ebook Konteksty kształtowania się polskiej terminologii gramatycznej (XV–XX w.) / The Contexts for the Formation of the Polish Gra...

Wydawca: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego

Rok wydania: 2024

Pobierz fragment

W publikacji omówiono wkład poszczególnych autorów i dzieł w kształtowanie polskiej terminologii gramatycznej i zaprezentowano wyniki prac nad "Słownikiem historycznym terminów gramatycznych (SHTG)" dostępnym online pod adresem: https://shtg.uw.edu.pl. Przegląd dzieł różnych autorów pozwala na wydzielenie dwóch okresów kształtowania się polskiej terminologii gramatycznej: pierwszego – od publikacji dwujęzycznej gramatyki Eliusza Donata (ok. 1530 roku) do wydania pierwszej gramatyki języka polskiego Walentego Szylarskiego (lata 70. XVIII wieku) oraz drugiego – od ukazania się drukiem pierwszego podręcznika gramatyki dla szkół narodowych autorstwa Onufrego Kopczyńskiego (1778 rok) do publikacji akademickiej gramatyki Stanisława Szobera (1923 rok).

Publikacja na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 PL (CC BY 3.0 PL) (pełna treść wzorca dostępna pod adresem: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/pl/legalcode).

******

The Contexts for the Formation of the Polish Grammatical Terminology (15th–20th century)

The publication discusses the contribution of individual authors and works to shaping Polish grammatical terminology and presents the results of the work on the 'Historical Dictionary of Grammatical Terms (SHTG)', accessible online at: https://shtg.uw.edu.pl. An overview of the works of different authors allows to distinguish two periods of the formation of Polish grammatical terminology: the first one – from the publication of the bilingual grammar by Aelius Donatus (around 1530) to the first Polish-language grammar of Polish by Walenty Szylarski (the 1770s), and the second one – from the publication of the first grammar handbook for national schools by Onufry Kopczyński (1778) to the first academic grammar by Stanisław Szober (1923).

The publication is licensed under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 Poland license (CC BY 3.0 PL) (full license available at: https://creativecommons.org/licenses/by/3.0/legalcode).

Spis treści ebooka Konteksty kształtowania się polskiej terminologii gramatycznej (XV–XX w.) / The Contexts for the Formation of the Polish Gra...

WPROWADZENIE 7

ROZDZIAŁ I. Terminologia w łacińsko-polskich wydaniach gramatyki Eliusza Donata i jej wpływ na kształtowanie się polskiej terminologii gramatycznej (Kamil Pawlicki) 11

ROZDZIAŁ II. Polska terminologia gramatyczna w gramatykach Macieja Gutthätera-Dobrackiego – jej źródła i recepcja (Anna Just) 38

ROZDZIAŁ III. Polska terminologia gramatyczna w podręcznikach do nauki języka francuskiego (F.D. Duchênbillot, Bartłomiej Kazimierz Malicki, Stanisław Nałęcz-Moszczeński) (Marcin Jakubczyk) 60

ROZDZIAŁ IV. Geneza i ewolucja terminologii gramatycznej w polskich tłumaczeniach gramatyki łacińskiej Stanisława Konarskiego (Magdalena Zawadzka) 79

ROZDZIAŁ V. Rola gramatyki Johanna Christopha Gottscheda w utrwalaniu polskiej terminologii gramatycznej (Anna Just) 99

ROZDZIAŁ VI. W poszanowaniu tradycji – terminologia gramatyczna w pierwszej gramatyce języka polskiego napisanej po polsku (Wanda Decyk-Zięba) 126

ROZDZIAŁ VII. Ciągłość i zmiana – proces kształtowania się polskiej terminologii gramatycznej Onufrego Kopczyńskiego (Monika Kresa) 151

ROZDZIAŁ VIII. U źródeł naukowego językoznawstwa – terminologia w gramatykach Antoniego Małeckiego (1863 i 1897) (Izabela Stąpor) 166

ROZDZIAŁ IX. Terminologia gramatyczna przełomu XIX i XX wieku: Adam Antoni Kryński – Stanisław Szober (Aleksandra Żurek-Huszcz) 191

ZAKOŃCZENIE 211

ILUSTRACJE / ILLUSTRATIONS 215

INTRODUCTION 235

CHAPTER I. Terminology in the Latin-Polish editions of Aelius Donatusʼs grammar and its impact on the creation of Polish grammatical terminology (Kamil Pawlicki) 239

CHAPTER II. Polish grammatical terminology in the grammars of Maciej Gutthäter-Dobracki: its sources and reception (Anna Just) 269

CHAPTER III. Polish grammatical terminology in French textbooks (F.D. Duchênebillot, Bartłomiej Kazimierz Malicki, Stanisław Nałęcz-Moszczeński) (Marcin Jakubczyk) 293

CHAPTER IV. The genesis and evolution of grammatical terminology in the Polish translations of Stanisław Konarskiʼs Latin grammar (Magdalena Zawadzka) 313

CHAPTER V. The role of Johann Christoph Gottschedʼs grammar in consolidating Polish grammatical terminology (Anna Just) 334

CHAPTER VI. Upholding tradition: grammatical terminology in the first grammar of the Polish language written in Polish (Wanda Decyk-Zięba) 363

CHAPTER VII. Continuity and change: the process of forming Polish grammatical terminology by Onufry Kopczyński (Monika Kresa) 392

CHAPTER VIII. At the origin of scientific linguistics: terminology in Antoni Małeckiʼs grammars (1863 and 1879) (Izabela Stąpor) 410

CHAPTER IX. Grammatical terminology of the late 19th and early 20th centuries: Adam Antoni Kryński—Stanisław Szober (Aleksandra Żurek-Huszcz) 439

CONCLUSION 461

RÉSUMÉ 465

ZUSAMMENFASSUNG 469

BIBLIOGRAFIA / BIBLIOGRAPHY 473

INDEKS NAZWISK / INDEX OF NAMES 489

INDEKS RZECZOWY / INDEX OF TERMS 495