ebook Spadek i darowizna w prawie cywilnym i podatkowym Stefan Babiarz

Wydawca: Wolters Kluwer

Rok wydania: 2018

W publikacji w sposób kompleksowy zostały zaprezentowane instytucje spadku, darowizny oraz inne tytuły nabycia własności rzeczy i praw majątkowych.
W pierwszej części zostały omówione m.in. dziedziczenie, zapis zwykły i zapis windykacyjny, europejskie poświadczenie spadkowe, notarialny akt poświadczenia dziedziczenia, notarialny rejestr testamentów (Rejestr Spadkowy) – w tym relacje między tymi dokumentami.
Druga część dotyczy aspektu prawnopodatkowego wszystkich tytułów opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn.
W części trzeciej znalazły się wzory pism z zakresu prawa spadkowego, wzory testamentów, w tym notarialnego z zapisem windykacyjnym oraz akt poświadczenia dziedziczenia ze stwierdzeniem nabycia przedmiotu zapisu windykacyjnego, a także wzór europejskiego poświadczenia spadkowego. Zostały one opatrzone krótkimi objaśnieniami.
Autor analizuje najnowsze rozwiązania prawne w ujęciu cywilnoprawnym i podatkowym związane z ustawą z 5.07.2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej. Odnosi się również do wszystkich najnowszych zmian prawnych objętych problematyką zarówno cywilnoprawną, jak i podatkową.
Adresaci:Książka jest przeznaczona dla prawników-praktyków: sędziów, notariuszy, adwokatów, radców prawnych, doradców podatkowych, pracowników administracji rządowej i samorządowej, a także dla osób, które mogą być m.in. spadkodawcami, spadkobiercami, obdarowanymi.

Spis treści ebooka Spadek i darowizna w prawie cywilnym i podatkowym

Wykaz skrótów , str. 15

Od Autora , str. 19

Część I
Spadki, darowizny i inne tytuły nabycia

Rozdział 1. Spadek i jego skład , str. 25
1.1. Pojęcie &bdquo,prawo spadkowe&rdquo, , str. 25
1.2. Cechy spadku , str. 26
1.3. Sukcesja uniwersalna a singularna , str. 29
1.4. Pojęcie praw i obowiązków majątkowych i niemajątkowych , str. 36
1.5. Wyłączenia podmiotowe ze spadku , str. 54
1.6. Wyłączenia przedmiotowe ze spadku , str. 56
1.7. Posiadanie, ekspektatywa a skład spadku , str. 57
1.8. Dług a odpowiedzialność za spadek , str. 59
1.9. Zobowiązania podatkowe a spadek , str. 62

Rozdział 2. Dziedziczenie &ndash, uwagi ogólne , str. 66
2.1. Pojęcie dziedziczenia , str. 66
2.2. Zdolność do dziedziczenia. Powołanie do dziedziczenia. Domniemanie równoczesnej śmierci , str. 67
2.3. Niegodność dziedziczenia , str. 71
2.4. Umowy o spadek , str. 76
2.5. Otwarcie spadku. Miejsce zwykłego pobytu , str. 81

Rozdział 3. Dziedziczenie ustawowe , str. 86
3.1. Ogólne zasady dziedziczenia ustawowego , str. 86
3.2. Dziedziczenie spadkobierców grupy pierwszej. Pokrewieństwo i powinowactwo , str. 90
3.3. Dziedziczenie spadkobierców grupy drugiej , str. 95
3.4. Dziedziczenie małżonka i krewnych spadkodawcy (grupa trzecia) , str. 98
3.5. Dziedziczenie dziadków spadkodawcy i zstępnych dziadków spadkodawcy (grupa czwarta) , str. 98
3.6. Dziedziczenie pasierbów (grupa piąta) , str. 100
3.7. Dziedziczenie w braku krewnych i powinowatych (grupa szósta) , str. 101
3.8. Dziedziczenie ustawowe gospodarstwa rolnego i wkładu gruntowego do rolniczej spółdzielni produkcyjnej , str. 102
3.9. Dziedziczenie ustawowe a uprawnienie dziadków spadkodawcy , str. 109
3.10. Uprawnienie małżonka i osób bliskich spadkodawcy , str. 111

Rozdział 4. Dziedziczenie testamentowe , str. 113
4.1. Uwagi wstępne , str. 113
4.2. Istota testamentu , str. 115
4.3. Testament , str. 117
4.3.1. Treść, formy i wymogi formalne testamentów , str. 117
4.3.2. Testamenty zwykłe , str. 123
4.3.3. Testamenty szczególne , str. 131
4.4. Przesłanki ważności testamentu, jego nieważność , str. 137
4.5. Odwołanie i wykładnia testamentu , str. 142
4.6. Otwarcie i ogłoszenie testamentu , str. 148
4.7. Powołanie spadkobiercy , str. 150
4.8. Podstawienie i przyrost , str. 154
4.9. Zachowek i wydziedziczenie , str. 158

Rozdział 5. Inne rozrządzenia testamentowe , str. 169
5.1. Zapis zwykły a zapis windykacyjny, dalszy zapis i zapis naddziałowy , str. 169
5.2. Zapis windykacyjny , str. 176
5.3. Polecenie testamentowe , str. 182
5.4. Wykonawca testamentu, wykonawca testamentu a zarządca sukcesyjny przedsiębiorstwem w spadku , str. 184
5.5. Testament działowy , str. 188

Rozdział 6. Przyjęcie lub odrzucenie spadku , str. 191
6.1. Pojęcie. Termin. Rodzaje i zdolność do złożenia oświadczenia , str. 191
6.2. Przyjęcie spadku wprost i z dobrodziejstwem inwentarza , str. 198
6.3. Oświadczenie o odrzuceniu spadku , str. 200
6.4. Zabezpieczenie spadku, spis inwentarza, wykaz inwentarza, sprawy zarządu sukcesyjnego , str. 203
6.5. Czynności notariusza związane z zarządem sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej , str. 207
6.6. Czynności referendarza w postępowaniu spadkowym , str. 210

Rozdział 7. Odpowiedzialność spadkobiercy za długi spadkowe , str. 212
7.1. Zasady ogólne odpowiedzialności za długi spadkowe , str. 212
7.2. Odpowiedzialność spadkobiercy przed przyjęciem spadku , str. 213
7.3. Odpowiedzialność spadkobiercy po przyjęciu spadku , str. 215
7.4. Odpowiedzialność spadkobiercy i zapisobiercy windykacyjnego przed działem spadku i po dziale spadku , str. 220
7.5. Następstwo prawne i zasady odpowiedzialności podatkowej spadkobierców , str. 223
7.6. Odpowiedzialność spadkobierców podatnika i płatnika , str. 227
7.7. Odpowiedzialność spadkobierców inkasenta i zapisobierców , str. 229
7.8. Zmiana zasad odpowiedzialności podatkowej spadkobierców podatników podatku dochodowego od osób fizycznych od 1.01.2016 r. , str. 230
7.9. Spadkobiercy podatnika, płatnika, inkasenta, nadpłata i zwrot podatku , str. 231

Rozdział 8. Stwierdzenie nabycia spadku i przedmiotu zapisu windykacyjnego , str. 232
8.1. Rola postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku , str. 232
8.2. Postępowanie w sprawie stwierdzenia nabycia spadku. Wniosek , str. 234
8.3. Zakres kognicji sądu oraz treść postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku. Rola aktów stanu cywilnego , str. 237
8.4. Tryby uchylenia lub zmiany postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku , str. 241
8.5. Skutki prawne stwierdzenia nabycia spadku , str. 245
8.6. Stwierdzenie nabycia przedmiotu zapisu windykacyjnego , str. 253

Rozdział 9. Akt poświadczenia dziedziczenia , str. 260
9.1. Uwagi ogólne , str. 260
9.2. Procedura uzyskania aktu poświadczenia dziedziczenia , str. 262
9.3. Przesłanki sporządzenia notarialnego aktu poświadczenia dziedziczenia , str. 264
9.3.1. Przesłanki sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia , str. 264
9.3.2. Treść protokołu dziedziczenia , str. 268
9.3.3. Treść notarialnego aktu poświadczenia dziedziczenia , str. 275
9.3.4. Zarejestrowanie aktu poświadczenia dziedziczenia. Rejestr spadkowy , str. 278
9.4. Rozwiązania zapewniające bezpieczeństwo aktu poświadczenia dziedziczenia , str. 281
9.5. Tryb wzruszania zarejestrowanego aktu poświadczenia dziedziczenia , str. 282
9.6. Skutki prawne wprowadzenia trybu sporządzania aktu poświadczenia dziedziczenia , str. 283
9.7. Ograniczenia wydawania aktu poświadczenia dziedziczenia. Dziedziczenie gospodarstw rolnych , str. 284
9.8. Postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku a sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia , str. 285
9.9. Zapis windykacyjny w procedurze wydawania aktu poświadczenia dziedziczenia , str. 287
9.10. Akt powołania zarządcy sukcesyjnego , str. 290

Rozdział 10. Europejskie poświadczenie spadkowe , str. 296
10.1. Cel wprowadzenia europejskiego poświadczenia spadkowego. Preambuła do rozporządzenia w sprawie jurysdykcji. Zakres regulacji rozporządzenia w sprawie jurysdykcji , str. 296
10.2. Procedura w sprawie wydania europejskiego poświadczenia spadkowego. Legitymacja, treść wniosku. Odmowa wydania poświadczenia , str. 298
10.3. Jurysdykcja w sprawach wydania europejskiego poświadczenia spadkowego , str. 303
10.4. Treść europejskiego poświadczenia spadkowego , str. 306
10.5. Skutki wydania europejskiego poświadczenia spadkowego , str. 307
10.6. Wydanie i moc prawna odpisu europejskiego poświadczenia spadkowego , str. 309
10.7. Sprostowanie, zmiana, uchylenie oraz zawieszenie skutków europejskiego poświadczenia spadkowego , str. 310

Rozdział 11. Dział spadku , str. 315
11.1. Ogólna charakterystyka stosunków prawnych między spadkobiercami przed działem spadku , str. 315
11.2. Sposoby zbycia spadku przed działem spadku , str. 318
11.3. Istota działu spadku , str. 321
11.4. Umowny dział spadku , str. 323
11.5. Sądowy dział spadku , str. 327
11.6. Zaliczanie w dziale spadku darowizn na schedę spadkową , str. 342
11.7. Dział spadku obejmującego gospodarstwo rolne (wkład gruntowy do rolniczej spółdzielni produkcyjnej) , str. 345
11.8. Skutki prawne działu spadku , str. 347

Rozdział 12. Darowizna , str. 350
12.1. Ogólna charakterystyka umowy darowizny , str. 350
12.2. Skutki prawne zawarcia umowy darowizny. Zasady ogólne odwołania darowizny , str. 360
12.3. Odwołanie darowizny niewykonanej , str. 362
12.4. Odwołanie darowizny wykonanej , str. 365
12.5. Rażąca niewdzięczność obdarowanego jako przesłanka odwołania darowizny , str. 366
12.6. Rozwiązanie umowy darowizny , str. 370
12.7. Polecenie darczyńcy , str. 371
12.8. Darowizna na wypadek śmierci , str. 374

Rozdział 13. Zasiedzenie , str. 377
13.1. Uwagi ogólne , str. 377
13.2. Przedmiot i przesłanki zasiedzenia , str. 380
13.3. Zasiedzenie służebności , str. 395
13.4. Skutki zasiedzenia , str. 400
13.5. Postępowanie o stwierdzenie zasiedzenia , str. 400

Rozdział 14. Zniesienie współwłasności , str. 404
14.1. Uwagi ogólne , str. 404
14.2. Charakterystyka współwłasności w częściach ułamkowych , str. 408
14.3. Tryby zniesienia współwłasności w częściach ułamkowych , str. 409
14.4. Sposoby zniesienia współwłasności , str. 420
14.5. Podział nieruchomości , str. 425

Rozdział 15. Użytkowanie i służebności , str. 428
15.1. Uwagi wstępne , str. 428
15.2. Pojęcie i treść użytkowania , str. 433
15.3. Rodzaje użytkowania , str. 436
15.4. Pojęcie służebności , str. 439
15.5. Służebności gruntowe , str. 441
15.6. Służebności osobiste , str. 450
15.7. Służebności gruntowe a służebności osobiste , str. 454

Rozdział 16. Renta , str. 456
16.1. Pojęcie renty , str. 456
16.2. Rodzaje renty , str. 457
16.3. Treść i forma umowy renty , str. 458

Rozdział 17. Wkłady oszczędnościowe, jednostki uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych, środki zgromadzone w pracowniczym programie emerytalnym , str. 462
17.1. Uwagi wstępne , str. 462
17.2. Dyspozycja wkładem oszczędnościowym na wypadek śmierci , str. 462
17.3. Dyspozycja jednostkami uczestnictwa w funduszu inwestycyjnym na wypadek śmierci , str. 466
17.4. Dyspozycja środkami pieniężnymi przez członków funduszy emerytalnych (otwartego, pracowniczego, dobrowolnego) , str. 471

Część II
Podatek od spadków i darowizn

Rozdział 1. Tytuły opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn , str. 477
1.1. Dziedziczenie, zapis zwykły, dalszy zapis, zapis windykacyjny i polecenie testamentowe jako tytuły opodatkowania. Przedmiot opodatkowania , str. 477
1.2. Wzajemny stosunek ustawy o podatku od spadków i darowizn i ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wyłączenia z opodatkowania , str. 482
1.3. Opodatkowanie darowizny i polecenia darczyńcy , str. 490
1.3.1. Przedmiot opodatkowania , str. 490
1.3.2. Rozszerzenie obowiązku podatkowego (darowizna i spadek) , str. 495
1.4. Opodatkowanie w przypadku zasiedzenia , str. 497
1.5. Opodatkowanie nieodpłatnego zniesienia współwłasności , str. 499
1.6. Opodatkowanie zachowku , str. 503
1.7. Opodatkowanie nabycia tytułem nieodpłatnej renty, użytkowania i służebności , str. 505
1.8. Opodatkowanie nabycia prawa do wkładu oszczędnościowego na skutek dyspozycji wkładem na wypadek śmierci , str. 507
1.9. Opodatkowanie dokonanej przez uczestnika funduszu inwestycyjnego dyspozycji na wypadek śmierci , str. 508

Rozdział 2. Zakres podmiotowy opodatkowania i moment powstania obowiązku podatkowego , str. 510
2.1. Uwagi ogólne o podatniku. Przedsiębiorstwo w spadku, zarządca przedsiębiorstwem w spadku , str. 510
2.2. Nabywcy prawa własności rzeczy i praw majątkowych jako podatnicy podatku od spadków i darowizn , str. 515
2.3. Umowy międzynarodowe , str. 517
2.4. Podmiot obciążony obowiązkiem podatkowym , str. 520
2.5. Moment powstania obowiązku podatkowego i jego skutki , str. 522
2.5.1. Wprowadzenie. Spełnienie świadczenia w całości lub w części , str. 522
2.5.2. Dziedziczenie , str. 524
2.5.3. Zapis zwykły, dalszy zapis, polecenie testamentowe i polecenie darczyńcy. Warunek zawieszający i rozwiązujący , str. 526
2.5.4. Zapis windykacyjny , str. 529
2.5.5. Zachowek , str. 529
2.5.6. Prawo do wkładu oszczędnościowego i jednostek uczestnictwa , str. 531
2.5.7. Darowizna , str. 531
2.5.8. Zasiedzenie , str. 532
2.5.9. Nieodpłatne zniesienie współwłasności , str. 533
2.5.10. Nieodpłatne nabycie służebności, renty i użytkowania , str. 534
2.5.11. Ponowienie momentu powstania obowiązku podatkowego , str. 535

Rozdział 3. Zwolnienia podatkowe , str. 543
3.1. Pojęcie zwolnienia podatkowego , str. 543
3.2. Zwolnienia przedmiotowe (art. 4 u.p.s.d.) , str. 546
3.2.1. Wprowadzenie , str. 546
3.2.2. Zwolnienia dotyczące gospodarstw rolnych. Wpływ ograniczeń podmiotowych i przedmiotowych z ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego , str. 546
3.2.3. Zwolnienia dotyczące nieruchomości , str. 554
3.2.4. Zwolnienia w zakresie wyposażenia mieszkań i ruchomości , str. 559
3.2.5. Zwolnienia mające za przedmiot pieniądze , str. 560
3.2.6. Zwolnienie rekompensat i praw majątkowych otrzymanych przez repatrianta , str. 564
3.3. Zwolnienie podmiotowe (art. 4a u.p.s.d.) , str. 567
3.3.1. Zakres podmiotowy zwolnienia a podatnicy grupy pierwszej. Zwolnienie nabywców rzeczy i praw majątkowych oraz przedsiębiorstwa w spadku (art. 4a i 4b u.p.s.d.). Konstytucyjność pozbawienia prawa do zwolnienia nabywców w drodze zasiedzenia , str. 567
3.3.2. Przesłanki nabycia zwolnienia , str. 574
3.3.3. Zgłoszenie, jego treść, termin złożenia i charakter prawny , str. 586
3.3.4. Brak przepisów przejściowych w ustawie wydłużającej termin do złożenia zgłoszenia. Pytanie do Trybunału Konstytucyjnego , str. 591
3.3.5. Konsekwencje niedopełnienia warunków zwolnienia , str. 595
3.3.6. Termin wejścia w życie art. 4a u.p.s.d. , str. 596
3.4. Przykłady zastosowania zwolnień podmiotowych i przedmiotowych i inne zagadnienia związane z darowizną , str. 597
3.5. Obliczanie terminu prawomocności postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku , str. 624
3.6. Zwolnienie podatkowe przedmiotu zapisu windykacyjnego , str. 626

Rozdział 4. Podstawa opodatkowania , str. 629
4.1. Wartość czysta a wartość oszacowana , str. 629
4.2. Wartość nabytych rzeczy lub praw majątkowych , str. 629
4.3. Długi i ciężary , str. 633
4.4. Czysta wartość i minimum podatkowe , str. 639
4.5. Sposób obliczenia wartości rynkowej rzeczy i praw majątkowych. Kumulacja przedmiotowo-podmiotowa , str. 641

Rozdział 5. Wysokość podatku , str. 653
5.1. Pojęcie wysokości podatku , str. 653
5.2. Grupy podatkowe , str. 653
5.3. Grupy podatkowe a spadkobiercy ustawowi , str. 656
5.4. Kwoty wolne od podatku i skala podatkowa , str. 658
5.4.1. Kwoty wolne od podatku , str. 658
5.4.2. Skala podatkowa , str. 660
5.5. Opodatkowanie nabycia niezgłoszonego do opodatkowania a opodatkowanie przychodów ze źródeł nieujawnionych (art. 20 ust. 3 u.p.d.o.f.). Powołanie się na fakt nabycia , str. 663

Rozdział 6. Ulga mieszkaniowa , str. 669
6.1. Istota i cel ulgi mieszkaniowej , str. 669
6.2. Zakres podmiotowy ulgi mieszkaniowej , str. 671
6.3. Zakres przedmiotowy ulgi mieszkaniowej , str. 673
6.4. Warunki nabycia prawa do ulgi mieszkaniowej , str. 676
6.5. Wysokość ulgi mieszkaniowej , str. 680
6.6. Zbycie budynku mieszkalnego (lokalu mieszkalnego) lub udziału a zachowanie prawa do ulgi mieszkaniowej , str. 683

Rozdział 7. Zeznanie i zobowiązanie podatkowe w podatku od spadków i darowizn , str. 688
7.1. Pojęcia &bdquo,zeznanie podatkowe&rdquo, i &bdquo,zobowiązanie podatkowe&rdquo, , str. 688
7.2. Zeznanie podatkowe , str. 690
7.3. Pojęcie płatnika podatku , str. 692
7.4. Notariusz jako płatnik podatku od spadków i darowizn , str. 694
7.5. Odpowiedzialność notariusza jako płatnika , str. 702
7.6. Odpowiedzialność innych płatników podatku od spadków i darowizn , str. 706
7.7. Ustalenie zobowiązania podatkowego i sposób zapłaty podatku , str. 709
7.8. Przedawnienie , str. 710
7.8.1. Przedawnienie prawa do wydania decyzji o ustaleniu zobowiązania podatkowego i przedawnienie zobowiązania podatkowego , str. 710
7.8.2. Przedawnienie w przypadku ponowienia obowiązku podatkowego , str. 712
7.9. Właściwość organów podatkowych , str. 715

Część III
Wzory

Wzór nr 1. Wniosek o nałożenie obowiązku złożenia testamentu , str. 721
Wzór nr 2. Wniosek o przesłuchanie świadków testamentu ustnego , str. 724
Wzór nr 3. Wniosek o otwarcie i ogłoszenie testamentu , str. 726
Wzór nr 4. Wniosek o ustanowienie kuratora spadku nieobjętego , str. 728
Wzór nr 5. Oświadczenie o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza , str. 731
Wzór nr 6. Wniosek o wyjawienie przedmiotów spadkowych , str. 735
Wzór nr 7. Wniosek o zabezpieczenie spadku , str. 738
Wzór nr 8. Wniosek o sporządzenie spisu inwentarza , str. 741
Wzór nr 9. Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku , str. 745
Wzór nr 10. Wniosek o uzupełnienie postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku , str. 749
Wzór nr 11. Wniosek o uchylenie postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku , str. 752
Wzór nr 12. Wniosek o zmianę stwierdzenia nabycia spadku , str. 755
Wzór nr 13. Wniosek o zatwierdzenie przez sąd oświadczenia o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia o przyjęciu spadku , str. 758
Wzór nr 14. Wniosek o zgodny dział spadku , str. 762
Wzór nr 15. Pozew o uznanie spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia , str. 766
Wzór nr 16. Pozew o zachowek , str. 769
Wzór nr 17. Pozew o wykonanie zapisu , str. 773
Wzór nr 18. Pozew o zmniejszenie zapisu , str. 776
Wzór nr 19. Wniosek o zniesienie współwłasności nieruchomości , str. 779
Wzór nr 20. Wniosek o stwierdzenie nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenie , str. 782
Wzór nr 21. Przykładowe wzory testamentów własnoręcznych , str. 785
Wzór nr 22. Zgłoszenie o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych , str. 790
Wzór nr 23. Zeznanie podatkowe o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych , str. 795
Wzór nr 24. Załącznik do zeznania SD-3 , str. 800
Wzór nr 25. Załącznik do zeznania SD-3 , str. 803
Wzór nr 26. Decyzja ustalająca wysokość podatku od spadków i darowizn , str. 806
Wzór nr 27. Akt notarialny &ndash, protokół dziedziczenia , str. 809
Wzór nr 28. Akt poświadczenia dziedziczenia , str. 813
Wzór nr 29. Akt notarialny &ndash, testament notarialny z zapisem zwykłym, windykacyjnym i poleceniem , str. 817
Wzór nr 30. Akt poświadczenia dziedziczenia ze stwierdzeniem nabycia zapisu windykacyjnego , str. 820

Aneks. Ustawa z 28.07.1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz.U. z 2018 r. poz. 644 ze zm.) , str. 825

Bibliografia , str. 843