str. 101
3.1. Badania wiktymizacji dzieci , str. 101
3.2. Dziecko jako ofiara i ,świadek w ,świetle badań psychologicznych , str. 111
3.3. Wyniki badań praktyki procesowej w ,USA , str. 123
Rozdział 4
Prawnokarna ochrona dzieci w ,polskim Kodeksie karnym z ,1997 ,r. , str. 129
4.1. Przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i ,obyczajowości (rozdział XXV Kodeksu karnego) , str. 129
4.1.1. Uwagi wstępne , str. 129
4.1.2. Zgwałcenie małoletniego poniżej lat 15 (art. ,197 § ,4 ,k.k.) , str. 135
4.1.3. Nadużycie zależności (art. ,199 ,k.k.) , str. 146
4.1.4. Obcowanie płciowe z ,małoletnim poniżej 15 lat i ,prezentacja treści pornograficznych (art. ,200 ,k.k.) , str. 150
4.1.5. Elektroniczna korupcja seksualna małoletniego – grooming (art. ,200a ,k.k.) , str. 154
4.1.6. Zakaz publicznego propagowania zachowań o ,charakterze pedofilskim (art. ,200b ,k.k.) , str. 158
4.1.7. Kazirodztwo (art. ,201 ,k.k.) , str. 159
4.1.8. Pornografia z ,udziałem małoletnich (art. ,202 ,§ ,3, 4, 4a–4c ,k.k.) , str. 160
4.2. Wybrane przestępstwa przeciwko rodzinie i ,opiece (rozdział XXVI Kodeksu karnego) , str. 163
4.2.1. Uwagi wstępne , str. 163
4.2.2. Znęcanie się (art. ,207 ,k.k.) , str. 164
4.2.3. Rozpijanie nieletniego (art. ,208 ,k.k.) , str. 166
4.3. Wybrane przestępstwa przeciwko dzieciom z ,rozdziału XXV Kodeksu karnego w ,świetle badań statystycznych , str. 167
Rozdział 5
Pokrzywdzone dziecko jako strona w ,polskim procesie karnym , str. 171
5.1. Pojęcie ofiary przestępstwa a ,definicja pokrzywdzonego i ,podstawowe uprawnienia wynikające ze ,statusu pokrzywdzonego dziecka , str. 171
5.2. Uprawnienia pokrzywdzonego jako strony w ,postępowaniu przygotowawczym , str. 182
5.3. Uprawnienia pokrzywdzonego jako strony postępowania sądowego , str. 185
5.3.1. Pokrzywdzony jako oskarżyciel posiłkowy , str. 185
5.3.2. Pokrzywdzony jako oskarżyciel prywatny , str. 191
5.3.3. Uprawnienia pokrzywdzonego niebędącego oskarżycielem w ,postępowaniu sądowym , str. 193
5.4. Reprezentacja pokrzywdzonego dziecka w ,postępowaniu karnym , str. 197
5.5. Aktywność pokrzywdzonych jako stron procesowych w ,świetle wyników badań , str. 205
Rozdział 6
Prawa ochronne dziecka jako ,świadka , str. 211
6.1. Uwagi wstępne , str. 211
6.2. Zasady przesłuchania małoletniego świadka z ,art. ,171 ,k.p.k. , str. 213
6.3. Przesłuchanie małoletniego pokrzywdzonego i ,świadka na podstawie art. ,185a i ,185b ,k.p.k. , str. 216
6.3.1. Przesłuchanie małoletniego pokrzywdzonego na podstawie art. ,185a , str. 216
6.3.2. Przesłuchanie małoletniego świadka na ,podstawie art. ,185b , str. 227
6.4. Przesłuchanie dziecka pokrzywdzonego przestępstwami z ,art. ,197–199 ,k.k. , str. 230
6.5. Przesłuchanie świadka z ,zaburzeniami (art. ,185e ,k.p.k.) , str. 234
6.6. Prawa ochronne dziecka jako świadka na ,rozprawie sądowej , str. 239
6.7. Wyniki badań praktyki procesowej , str. 242
Rozdział 7
Konflikt uprawnień pokrzywdzonego dziecka z ,prawami oskarżonego , str. 247
7.1. Uwagi wstępne , str. 247
7.2. Sfera poznawcza procesu karnego , str. 250
7.3. Decyzyjna faza procesu , str. 255
7.3.1. Uwagi wstępne , str. 255
7.3.2. Prawo pokrzywdzonego dziecka jako strony procesowej , str. 256
7.3.3. Konflikt między ochronną funkcją środków zapobiegawczych a ,prawem oskarżonego do ,obrony , str. 263
7.4. Mediacja między pokrzywdzonym dzieckiem a ,sprawcą przestępstwa , str. 269
Rozdział 8
Prawa, ochrona i ,wsparcie dzieci pokrzywdzonych przestępstwem poza procesem karnym , str. 279
8.1. Ustawa z ,13.05.2016 ,r. o ,przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ,ochronie małoletnich , str. 279
8.2. Państwowa Komisja do spraw przeciwdziałania wykorzystaniu seksualnemu małoletnich poniżej lat 15 , str. 284
8.3. Szczególne uprawnienia i ,środki ochrony dzieci jako ofiar przemocy domowej , str. 289
8.3.1. Uwagi wstępne , str. 289
8.3.2. Ustawa o ,przeciwdziałaniu przemocy domowej z ,29.07.2005 ,r. , str. 290
8.3.3. „Ustawa antyprzemocowa” z ,30.04.2020 ,r. , str. 293
8.4. Wsparcie dzieci ze ,środków Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej – Funduszu Sprawiedliwości , str. 295
Zakończenie , str. 299
Bibliografia , str. 319