Za darmo

ebook Językoznawcze aspekty modelu kształtowania kompetencji języka obcego Jacek Florczak

Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Rok wydania: 2010

Czytelnik tomu odnajdzie w toku jego lektury wiele cennych informacji o poszczególnych utworach literatury włoskiej, a (…) nie jest ona zbyt dobrze w Polsce znana. Odnajdzie też wielce interesujące zarówno dla dzieł literackich, jak i filmowych konteksty natury historycznej, politycznej i stricte kulturowej, co wzbogaca sposób widzenia i interpretacji poszczególnych tekstów.
Pragnę także podkreślić bardzo dobrą kompozycję tomu. Jego tytuł wskazuje, iż książka będzie ciekawym przewodnikiem nie tylko po obszarze literatury włoskiej od romantyzmu po współczesność. Zwraca także uwagę na te momenty historii Włoch i ich kultury, w których sztuka kina – zwracając się ku literaturze – poszukuje swojej intelektualnej i estetycznej świadomości.

Prof. zw. dr hab. Ewelina Nurczyńska-Fidelska

Książka Od Manzoniego do Maraini. Ekranizacje literatury włoskiej powinna znaleźć zainteresowanie wśród filmoznawców, italianistów oraz wszystkich zainteresowanych kulturą włoską. Tom inicjuje zarazem serię italianistyczną, w której w najbliższych latach publikowane będą zarówno wyniki badań prowadzonych przez członków łódzkiego ośrodka, jak również opracowania zbiorowe powstałe przy współpracy innych uczelni polskich i włoskich.

Spis treści ebooka Językoznawcze aspekty modelu kształtowania kompetencji języka obcego

WSTĘP 13
NAUCZYCIEL JĘZYKOZNAWCA — BADACZ: ZAŁOŻENIA METODOLOGICZNE 15
POZNAWANIE JĘZYKA Z PERSPEKTYWY METODOLOGA 16
Model badań (języka i/lub nauki języka obcego) 16
Model (nauki) języka (i/lub nauki języka obcego) 18
WIEDZA O GLOTTODYDAKTYCE Z PERSPEKTYWY JĘZYKOZNAWCY 21
Glottodydaktyka a lingwistyka 21
Glottodydaktyka w teorii i praktyce nauczania . 22
Językoznawstwo w teorii językoznawczej i praktyce glottodydaktycznej 22
Język przyswajany, język rodzimy, język pośredni 24
Język przyswajany jest językiem obcym 24
Językiem znanym jest język rodzimy 25
Językiem władanym jest język pośredni 25
Język obcy jest językiem wyuczanym 27
Dwujęzyczność współrzędna i podporządkowana 28
Modele indukcyjne i dedukcyjne 29
Procesy algorytmiczne i heurystyczne 30
Dydaktyka terapeutyczna i profilaktyczna 30
WIEDZA O JĘZYKU Z PERSPEKTYWY GLOTTODYDAKTYKA 33
Wiedza o języku 33
Forma i substancja treści i wyrażenia 33
Dwuczłonowość języka 36
Związki paradygmatyczne i syntagmatyczne 38
Semazjologia i onomazjologia 43
Kompetencja i performancja 44
Różne kompetencje językowe i badania językoznawcze 46
Język — świat — poznanie 48
Język — świat — myślenie 50
Konwencja i konwencjonalizacja 51
Koncept i konceptualizacja 52
Profil i profilowanie 53
Interpretant 55
Język rodzimy i świat obcy — świat rodzimy i język obcy 55
Problemy natury kognitywnej 56
Problemy natury funkcjonalnej 57
Problemy natury interferencyjnej i pozainterferencyjnej 58
Język — myślenie — mowa 59
Błędy i chybienia 59
Kompetencja poprawnościowa i stosownościowa 62
Krzywa akwizycji — progresja kompetencji języka pośredniego 63
Język — komunikacja — użytkownik 64
Schemat komunikacji i funkcje języka 64
Zasady komunikacji endolingwalnej i działania użytkownika języka rodzimego 65
Zasada kooperacji 65
Zasada relewancji 66
Zasada ekonomii 69
Zasady komunikacji egzolingwalnej i niebezpieczeństwa użytkownika języka obcego 70
Zasada skuteczności i stosowności 71
Zasada interpretowalności 72
Zasada akomodacji 75
KOMPETENCJA JĘZYKOWA Z PERSPEKTYWY DYDAKTYKA-JĘZYKOZNAWCY 79
Uczmy (się) języka z wiedzą o języku 79
Uczmy (się) języka obcego językiem znanym 81
Tłumaczmy język i o języku 83
Mówmy tak, aby zrozumiano to, co chcieliśmy powiedzieć 84
Uczmy się sami, ale poprawnie 85
JĘZYKOZNAWCZE TECHNIKI KSZTAŁTOWANIA KOMPETENCJI SYNTAKTYCZNEJ 89
UJĘCIE JĘZYKOZNAWCZE — WIEDZA O SKŁADNI: CZYLI CZEGO (SIĘ) UCZYĆ 90
Kompetencja składniowa języka — ujęcie intralingwalne 90
Kompetencja generująca: o generowaniu struktur składniowych 90
Kompetencja echoidalna: o sposobie przywoływania z pamięci 92
Kompetencja formulaiczna: o formułach zamiast struktur 92
Kompetencje składniowe języków — ujęcie interlingwalne 95
Przyczyny problemów 96
Aspekty systemowe 96
Implikacje kognitywne 97
… i proponowane rozwiązania 99
PROCEDURA DYDAKTYCZNA — UMIEJĘTNOŚĆ BUDOWANIA ZDAŃ: CZYLI JAK (SIĘ) UCZYĆ 102
Struktura tematyczno-rematyczna zdania: dwie logiki organizacji tekstu 102
Ujęcie frastyczne 102
Ujęcie systemowe 104
Ujęcie kognitywne 107
Ujęcie dydaktyczne 109
Koncesja: przyzwolenie na nie-ćwiczenie 112
O sposobach wyrażania „tylko” i „nie tylko” 118
Przyczynowość po francusku: jak poradzić sobie z przechodniością 121
Konstrukcje kauzatywne i antonimy wewnętrzne 121
Faire faire 123
Faire faire (wyr. Analityczne) ‹ wyrażenie syntetyczne 124
Faire faire ‹ peryfraza 124
Faire faire ‹ ? 125
Mieć czy być — faire ou etre 126
Aspekty kognitywne i funkcjonalne 127
Części mowy: o odmienności profili, które zwykło się dostrzegać 127
Charakter nominalny vs werbalny 128
Charakter posesywny vs atrybutywny 128
Elipsa i amplifikacja 129
Zaimki 129
Konstrukcje bezokolicznikowe 130
Nie wszyscy są pierwsi, ostatni, jedyni 133
Nie wszystko zostało jeszcze powiedziane 133
Jako jedyny, pierwszy i ostatni 134
Najważniejszy, jaki kiedykolwiek / ktokolwiek / gdziekolwiek 134
To, że jest tyle nie znaczy, że nie może być więcej 135
Rytuały językowe: o zachowaniach adekwatnych do sytuacji 135
Jak zapytać o drogę? 136
Rytuał prośby: prosić to nie rozkazywać 136
ASPEKTY AUTODYDAKTYCZNE: WIEDZA O JĘZYKU, ZNAJOMOŚĆ SKŁADNI I UMIEJĘTNOŚĆ BUDOWANIA ZDAŃ 138
Algorytmy tłumaczeniowe 138
Badania własne 139
A może byśmy . 139
Lepiej (będzie) jeśli . 140
Im więcej, tym mniej 140
Nie tyle x, ile y 140
Ciągle to samo 141
Sans que 141
„Ergatyw“ po polsku 141
Participe passé 142
Algorytmy w praktyce 142
Środki i zasady 145
Cele i sprawności 147
JĘZYKOZNAWCZE TECHNIKI KSZTAŁTOWANIA KOMPETENCJI SEMANTYCZNEJ 149
UJĘCIE JĘZYKOZNAWCZE: ZNACZENIE ZNACZENIA I ZNACZENIA ZNACZEŃ 150
Teoria wyrazu i/lub znaku językowego 150
Cechy definicyjne znaku językowego 150
Dwuczłonowość 150
Linearność 150
Arbitralność 151
Różne koncepcje znaczenia 153
Znaczenie i oznaczanie 153
Znaczenie znaczenia 155
Znaczenie w użyciu 155
Znaczenie w języku i w umyśle 158
Składniki treści wyrażeń 159
Konotacja i denotacja 160
Informacje językowe czy encyklopedyczne 161
Treści symbolizowane i sugerowane 162
Treści inferowane 163
Treści artelektalne, socjolektalne i idiolektalne 164
Trzy płaszczyzny języka 164
Trzy rodzaje składników treści 165
Trzy formy znaczeń wyrażenia 165
Trzy rodzaje kompetencji semantycznej 166
Relacje między znaczeniami wyrażeń: formy i rodzaje znaczeń 167
Składniki treści wyrażenia: jednoznaczność i wieloznaczność leksemu 168
Możliwe znaczenia wyrażenia: relacje sememiczne leksemu 169
Relacje między wyrażeniami: relacje sememiczne leksemów 172
UJĘCIE FUNKCJONALNE: RÓŻNICE SYSTEMOWE I ICH IMPLIKACJE GLOTTODYDAKTYCZNE 175
Różnice kategorialno-gramatyczne, czyli o rozbieżnościach przeddyskursywnych 175
Języki syntetyczne i analityczne 175
Ładunki znaczeniowe morfemów 176
Różnice funkcjonalno-dyskursywne, czyli o rozbieżnościach w mowie 177
Ekonomia semazjologiczna i onomazjologiczna 177
Wyrażenia proste i złożone 178
Konwergencja składników treści: wyrażenia analityczne i syntetyczne 179
Dywergencja składników treści: wyrażenia generyczne i specyficzne 182
Aspekty kontrastywne: implikacje glottodydaktyczne 184
Syntagmy werbalne 185
Syntagmy przyimkowe 186
UJĘCIE DYDAKTYCZNE: JĘZYKOZNAWCZE TECHNIKI ANALIZY ZNACZENIA SŁOWA OBCEGO 188
Konfrontacje leksykalne 188
Tertium comparationis 189
Podejście operacyjne 190
Ujęcie atrybutywne 191
Modele analizy 192
Analizy wprowadzające 193
Relacje intraleksykalne — konfrontacja składników treści 193
Relacje interleksykalne — konfrontacja rodziny wyrażeń 195
Analiza logiczna 196
Pojęcia semantyki logicznej 196
Implikacje dydaktyczne 197
Od zakresu do treści charakterystycznej 198
Od treści charakterystycznej do zakresu 199
Zasadność analiz logicznych 200
Analiza semiczna 201
Tabela semiczna 202
Analiza semiczna w praktyce MCL 204
Analiza składnikowa 208
Podstawowe pojęcia 208
Dendryt leksykalny 209
Ograniczenia selekcyjne 211
Reguły projekcyjne i znaczenia dyskursywne 212
Aplikacje dydaktyczne 214
Poszukiwanie znaczeń — kompetencja leksykalna 215
Konkatenacje i kolokacje — kompetencja leksotaktyczna 217
Analiza kkp 219
W języku ogólnym 219
W języku specjalistycznym 222
Koncepty 222
Konwencje 223
Profile 224
Praca własna 224
Analiza semantograficzna 226
Dwa sposoby konceptualizacji rzeczywistości: konceptualizacja językowa i wizualna 226
Dwa przedmioty wizualizacji graficznej: obrazowanie myśli i słów 228
Dwa odniesienia wizualizacji znaku językowego: obrazy desygnatów i obrazowanie znaczeń 231
Różne rodzaje wizualizacji słowa i różne rodzaje wizualizowanych treści 233
Remografy 233
Profilografy 239
Konceptografy 241
Technika podświetlania . 243
Dwa sposoby wykorzystania technik wizualizacji:
pozna(wa)nie i rozpozna(wa)nie treści słów 247
Analizy podsumowujące . 247
JĘZYKOZNAWCZE TECHNIKI KSZTAŁTOWANIA KOMPETENCJI PRAGMATYCZNEJ 251
ELEMENTY KOMPETENCJI PRAGMATYCZNEJ 253
Kompetencja pragmatyczna w pragmatyce językoznawczej 253
Akty mowy i działania językowe 253
Skutek i skuteczność 254
Inferencje 254
Implikacja 255
Presupozycja 255
Domniemanie 256
Kompetencja pragmatyczna w dydaktyce języka obcego 256
Ujęcie dydaktyczne 257
Ujęcie pragmatyczne 257
Ujęcie interlingwalne 257
TECHNIKI NAUCZANIA EFEKTÓW ZNACZENIOWYCH RODZAJNIKA FRANCUSKIEGO 258
Przyczyny problemów 258
Ujęcie gramatyczne i tradycyjne metody nauczania 259
Reguły użycia 259
Ćwiczenia użycia 261
Ujęcie językoznawcze 262
Ujęcie logiczne 265
Ujęcie pragmatyczne 268
Ujęcie dydaktyczne: od analizy pragmatycznej do technik nauczania 271
Procedura dydaktyczna 271
Doświadczenia językowe 272
Przed chwilą rozmawiałem z Potrzebowskim 272
Rozmawiałem wczoraj z tą . no 273
Poproszę obie osoby o powstanie 273
Pospiesz się, bo tramwaj jedzie 274
Przełożenie glottodydaktyczne: „pragmadydaktyka” w zastosowaniu 274
Utrwalenie i ewaluacja 276
Tłumaczenia kontekstualne (z języka polskiego) 276
Testy komutacyjne (w języku francuskim) 276
Inferencje kontekstualne 278
Praca własna 282
Podsumowanie 284
TECHNIKI NAUCZANIA EFEKTÓW ZNACZENIOWYCH WYBRANYCH CZASÓW JĘZYKA FRANCUSKIEGO 285
Przyczyny problemów 285
Ujęcie językoznawcze 286
Perspektywa konfrontatywna… 286
…i jej implikacje kognitywno-dydaktyczne 290
Ujęcie pragmatyczne 292
Ujęcie dydaktyczne: od analizy pragmatycznej do metody dydaktycznej 293
Procedura dydaktyczna 293
Doświadczenia pragmatyczne 294
Inferencje kontekstualne 295
Impaktualność, aspektualność, temporalność 297
Analiza czasowości w praktyce 300
Tłumaczenia kontekstualne i testy komutacyjne 300
Ewaluacja i prace własne 301
Podsumowanie 302
UJĘCIE METODOLOGICZNE: TECHNIKI PRZEDMIOTO-I PODMIOTOCENTRYCZNE 304
UCZEŃ BADACZ — JĘZYKOZNAWCA, CZYLI ZASADNOŚĆ METODY JĘZYKOZNAWCZEJ 307
MODEL (MCL) POZYSKIWANIA KOMPETENCJI JĘZYKA OBCEGO: PRÓBA FORMALIZACJI 308
Jak badamy?
czyli proponowana metodologia badań 308
Modele analizy 311
Analiza diachroniczna 312
Analiza synchroniczna 313
Co badamy?
czyli analiza przedmiotu badań 314
Kompetencja syntaktyczna 314
Kompetencja semantyczna 328
Kompetencja pragmatyczna 332
Podsumowanie i wnioski 338
Interpretacja wyników badań,
czyli próba formalnej reprezentacji krzywej akwizycji MCL 341
Różne krzywe dla różnych modeli 343
Arbitralność znaku językowego 344
Motywacja znaczenia 345
Luki leksykalne 345
Dystans semantyczny derywatów 346
Modyfikacja ograniczeń selekcyjnych 347
Różne krzywe dla różnych kompetencji 347
Różne modele dla różnych potrzeb 349
Różne potrzeby w inteligentnym rozwoju językowym 353
Z METODOLOGII BADAŃ NAD UMYSŁEM, JĘZYKIEM I AKWIZYCJĄ 354
Model umysłu 354
Model języka 357
Język myśli 357
Język ucieleśniony 362
Model akwizycji 364
Akwizycja jr i jo 365
Model modularny i holistyczny 366
Wiedza proceduralna i deklaratywna 367
Glottodydaktyka zewnątrz- i wewnątrzpodmiotowa 369
ZASADNOŚĆ METOD „JĘZYKOZNAWCZYCH”,
CZYLI JAK, KOGO I KIEDY (NIE) NALEŻY NAUCZAĆ 370
Pytania metodologii glottodydaktycznej 371
Zasadność metody mcl — przesłanki stworzenia 372
Zastosowanie czynne i bierne 373
Nauczyciel: (glotto)dydaktyk czy językoznawca 373
Kompetencja sztuczna czy naturalna 374
Podręcznik MCL 375
Uczeń — językoznawca — nauczyciel 379
MCL a prawo najmniejszego wysiłku 379
MCL a autonomia ucznia 380
Uczeń — badacz samodzielny i dojrzały 381
ANEKS 383
BIBLIOGRAFIA 399
RESUME: ASPECTS LINGUISTIQUES DU MODELE D’ACQUISITION DE LA COMPETENCE EN LANGUE ETRANGERE 409
OD REDAKCJI 417