Za darmo

ebook Nowe życie?

Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Rok wydania: 2018

Nowe życie? Antologia literatury jidysz w powojennej Łodzi (1945–1949) – to ostatni tom z serii łódzkich judaików, sfinansowanej ze środków Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki. Projekt obejmował przebadanie literatury i kultury łódzkich Żydów w latach 1918–1950. O ile ta pierwsza data, oznaczająca odzyskanie niepodległości i utworzenie państwa polskiego, stanowi ważną cezurę w historii Polski i jej obywateli, którymi byli także mieszkańcy wyznania mojżeszowego, o tyle ta druga może wydawać się nieoczywista. Nic bowiem szczególnego nie wydarzyło się w roku 1950. W życiu łódzkiej gminy żydowskiej rok ten miał jednak znaczenie przełomowe, gdyż to właśnie wówczas – w wyniku wzmożonej emigracji z Polski do Izraela i innych krajów – większość mieszkańców żydowskiego pochodzenia opuściła Łódź. Była wśród nich duża grupa ocalonych z getta.

Seria Judaica Łódzkie
Sztetl, szund, bunt i Palestyna. Twórczość literacka Żydów w Łodzi 1900–1939
Bałuty. Powieść o przedmieściu
Encyklopedia getta. Niedokończony projekt archiwistów z getta łódzkiego
Notatki z łódzkiego getta 1941–1944
Oblicza getta. Antologia literatury z getta łódzkiego

Spis treści ebooka Nowe życie?

Wykaz skrótów IX

Wstęp XIII
Magdalena Ruta, Literatura jidysz w powojennej Łodzi – twórcy, teksty i konteksty XIII
Ewa Wiatr, Życie kulturalne Żydów w Łodzi w latach 1945–1950 XXV
Nota edytorska LIII

Część 1. Jedna literatura żydowska 1
Dawid Sfard, Na powrót naszych pisarzy [fragmenty] 1
Odnowiony Związek Literatów i Dziennikarzy Żydowskich w Polsce (Łódź) 7
Ber Mark, Jedna literatura żydowska 14

Część 2. Wojna i Zagłada 19
Getto 21
Jeszaje Szpigel, W ciemności [fragment] 23
Rachela Auerbach, Herszele (Danielewicz). Z cyklu: O tych, którzy zdołali umrzeć przed wysiedleniem 25
Rywa Kwiatkowska, Nogi 32
Dowid Hofnung, Złodziej 33
Rywa Kwiatkowska, Między dwiema racjami (Opowiadanie gettowe) 36
Jeszaje Szpigel, We-dibarto bom (Opowiadanie) [fragment] 47
Ucieczka na Wschód 51
Josef Okrutny, Pod dalekim niebem 53
Guta Guterman, Nad brzegiem morza 61
Awrom Zak, Do Warszawy 63
Icchok Warszawski, Ojciec Dwojry 64
Awrom Zak, Mój dzień 69
Josef Okrutny, Życie 70
Rachela Korn, Na skraju pustyni 77
Elchonen Wogler, Jedyna 80
Szlojme Berliński, Jelinowie (Opowiadanie) 82
Rejzl Żychlińska, Miasteczko jest bardzo daleko 89
Hadasa Rubin, Do żydowskiego żołnierza 90
Rejzl Żychlinska, Przynieś mi krew wroga 91
Binem Heller, A miesiąc już nisan w getcie w Warszawie… 92
Binem Heller, Dziedzictwo 95
Awrom Zak, Kwarantanna! 96
Binem Heller, Nie z podroży w zaświaty 99

Część 3. Polacy i Żydzi 101
Efroim Kaganowski, Ostatnia droga (Rozdział opowiadania) 103
Dowid Hofnung, Na dworcu 114
Jeszaje Szpigel, Rodzina Lipszyców idzie do getta [fragment] 123
Binem Heller, Pieśń Żyda z lasu 127
Lejb Olicki, W pociągu 129
Lejbl Kuperszmid, Pościel na bazarze 137
Szmerke Kaczerginski, Pogrzeb kieleckich męczenników 138
Chaim Grade, Kielce [fragmenty] 142
Icchok Guterman, Ocalony (Rozdział opowiadania) 149
Guta Guterman, Jak długo jeszcze trwać będzie to zło? 151

Część 4. Na ruinach żydowskiej Polski 153
Żałoba 155
Awrom Suckewer, Pożegnanie 157
Mojsze Grosman, Isroel Sztern 161
Lejbl Kuperszmid, Płomyki latarenek 166
Lejbl Kuperszmid, Spaleni młodzieńcy studiują święte wersety 167
Mojsze Knaphejs, Skarga mojego ojca na cmentarzu przy Gęsiej [fragmenty] 169
Rejzl Żychlińska, Moja siostra Chana 174
Rejzl Żychlińska, Moje żydowskie oczy 175
Awrom Zak, Moje miasteczko Indura 176
Hadasa Rubin, Wiosna w tym roku… 178
Chaim Lejb Fuks, Jisker!. 179
Odrodzenie 181
Hadasa Rubin, Modlitwa 183
Icchok Guterman,W pustym mieście 184
Chaim Grade, Przesłanie mojej matki 189
Josef Okrutny, Powrót (Opowiadanie) 195
Hadasa Rubin, Przemierzam ulice… 198
Icchok Jonasowicz, Modlitwa 199
Zostać czy wyjechać? 201
Mendel Man, Wstrzymaj oddech… 203
Rejzl Żychlińska, Kawałek ziemi 204
Rejzl Żychlińska, Skrzypce 205
Guta Guterman, Moja mama śpiewała piosenkę 206
Apel pisarzy języka jidysz w Polsce do pisarzy języka jidysz w państwie Izrael 208
Awrom Suckewer, Do Polski 211
Michał Mirski, Fundamenty centrów kultury żydowskiej [fragmenty] 220
Awrom Zak, Odnowiony Związek Literatów 222
Binem Heller, Piosenka o szczęściu [fragmenty] 225
Isroel Aszendorf, Tylko popiół 228

Część 5. Polityka, pamięć, tożsamość 245
Pamięć heroiczna i niepamięć słabych 247
Awrom Zak, Pewnej nocy (Poemat dramatyczny w pięciu obrazach) 249
Binem Heller, Ja ocalałem 265
Isroel Aszendorf, Ten sam los 266
Jeszaje Szpigel, Pożegnanie (Poemat dramatyczny) [fragmenty] 282
Icchok Kanter, Traumatyczne przeżycia a literatura 286
W obronie tożsamości 289
Szlojme Lastik, Rozmowa z przyjacielem (o aktualnych problemach literatury) [fragmenty] 291
Ber Mark, Światło z otchłani. Dwa zbiory opowiadań Jeszai Szpigla Malches-geto (Lodż 1947) i Sztern ibern getto (Paris 1948) [fragmenty recenzji] 297
Dawid Sfard, Nowości książkowe w Polsce. „Malches-geto” Jeszai Szpigla, „Mała Biblioteka” wydawnictwa Nowe Życie [recenzja] 302
Jeszaje Szpigel, Wprowadzenie [do tomu Un geworn iz licht (I stała się jasność) (Warszawa–Łódź 1949)] 304
Szmuel Wilner, L. Kuperszmid: Flemlech in der nacht. Wydawnictwo Idisz Buch, Łódź 1949 [recenzja] 306
Lejbl Kuperszmid, List do redakcji 309

Krystyna Radziszewska, Posłowie 312
Biogramy twórców 319
Słowniczek terminów judaistycznych 337
Bibliografia 343
Indeks osób 351