ebook Zmysł smaku Barbara Mitrenga

Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego

Rok wydania: 2014

Oddana do rąk Czytelników książka o charakterze monografii naukowej zawiera szczegółowy opis leksyki związanej ze zmysłem smaku w ujęciu historycznojęzykowym. Podjęto w niej próbę pokazania, w jaki sposób na przestrzeni wieków zmieniało się postrzeganie, zdawałoby się tak niezmiennych jakości, jakimi są cztery podstawowe smaki: słony, słodki, kwaśny i gorzki. Analizę materiału językowego opatrzono komentarzem historyczno-kulturowym dotyczącym zmieniających się upodobań smakowych Polaków i kształtowania się kuchni polskiej. Obserwacją objęto leksykę smakową zarówno w znaczeniu podstawowym, jak i metaforycznym.

Książka składa się z wprowadzenia, siedmiu rozdziałów i zakończenia. W kolejnych rozdziałach omówiono zagadnienia teoretyczne i ogólne dotyczące percepcji smakowej (rozdział 1.), poddano analizie leksykę związaną z samym pojęciem smaku (rozdział 2.), z poszczególnymi smakami (rozdziały 3.—6.) oraz zjawiskiem synestezji (rozdział 7.). Całość zamyka spis tabel ujętych w książce, wykaz skrótów, literatura i indeks.

Publikacja adresowana jest do Czytelników nie tylko z kręgu szeroko rozumianej humanistyki, lecz również do wszystkich osób zainteresowanych tematyką zmysłów człowieka, w szczególności zmysłem smaku.

Spis treści ebooka Zmysł smaku

Spis treści

Wprowadzenie / 7
Cele i zakres pracy / 8
Źródła i zakres materiału / 12
Metoda opisu leksyki smakowej / 16

1. Zmysł smaku – problem badawczy / 23
1.1. Psychologiczne i biologiczne podstawy percepcji zmysłowej / 23
1.2. Zmysły w ujęciu filozoficznym / 29
1.3. Zmysł smaku w literaturze lingwistycznej / 31
1.4. Podsumowanie / 40

2. Leksyka związana z nazwami zmysłu smaku / 43
2.1. Historia smaku w polskiej kulturze / 43
2.2. Nazwy zmysłu smaku w języku polskim / 53
2.3. Semantyka wyrazów ukuszenie i ukusić / 59
2.4. Semantyka rzeczownika smak i jego derywatów / 66
2.5. Znaczenia metaforyczne wyrazu smak i jego derywatów / 76
2.6. Podsumowanie / 80

3. Leksykalne wykładniki smaku słonego / 85
3.1. Wokół historii i symboliki soli / 85
3.2. Wyrazy sól i słony w badaniach etymologicznych / 92
3.3. Semantyka leksykalnych wykładników smaku słonego w polszczyźnie / 95
3.4. Znaczenia metaforyczne leksyki związanej z solą i ze smakiem słonym / 105
3.5. Podsumowanie / 80

4. Leksykalne wykładniki smaku słodkiego / 115
4.1. Smak słodki w ujęciu historycznym / 115
4.2. Etymologia przymiotnika słodki / 119
4.3. Semantyka przymiotnika słodki i charakterystyka smaku słodkiego w polszczyźnie / 124
4.4. Referencje prototypowe smaku słodkiego w ujęciu diachronicznym / 132
4.5. Metaforyczne znaczenia leksyki związanej ze smakiem słodkim / 148
4.6. Podsumowanie / 154

5. Leksykalne wykładniki smaku kwaśnego / 157
5.1. Smak kwaśny dawniej i dziś / 157
5.2. Etymologia przymiotnika kwaśny / 159
5.3. Semantyka przymiotnika kwaśny i charakterystyka smaku kwaśnego w polszczyźnie / 163
5.4. Referencje prototypowe smaku kwaśnego w ujęciu diachronicznym / 176
5.5. Znaczenia metaforyczne leksyki związanej ze smakiem kwaśnym / 189
5.6. Podsumowanie / 191

6. Leksykalne wykładniki smaku gorzkiego / 197
6.1. Smak gorzki wobec innych smaków w świetle historii / 197
6.2. Etymologia przymiotnika gorzki / 201
6.3. Semantyka przymiotnika gorzki i charakterystyka smaku gorzkiego w polszczyźnie / 204
6.4. Referencje prototypowe smaku gorzkiego w ujęciu diachronicznym / 213
6.5. Znaczenia metaforyczne leksyki związanej ze smakiem gorzkim / 223
6.6. Podsumowanie / 228

7. Zjawisko synestezji w języku polskim / 231
7.1. Smak a inne doznania zmysłowe / 231
7.2. Smak i węch / 233
7.3. Smak i dotyk / 238
7.4. Smak i wzrok / 245
7.5. Smak i słuch / 248
7.6. Podsumowanie / 251

Zakończenie / 255
Wykaz skrótów źródłowych / 261
Literatura / 273
Indeks wyrazów związanych ze zmysłem smaku / 285
Wykaz tabel / 293
Summary / 295
Резюме / 296