ebook Prawo do odliczenia i zwrotu podatku naliczonego w VAT Paweł Selera

Wydawca: Wolters Kluwer

Rok wydania: 2014

"Odliczenie i zwrot podatku naliczonego to podstawowe "mechanizmy" funkcjonowania podatku od towarów i usług. Przyznanie uprawnienia do odliczenia i zwrotu ma przy tym nie tylko znaczenie dla skutków podatku VAT ocenianych w kraju, lecz także wiąże się z realizacją jednej z podstawowych zasad wspólnego systemu podatku VAT. Stąd też kompleksowa analiza odliczenia i zwrotu podatku naliczonego ma ogromne znaczenie nie tylko dla oceny skutków podatku VAT w kraju, ale także w obszarze Unii Europejskiej (...)".

Dr hab. Paweł Borszowski, prof. UWr

W opracowaniu skomentowano kluczowe zagadnienia związane z problematyką podatku naliczonego, w tym: wyłączenia i ograniczenia w prawie do odliczenia podatku naliczonego, zwrot podatku naliczonego dla podatników krajowych i zagranicznych, korektę podatku naliczonego. Przeanalizowano również kwestie zakresu związku podatku naliczonego ze sprzedażą opodatkowaną podatnika oraz znowelizowane z dniem 1 stycznia 2014 r. przepisy dotyczące powstania i realizacji prawa do odliczeń. Ze względu na kluczowe dla przedsiębiorców zmiany obowiązujące od początku 2014 r. oraz od 1 kwietnia 2014 r. dużo uwagi poświęcono systemowi ograniczeń w prawie do odliczenia.

Adresaci:
Książka przeznaczona jest dla doradców podatkowych, osób związanych z obsługą podatkową firm oraz pracowników działów księgowych i finansowych. Może stanowić cenną pomoc dla studentów prawa i ekonomii zainteresowanych poszerzeniem wiedzy z zakresu podatku od towarów i usług.

Spis treści ebooka Prawo do odliczenia i zwrotu podatku naliczonego w VAT

Wykaz skrótów 9
Wprowadzenie 15
Rozdział I Prawo do odliczenia podatku naliczonego jako fundamentalne prawo podatnika i jego przesłanki 19
1. Podatek naliczony - geneza i natura odliczenia 19
2. Prawo do odliczenia - przesłanki podmiotowe 24
3. Związek podatku naliczonego ze sprzedażą opodatkowaną 29
3.1. Wprowadzenie 29
3.2. Podatek naliczony - koncepcja związku bezpośredniego i cenotwórcza rola podatku naliczonego 30
3.3. Podatek naliczony - związek bezpośredni a koszty ogólne 32
3.4. Zakres związku podatku naliczonego ze sprzedażą opodatkowaną w orzecznictwie sądów administracyjnych oraz interpretacjach Ministerstwa Finansów 37
3.5. Prawo do odliczenia - wykorzystywanie mieszane (działalność opodatkowana i cele prywatne) 49
3.5.1. Dwa modele mieszanego wykorzystywania nabywanych świadczeń 49
3.5.2. Doktryna assets labelling i jej ograniczenie 50
3.6. Sfera prywatna podatnika - spory wokół świadczeń z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych 58
4. Wybrane problemy dotyczące odliczenia podatku naliczonego 61
4.1. Prawo do odliczenia podatku naliczonego w kontekście świadczeń nieodpłatnych 61
4.2. Prawo do odliczenia podatku naliczonego a dostawa towarów używanych 63
4.3. Prawo do odliczenia podatku naliczonego w przypadku błędnej implementacji prawa unijnego - zakaz "niesymetrycznego powoływania się na prawo unijne" 65
Rozdział II Źródła podatku naliczonego, powstawanie i wykonywanie prawa do odliczenia 71
1. Źródła podatku naliczonego 71
2. Powstanie i realizacja (wykonywanie) prawa do odliczenia 94
2.1. Pojęcie powstania a pojęcie wykonywania prawa do odliczenia na gruncie prawa unijnego 94
2.2. Powstanie i wykonywanie prawa do odliczenia na gruncie prawa krajowego 95
Rozdział III Wyłączenia i ograniczenia w prawie do odliczenia podatku naliczonego 117
1. Istota wyłączeń/ograniczeń w prawie do odliczenia 117
2. Wyłączenia (ograniczenia) w prawie do odliczenia na mocy derogacji z art. 395 oraz 177 dyrektywy 2006/112/WE 120
2.1. Zakres derogacji na podstawie art. 395 dyrektywy 2006/112/WE 120
2.2. Decyzje Rady wydawane na podstawie art. 395 dyrektywy 2006/112/WE w systemie źródeł prawa Unii Europejskiej 122
2.3. Konsultacje w trybie art. 177 dyrektywy 2006/112/WE 123
3. Klauzula stałości w systemie wyłączeń (ograniczeń) w prawie do odliczenia 124
4. Wyłączenia w prawie do odliczenia w prawie polskim (art. 88 ustawy o VAT) 127
4.1. Wprowadzenie i ewolucja regulacji prawnych 127
4.2. Usługi noclegowe i gastronomiczne 131
4.3. Wyłączenie odliczenia w ramach nieodpłatnego świadczenia na gruncie stanu prawnego obowiązującego do 31 marca 2013 r. 134
4.4. Wyłączenie odliczenia w przypadku poniesienia wydatków na rzecz nabywcy (zleceniodawcy) oraz wydatków zwracanych pośrednikowi (pełnomocnikowi) 135
4.5. Wyłączenia mające przeciwdziałać oszustwom podatkowym 136
4.5.1. Prawo do odliczenia a zwalczenie oszustw podatkowych na tle orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości i praktyki państw członkowskich 136
4.5.2. Przestępstwa karuzelowe 137
4.5.3. Orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości oraz geneza koncepcji ochrony podatnika działającego w dobrej wierze i jej rozwój 139
4.5.4. Kształt wyłączeń mających przeciwdziałać oszustwom podatkowym na tle ustawy o VAT 146
4.5.5. Zmiana dyrektywy 2006/112/WE mająca ułatwić zwalczanie przestępstw karuzelowych 156
4.6. Wyłączenie związane z naruszeniem przepisów dotyczących samofakturowania 158
4.7. Czynności, w stosunku do których nie wykazuje się kwoty podatku 159
4.8. Brak rejestracji jako podatnik VAT czynny przeszkodą w skorzystaniu z prawa do odliczenia 160
4.9. Brak odliczenia w przypadku wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów 161
5. Ograniczenia (wyłączenia) w prawie do odliczenia w przypadku nabycia i użytkowania samochodów osobowych/pojazdów samochodowych 164
5.1. Dyrektywa 2006/112/WE oraz praktyka państw Unii Europejskiej 164
5.2. Zarys polskich regulacji obowiązujących przed wejściem Polski do Unii Europejskiej (1993-2004) 166
5.3. Regulacje polskie obowiązujące po wejściu Polski do Unii Europejskiej w kontekście wyroku w sprawie Magoora 168
5.4. Pierwsza decyzja derogacyjna Rady UE (1 stycznia 2011 r. - 31 grudnia 2013 r.) 172
5.4.1. Zakres ograniczeń (wyłączeń) w prawie do odliczenia 172
5.4.2. Wyjątki - 100% odliczenia podatku naliczonego 175
5.4.3. Wyłączenie opodatkowania prywatnego użytkowania jako konsekwencja ograniczonego prawa do odliczenia 184
5.4.4. Ograniczenie w odliczeniu z tytułu innych pojazdów samochodowych w latach 2011-2013. Wątpliwości związane ze zgodnością z klauzulą stałości 186
5.4.5. Decyzja 2010/581/UE - próba oceny zgodności systemu obwiązującego w latach 2011-2013 z prawem Unii Europejskiej 187
5.4.5.1. Decyzja 2010/581/UE a traktatowa zasada proporcjonalności 187
5.4.5.2. Decyzja 2010/581/UE a dyrektywa 2006/112/WE oraz wymóg proporcjonalnego zakresu prywatnego użytkowania 196
5.5. Ograniczenia (wyłączenia) w prawie do odliczenia w okresie przejściowym na gruncie stanu prawnego obowiązującego od 1 stycznia do 31 marca 2014 r. 201
5.5.1. Charakter systemu przejściowego i jego geneza 201
5.5.2. Zakres ograniczeń i wyłączeń w prawie do odliczenia w okresie przejściowym, zawartych w art. 86a i 88a ustawy o VAT 202
5.5.3. Pełne prawo do odliczenia - wyjątki od reguły ograniczonego odliczenia (samochody "z kratką") 203
5.6. Ograniczenia (wyłączenia) w prawie do odliczenia na gruncie stanu prawnego obowiązującego od 1 kwietnia 2014 r. 207
5.6.1. Decyzja 2013/805/UE i zakres upoważnienia do stosowania środków specjalnych 207
5.6.2. Zakres ograniczeń w prawie do odliczenia na gruncie stanu prawnego obowiązującego od 1 kwietnia 2014 r. 209
5.6.3. Pełne odliczenie podatku naliczonego dla pojazdów samochodowych na gruncie stanu prawnego obowiązującego od 1 kwietnia 2014 r. i jego zakres 212
5.6.4. Sankcje karno-skarbowe 220
5.6.5. System korekt (art. 90b ustawy o VAT) 222
5.6.6. Regulacje przejściowe 224
Rozdział IV Zwrot podatku naliczonego 229
1. Zwrot podatku naliczonego - podatnicy krajowi 229
1.1. Prawo unijne oraz zakres swobody państw członkowskich w kształtowaniu zasad i metodologii zwrotu podatku naliczonego 229
1.2. Kształt polskich regulacji i próba ich oceny 234
1.2.1. Podstawowy termin zwrotu - 60 dni 234
1.2.2. Szczególne zasady zwrotu 244
1.2.3. Zwrot przyspieszony - 25 dni 247
2. Zwrot podatku naliczonego dla podatników zagranicznych 251
2.1. Wprowadzenie. Zmiana modelu zwrotu podatku naliczonego dla podatników zagranicznych na gruncie stanu prawnego obowiązującego do 31 grudnia 2009 r. 251
2.2. Zwrot podatku naliczonego dla podatników zagranicznych na gruncie stanu prawnego obowiązującego od 1 stycznia 2010 r. 254
2.2.1. Regulacje dyrektywy 2006/112/WE i ustawy o VAT - zasady ogólne zwrotu 254
2.2.2. Zakres podmiotowy - podatnicy uprawnieni 256
2.2.3. Sprzedaż na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej niewykluczająca procedury zwrotu 264
2.2.4. Kwoty podatku naliczonego wykluczające zwrot - procedura 266
3. Zwrot podatku zapłaconego w innych państwach Unii Europejskiej przez polskich podatników - zarys systemu 272
Rozdział V Odliczanie częściowe oraz korekta podatku naliczonego 275
1. Odliczenie podatku naliczonego w przypadku wykonywania czynności uprawniających i nieuprawniających do odliczenia podatku naliczonego 275
1.1. Metoda alokacji bezpośredniej 275
1.2. Odliczenie według proporcji 280
1.2.1. Odliczenie według proporcji jako zasada i zakres uprawnień państw członkowskich 280
1.2.2. Kalkulacja proporcji - czynności uwzględnianie w proporcji 284
1.2.3. Kalkulacja proporcji - czynności nieuwzględniane w proporcji 291
1.2.4. Zasady de minimis (art. 90 ust. 10 ustawy o VAT) 312
2. Korekta podatku naliczonego 316
2.1. Wprowadzenie 316
2.2. Korekta jednorazowa 317
2.3. Korekta związana z zakupem środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych powyżej 15 000 zł 319
2.4. Sprzedaż w okresie korekty oraz korekta w przypadku zmiany przeznaczenia 321
2.5. Korekta dokonywana przez nabywcę przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części 336
2.6. Korekta podatku naliczonego w przypadku nieruchomości wykorzystywanej do celów działalności gospodarczej oraz celów prywatnych na gruncie stanu prawnego obowiązującego od 1 stycznia 2011 r. 337
3. Korekta podatku naliczonego w przypadku całkowitego bądź częściowego braku uregulowania należności na gruncie stanu prawnego obowiązującego od 1 stycznia 2013 r. 345
Zakończenie 353
Bibliografia 357
Orzecznictwo 361