ebook Fazowość i jej wykładniki w polszczyźnie Karolina Lisczyk-Kubina

Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego

Rok wydania: 2015

Monografia zawiera opis sposobów wyrażania faz akcji we współczesnej polszczyźnie. Analizom zostały poddane leksemy fazowe, takie jak: czasowniki (np. zaczynać, kontynuować, kończyć, ich bliskoznaczniki, czasowniki prefiksalne z przedrostkami za-, nad-, wz-, roz-, prze-, po-, od-, wy-, do-, na-, o-), rzeczowniki fazowe (np. początek, koniec), przymiotniki fazowe (np. początkowy, końcowy), a także jednostki nieciągłe (frazeologizmy oraz metaforyczne połączenia czasowników z rzeczownikami). Analizom materiałowym towarzyszy w monografii refleksja teoretyczna nad aspektem gramatycznym i leksykalnym czasowników fazowych, ich łączliwością, a także możliwością wzajemnego zastępowania. Namysł nad kategorią aspektu pozwolił dodatkowo uporządkować niejednorodną terminologię z zakresu fazowości.

Spis treści ebooka Fazowość i jej wykładniki w polszczyźnie

Spis treści

Wstęp / 9

1
Kategoria temporalności

1.1. Sposoby modelowania czasu / 13
1.1.1. Koncepcja czasu cyklicznego / 14
1.1.2. Koncepcja czasu liniowego / 17
1.1.3. Konceptualizacja czasu w języku / 21
1.1.4. Podsumowanie — model czasu w badaniach nad fazowością / 23
1.2. Segmentacja temporalna / 24
1.2.1. Jednostki temporalne w koncepcji czasu cyklicznego i liniowego / 24
1.2.2. Jednostki temporalne w języku / 27
1.2.3. Faza i fazowość — ustalenia terminologiczne / 29

2
Kategoria aspektu w badaniach nad czasownikami fazowymi

2.1. Aspekt gramatyczny czasownika a fazowość / 35
2.1.1. Klasyfikacje czasowników a aspekt gramatyczny / 39
2.2. Aspekt leksykalny czasownika a fazowość / 44
2.2.1. Aspekt leksykalny czasownika — wprowadzenie / 44
2.2.2. Miejsce czasowników fazowych w klasyfikacjach rodzajów akcji / 46

3
Prymarne czasowniki fazowe

3.1. Zaczynać (się) / 71
3.1.1. Definicja / 71
3.1.2. Wymagania składniowo-semantyczne / 78
3.1.2.1. Zaczynać / 78
3.1.2.2. Zaczynać się / 82
3.1.3. Czasowniki bliskoznaczne / 84
3.1.4. Czasownik zaczynać (się) i jego bliskoznaczniki — podsumowanie / 89
3.2. Kontynuować / 91
3.2.1. Definicja / 91
3.2.2. Wymagania składniowo-semantyczne / 92
3.2.3. Czasowniki bliskoznaczne / 93
3.3. Kończyć (się) / 94
3.3.1. Definicja / 94
3.3.2. Wymagania składniowo-semantyczne / 101
3.3.2.1. Kończyć / 101
3.3.2.2. Kończyć się / 104
3.3.3. Czasowniki bliskoznaczne / 105
3.3.4. Czasownik kończyć (się) i jego bliskoznaczniki — podsumowanie / 107
3.4. Podstawowe czasowniki fazowe w ujęciu teorii leksykalnych / 108
3.5. Reguły przekształceń zdań z prymarnymi czasownikami fazowymi / 117

4
Wtórne czasowniki fazowe

4.1. Wtórne fazowe czasowniki prefiksalne / 125
4.1.1. Czasowniki sygnalizujące inicjalność / 126
4.1.2. Czasowniki sygnalizujące intraterminalność / 131
4.1.3. Czasowniki sygnalizujące finalność / 133
4.1.4. Wtórne fazowe czasowniki prefiksalne — podsumowanie / 135
4.2. Wtórne fazowe czasowniki bezprefiksalne / 137

5
Analityzmy werbo-nominalne sygnalizujące fazę

5.1. Czasowniki podporowe w funkcji sygnalizatora fazowości / 141
5.1.1. Czasowniki ruchu / 145
5.1.1.1. AWN z czasownikami ruchu oznaczające preinicjalną fazę akcji / 146
5.1.1.2. AWN z czasownikami ruchu oznaczające inicjalną fazę akcji / 151
5.1.1.3. AWN z czasownikami ruchu oznaczające intraterminalną fazę akcji / 154
5.1.1.4. AWN z czasownikami ruchu oznaczające finalną fazę akcji / 158
5.1.1.5. Czasowniki ruchu w konstrukcjach analitycznych wyrażających fazy akcji — podsumowanie / 161
5.1.2. Czasowniki procesualne / 163
5.1.3. Czasowniki momentalne / 172
5.2. AWN oznaczające stany emocjonalne / 183
5.2.1. AWN z rzeczownikiem niepokój oznaczające fazę inicjalną / 192
5.2.2. AWN z rzeczownikiem niepokój oznaczające fazę intraterminalną / 195
5.2.3. AWN z rzeczownikiem niepokój oznaczające fazę finalną / 198

Zakończenie / 201

Bibliografia / 203

Summary / 207
Zusammenfassung / 207