Za darmo

ebook Realizacja funkcji perswazyjnej w tekstach gwarowych Beata Burska-Ratajczyk

Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Rok wydania: 2013

Publikacja jest rozpoznaniem pod kątem mechanizmów perswazji materiału językowe-go, który dotąd nie był przedmiotem dociekań lingwistycznych. Prezentuje specyfikę tekstu gwarowego – ciekawego i barwnego gatunku wypowiedzi, koncentrując się na pragmatycznym wymiarze codziennej komunikacji językowej. Autorka sięgnęła do kor-pusu tekstowego z nagrań bezpośredniego, żywego kontaktu z mieszkańcami wsi, pod-kreślając szczególnie ważne elementy komunikatu, które najlepiej mobilizują odbiorcę do działania zgodnego z intencją nadawcy.
W pierwszej części autorka zajmuje się zagadnieniem mechanizmów i uwarunkowań nakłaniania, wskazując różne stanowiska językoznawców oraz przedstawicieli innych dyscyplin naukowych: politologów, prawników, filozofów, socjologów, psychologów w kwestii rozpoznania relacji między perswazją a manipulacją, w drugiej – bada kierunek oddziaływania perswazyjnego, realizujący się w tekstach gwarowych poprzez: dobór słownictwa i frazeologii, narzucanie sposobu wartościowania, budowę zdań, organizację tekstu oraz pozasłowne środki komunikowania się. Ponadto porównuje techniki i środki oddziaływania, występujące w różnych typach dyskursu.

Spis treści ebooka Realizacja funkcji perswazyjnej w tekstach gwarowych

Wykaz skrótów 10
Wstęp 12

ROZDZIAŁ I. Problematyka perswazji w języku i w tekście 30
1. Przeobrażenia w komunikacji mieszkańców wsi – status dialektów wobec współczesnej polszczyzny 30
2. Uwarunkowania socjologiczne, psychologiczne i kulturowe komunikacji językowej a zjawisko perswazji 33
3. Pojęcie perswazji i zasięg oddziaływań perswazyjnych 41
3.1. Czynniki warunkujące przekaz perswazyjny 43
3.2. Sposoby definiowania perswazji 43
4. Historia i stan badań nad perswazją 44
4.1. Różne ujęcia perswazyjnej funkcji języka 45
4.2. Opracowania dotyczące różnych aspektów perswazji językowej 52
5. Komunikacja a perswazja 57
5.1. Definicja komunikacji językowej 57
5.2. Komunikacja interpersonalna a perswazja 58
5.3. Komunikacja bezpośrednia a perswazyjność przekazu 62
6. Perswazja a manipulacja językowa – określenie pojęć, stan badań 67

ROZDZIAŁ II. Środki wyrażania perswazji 78
1. Leksykalne środki perswazji 78
1.1. Wartościowanie, rodzaje wartości i sposoby wartościowania 78
1.1.1. Wartościowanie bezpośrednie. Wyrażanie ocen za pomocą słownictwa wartościującego – wyrazy wprowadzające pozytywną lub negatywną ocenę 80
1.2. Leksyka potoczna 85
1 .3 . Leksyka obca 87
1.4. Zapożyczenia wewnątrzjęzykowe – słownictwo pochodzące z innych odmian języka 90
1.5. Wyrazy modne 91
1.6. Neologizmy 93
1.6.1. Neologizmy słowotwórcze 94
1.6.2. Derywaty złożone 97
1.6.3. Neosemantyzmy 98
1.7. Stereotyp jako środek wartościowania 98
1.8. Słownictwo normatywne 104
1.9. Wyrazy uogólniające 104
1.10. Perswazyjny walor danych liczbowych 105
1.11. Rozbudowana synonimika a intensywność ocen 108
1.12. Antonimy 116
1.13. Polisemia 119
1.14. Homonimia 120
1.15. Wulgaryzmy 121
1.16. Nazwy własne 124
1.16.1. Antroponimy 125
1.16.2. Hipokorystyka imienne 125
1.16.3. Bezpośrednie zwroty do rozmówcy 127
1.16.4. Nazwiska 129
1.16.5. Przezwiska 129
1.16.6. Nazwy narodowości 130
1.16.7. Toponimy 131
1.16.8. Przekształcenia nazw własnych 132
1.16.9. Nazwy pseudoonomastyczne 133
2. Przekształcenia semantyczne w tekstach gwarowych a mechanizm przekonywania i nakłaniania 134
2.1. Epitet 135
2.1.1. Epitet sprzeczny 137
2.2. Środki metaforyczne o funkcji perswazyjnej 137
2.3. Struktury metaforyczne – klasyfikacja semantyczna 140
2.4. Animizacja i antropomorfizacja 143
2.5. Peryfraza 144
2.6. Hiperbola 145
2.7. Eufemizmy jako środki perswazji 146
2.8. Porównanie 149
3. Ironia – jej rodzaje i funkcje 150
3.1. Kontrast a wyrażanie postawy ironicznej 151
3.2. Leksyka, frazeologia, metaforyka, gra słów, znaczeń jako element ironii 153
3.3. Deminutywum jako znak ironii 154
3.4. Ironiczne porównania 156
3.5. Pytania ironiczne 157
3.6. Pochwała jako strategia wprowadzania ironii 158
3.7. Pozajęzykowe sygnały ironii (ton głosu, gesty, mimika) 159
4. Związki frazeologiczne jako środek perswazji 161
4.1. Frazeologia gwarowa. Pojęcie frazeologizm gwarowy 162
4.2. Frazeologizmy potoczne 163
4.3. Frazeologizmy o ograniczonym zasięgu występowania 164
4.4. Innowacje frazeologiczne 167
4.4.1. Innowacje rozwijające 168
4 .4 .2 . Innowacje skracające 168
4.4.3. Kontaminacje frazeologiczne 169
4.4.4. Innowacje wymieniające 169
4.4.5. Innowacje regulujące 170
4.4.6. Dopełnienie jednostki frazeologicznej 171
5. Intertekstualność jako atrakcyjny środek strategii perswazyjnej 172
5.1. Nawiązania do wydarzeń historycznych i współczesnych 174
5.2. Odwołania polityczne 175
5.3. Odniesienia do znanych tekstów 175
5.3.1. Odwołania do Biblii 176
5.3.2. Piosenki ludowe 176
5.4. Przysłowia jako skuteczny chwyt perswazyjny 178
5.4.1. Przysłowia wspólnoodmianowe 178
5.4.2. Przysłowia ludowe 179
5.5. Gwarowe powiedzenia 181
5.6. Rymowanki 181
5.7. Stylizacja a stylizowanie. Typy stylizacji 182
5.7.1. Nawiązania gatunkowe 183
5.7.2. Stylizacja na idiolekt 183
5.7.3. Stylizacja na język obcy 184
6. Środki morfologiczne stosowane w celu kształtowania opinii i odbioru rzeczywistości zgodnie z intencją nadawcy 185
6.1. Kategorie gramatyczne 185
6.1.1. Kategoria gramatyczna osoby – czasownikowe formy 1 i 2 os. l. poj., 1 i 2 os. l. mn. oraz odpowiadające im zaimki ja, ty, my, nasz 185
6.2. Kategoria trybu 186
6.2.1. Tryb oznajmujący 186
6.2.2. Tryb rozkazujący 187
6.2.3. Bezpośrednie zwroty do nadawcy – używanie 2 os. l. poj. i 2 os. l. mn 188
6.2.4. Tryb warunkowy (przypuszczający) 190
6.3. Czasowniki modalne 190
6.4. Kategoria czasu 191
6.4.1. Czas teraźniejszy 191
6.4.2. Czas przyszły 191
6.4.3. Czas przeszły 192
6.5. Konstrukcje nieokreślone 192
6.6. Aspekt czasownika 193
6.7. Kategoria stopnia 193
6.7.1. Stopień równy 193
6.7.2. Stopień wyższy 194
6.7.3. Stopień najwyższy 194
6.8. Środki słowotwórcze jako wykładniki pozytywnych i negatywnych emocji 194
6.8.1. Deminutywa i augmentatywa rzeczownikowe 195
6.8.2. Ekspresywizmy rzeczownikowe 196
6.8.3. Deminutywa przymiotnikowe i przysłówkowe 197
7. Środki składniowe a perswazyjność przekazu 198
7.1. Pojęcie składni emocjonalnej 198
7.2. Składnia wewnątrzwypowiedzeniowa 199
7.2.1. Podmiot 199
7.2.2. Orzeczenie 199
7.3. Typy wypowiedzeń a perswazyjność przekazu 201
7.3.1. Równoważniki zdań 201
7.3.2. Zdania pojedyncze nierozwinięte: oznajmujące, żądające, pytajne 202
7.3.3. Zdania pojedyncze rozwinięte: oznajmujące, żądające, pytajne 203
7.4. Zdania złożone 204
7.4.1. Zdania współrzędne w funkcji ekspresywnej 205
7.4.2. Wypowiedzenia złożone podrzędnie 206
7.5. Zdanie eliptyczne 207
7.6. Parenteza 208
7.7. Aposjopeza 209
7.8. Zdanie pytajne 210
7.9. Modulant 213
7.10. Presupozycja 215
7.11. Kompozycja tekstu 216
7.12. Powtórzenie jako emocjonalne zaakcentowanie sądów 216
7.13. Paralelizm syntaktyczny 218
7.13.1. Anafora 218
7.13.2. Epifora 219
7.14. Szyk wyrazów 219
7.15. Sposób łączenia zdań 220
7.15.1. Asyndeton 221
7.15.2. Polisyndeton 221
7 .16 . Pauza uczuciowa 222
7.17. Wykrzyknienie 222
8. Pojęcia argumentowanie, argumentacja, argument 224
8.1. Typy argumentacji 226
8.1.1. Argumentacja odwołująca się do natury 226
8.1.2. Argumentacja podkreślająca zaangażowanie w pracę 227
8.1.3. Argumentacja ukierunkowana na przewidywanie przyszłości 227
8.1.4. Argumentacja odwołująca się do podnoszenia wiedzy 228
8.1.5. Argumentacja odwołująca się do interesów materialnych słuchacza 228
8.1.6. Argumentacja odwołująca się do wiary religijnej 229
8.1.7. Argumentacja podkreślająca więzi międzyludzkie 229
8.2. Techniki erystyczne 230
8.2.1. Technika autorytetu 230
8.2.2. Technika porównań i przykładu 233
8.2.3. Technika nagromadzenia, akcentowania 233
8.2.4. Technika uprzedzania zarzutów 233
9. Komunikacja niewerbalna jako element wzmacniający perswazyjność przekazu 234
9.1. Specyfika tekstów mówionych 235
9.2. Wizualne komponenty przekazu 235
9.3. Parametry akustyczne 238
9.4. Perswazja gestu 242
9.5. Dźwięki paralingwistyczne 242
9.6. Dystans fizyczny między rozmówcami 244

Podsumowanie 246
Bibliografia 256
Résumé 280
Od Redakcji 282